این گرمای مطـبوع
بخاری خودرو وابسته به رادیاتور است. وقتی دمای پیشرانه بالا می‌رود، آب
موجود در سیستم خنک‌کاری داغ شده و با اجازه ترموستات وارد مدارات سیستم
بخاری می‌شود. در مرحله بعد یک فن که پشت لوله‌های عبور آب داغ رادیاتور
کوچک سیستم بخاری گرفته است، با دمیدن باد از بین این لوله‌ها، هوای گرم را
وارد کانال‌های موجود در اتاق می‌کند. درون کابین بسته به نوع خودرو،
قابلیت‌های تنظیم سرعت فن وجود دارد تا بتوانید به مقدار زیادی به جای
هدر‌رفت گرمای موجود در آب لوله‌ها، از آن برای گرم‌کردن کابین استفاده
مفید کنید. در این نوع بخاری‌ها که نحوه کارشان را ذکر کردیم، شما برای
داشتن هوایی گرم و مطبوع ناچارید منتظر بمانید تا دمای آب رادیاتور به
میزان استاندارد بالا برود اما بخاری‌هایی نیز استفاده می‌شوند که به بخاری
درجا معروف هستند و با اتصال به سیم‌کشی برق خودرو و یک فن، به صورت یک
هیتر برقی عمل می‌کنند و عملا وابسته به دمای سیستم خنک‌کننده موتور
نیستند. این نوع بخاری‌ها بیشتر در خودروهای سنگین که محلی برای خواب
سرنشینان دارند استفاده می‌شوند تا در زمان خاموش‌بودن پیشرانه نیز بتوان
با کمک الکتریسیته دمای کابین را کنترل کرد. در گذشته و همچنین برخی
خودروهایی که هنور هم متاسفانه در ایران تولید می‌شوند، مدتی زمان می‌برد
تا در هوای سرد دمای پیشرانه بالا رفته و بتوانید از این گرمای تولیدی در
نهایت برای استفاده از بخاری بهره‌مند شوید، اما امروزه علاوه بر اینکه
پیشرانه‌ها و مدارات عبور آب به طریقی ساخته می‌شوند که در هوای سرد،
سریع‌تر به دمای نرمال برسند، جنس رادیاتور بخاری نیز از متریال‌های مس و
برنج سابق، به آلومینیوم تغییر کرده تا تبادل گرمایی بسیار بالاتری داشته
باشد و بتواند در کمتر از چهار پنج دقیقه، حداکثر گرمای مورد نیاز را در
اختیار شما قرار دهد.
شایع‌ترین عیوب سیستم بخاری:
بخاری نیز همچون
دیگر بخش‌ها، علاوه بر آنکه با توجه به نحوه صحیح نگهداری شما از
خودرویتان، می‌تواند ایراداتی به هم بزند و یا بی‌نقص به کارش ادامه دهد،
عمر مفید نیز دارد که پایانش را با علائمی به شما نشان می‌دهد. در ادامه با
برخی از رایج‌ترین مشکلات آن آشنایتان می‌کنیم.
رادیاتور بخاری و شلنگ
متصل به آن گرفتگی دارند، آب به میزان مناسب به مجموعه وارد نمی‌شود و در
نتیجه گرمای مورد نیاز تامین نمی‌شود.
فن پشت رادیاتور بخاری خراب است و
در نتیجه با عبور نا‌مناسب هوا از بین شیارهای رادیاتور، نمی‌تواند مقدار
گرمای مناسبی به کابین انتقال دهد. در این صورت فن را باز کنید، مورد بررسی
قرار دهید، در صورتی که پروانه‌ها شکسته شده بودند، آن را تعویض کنید، اما
اگر به دلیل نیم‌سوز شدن، دور فن پایین آمده بود، به طور کل آن را تعویض
کنید.
هیچ هوایی وارد کابین نمی‌شود. در این صورت باید سیم‌کشی و فیوز و همچنین ادوات کنترلی سیستم بخاری را مورد برسی قرار دهید.
وجود بوی نامطبوع در سیستم بخاری می‌تواند از وجود رطوبت مانده یا نفوذ
هوای بیرون خودرو به داخل سیستم بخاری نشأت بگیرد. با روشن گذاشتن بخاری در
دراز‌مدت و یا بررسی عایق‌بندی سیستم بخاری می‌توان نسبت به رفع بو اقدام
کرد.
یکی دیگر از عوامل گرم‌نبودن باد بخاری، عدم گردش جریان مناسب آب در مدارات به دلیل خرابی واتر پمپ است.
اگر آب رادیاتور وارد کابین شد باید بدانید که مشکل یا از خرابی
اورینگ‌های آب‌بندی رادیاتور بخاری است که باعث نشتی شده‌اند و یا لوله‌های
رادیاتور بخاری سوراخ شده‌اند و آب به کابین راه یافته است. توجه داشته
باشید که در برخی خودروها، به خصوص داخلی‌ها، همیشه آب در مدار رادیاتور
بخاری جریان دارد پس در فصل تابستان که بخاری استفاده نمی‌شود نیز امکان
خرابی رادیاتور بخاری و سیستم آن وجود دارد.
به دلیل عدم میزان مناسب
آب موجود در مدارات خنک‌کننده خودرو، تبادل حرارت مناسبی صورت نمی‌گیرد و
راندمان بخاری به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. راه برطرف‌کردن این مشکل
افزایش میزان آب و هواگیری سیستم خنک‌کننده پیشرانه است. اگر هواگیری صورت
نگیرد، باز هم دربخش‌هایی از جمله بخاری گردش آب صورت نمی‌گیرد.
همان‌طور که می‌دانید ترموستات خودرو این وظیفه را بر عهده دارد که مدارات
آب سیستم خنک‌کننده را ببندد تا آب بدون وارد‌شدن به رادیاتور و به دنبالش
خنک‌شدن، در پیشرانه و دور آن گردش کند و باعث افزایش دما شود. این فعالیت
به این دلیل صورت می‌گیرد که ابتدا پیشرانه بتواند به سرعت به دمای
استاندارد و مناسب عملکرد خود برسد (به خصوص در هوای سرد) دوم اینکه بتوان
از بخاری خودرو نیز سریع‌تر استفاده کرد. وقتی دمای پیشرانه به میزان
استاندارد از پیش تعیین شده رسید، ترموستات باز شده و اجازه عبور و ارسال
آب داغ به سمت رادیاتور را می‌دهد و در عین حال از افزایش غیر عادی دمای
پیشرانه نیز جلوگیری می‌کند.
حال تصور کنید ترموستات خراب باشد، اگر
دیرتر باز شود، دما شدیدا افزایش یافته و برای سلامت پیشرانه خطرناک است،
اما اگر خیلی زود و با رسیدن پیشرانه به دمای مجاز (حدود 75 تا 82 درجه)
باز شود، علاوه بر اینکه کارکرد پیشرانه در هوای سرد با اختلال همراه
می‌شود، آب وارد شده به رادیاتور بخاری به قدری سرد است که نمی‌تواند دمای
کابین را بالا ببرد. از این رو سلامت ترموستات نیز حیاتی است.
برخی
افراد نیز در تابستان اقدام به برداشتن ترموستات می‌کنند تا از همان ابتدای
حرکت خودرو، آب در مدار رادیاتور جریان پیدا کند و خنک شود. در این
خودروها باید در زمستان ترموستات را مجدد در مدار قرار دهید زیرا در هوای
بسیار سرد پیشرانه به کندی گرم می‌شود و عملا کارکرد بخاری را خدشه‌دار
می‌کند.
نویسنده: مهندس سید فرشاد سجادیان
