پاسخ به ادعای شانه خالی کردن چینی‌ها از بومی سازی خودروها در ایران
خودروهای چینی نسبتا ارزان هستند و هر چند گفته می‌شود کیفیت آنها همچنان باید افزایش یابد اما دارای آپشن‌های بیشتر و طراحی زیباتری نسبت به محصولات داخلی هستند.
در سال‌های اخیر به نظر می‌رسید وزارت صنعت خیلی با این خودروها که سهمی در حدود ۷درصد از کل بازار خودروی کشورمان را در اختیار داشته‌اند، مشکلی ندارد. الزام به داخلی‌سازی محصولات که با شروع قراردادهای پسابرجامی برای خودروسازانی مانند پژو، رنو و این اواخر برای فولکس‌واگن در نظر گرفته شده است، خیلی برای خودروهای چینی اجرا نشده و یا اصلا قابلیت اجرا شدن ندارد.
گفته می‌شود چینی‌ها با ترفند‌های مختلف سعی می‌کنند از زیر بار داخلی‌سازی محصولاتشان در کشور ما شانه خالی کنند. ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده محصولات چینی شناخته می‌شود و رتبه نخست را در این زمینه دارد.
علاوه بر عدم تمایل خودروسازان چینی برای داخلی‌سازی محصولاتشان در ایران، برخی از محصولات چینی هم قطعات منحصر به خودشان را دارند، یعنی این قطعات تنها برای یک محصول ساخته شده‌اند و در بازار آزاد هم قیمت بالایی دارند. در مقابل شرکت‌های همکار خودروسازان چینی اعلام کرده‌اند امکان اینکه خودرویی بدون داخلی‌سازی در کشور تولید شود، وجود ندارد.
در همین زمینه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه میزان داخلی‌سازی در خودروهای چینی در سال ۹۷ باید به ۴۰ درصد برسد، گفت: «اگر خودروسازان چینی، میزان داخلی سازی قطعات را امسال به ۳۰درصد و سال آینده به ۴۰درصد نرسانند، مشمول پرداخت تعرفه خودروی کامل خواهند شد. این در شرایطی است که اکنون، تعرفه واردات خودروهای چینی، در صورت ساخت داخلی قطعات با کمتر از ۲۰درصد، معادل خودروی کامل است.»
تعرفه ساخت داخل کمتر از ۲۰درصد و تعرفه وارداتی معادل خودروی کامل، در صورتی بیان شده است که به گفته فعالان صنعت قطعه‌سازی کشورمان، خودروهای چینی معمولا در ایران داخلی‌سازی نمی‌شوند. به‌هرحال اگر داخلی‌سازی تا ۳۰ درصد انجام شود، خودروسازان مشمول دریافت مزیت ۵ درصدی می‌شوند؛ اما اگر در سال آینده، میزان داخلی‌سازی تا ۳۰ درصد باشد، خودروساز باید تعرفه کامل خودرو را بپردازد.
این سیاست وزارت صنعت را می‌توان به فال نیک گرفت. هرچند باید سال‌های پیش، این سیاست در نظر گرفته می‌شد و خیلی زودتر از این‌ها بحث الزام چینی‌ها به داخلی‌سازی مورد توجه قرار می‌گرفت، اما با شروع این الزام می‌توان امیدوار بود که قطعه‌سازان داخلی هم سهمی در فروش بالای خودروهای چینی داشته باشند.
اما دلیل چینی‌ها برای فرار از داخلی‌سازی چیست؟ در این سال‌ها آنها به روش‌های مختلفی برای عدم داخلی‌سازی محصولاتشان دست زده‌اند. تولید قطعات منحصر به یک خودرو و تغییر در پلت‌فرم خودروها کارهایی بوده است که چینی‌ها در این خصوص انجام داده‌اند.
تغییرات هرساله در پلت‌فرم، ترفند چینی‌ها برای عدم داخلی‌سازی
در همین زمینه یک فعال صنعت قطعه کشورمان با بیان اینکه متاسفانه خودروهای چینی به صورت CKD وارد کشورمان می‌شوند، اظهار کرد: «خودروهای چینی به‌صورت کاملا CKD وارد می‌شوند. یعنی قطعات این خودروها از خارج کشور می‌آیند.»
احمدرضا رعنایی در ادامه با اشاره به راهکارهایی که خودروسازان چینی برای فرار از داخلی‌سازی در نظر می‌گیرند، می‌گوید: «خودروسازان چینی معمولا تمایلی برای داخلی‌سازی محصولاتشان در کشورمان ندارند. آنها با زیرکی و ذکاوتی خاص، هر سال در پلت‌فرم‌های خود تغییراتی می‌دهند تا از نظر تیراژ، صرفه اقتصادی برای تولیدکننده داخلی نداشته باشد. یعنی کاری می‌کنند قطعات مشابه هم نباشند تا قطعه‌سازان داخلی نتوانند قطعات مختلف را تولید کنند. این بدین معناست که سالانه تغییراتی در پلت‌فرم یک محصول ثابت داده می‌شود و قطعات نیز تغییر می‌کنند و به‌این خاطر نمی‌توان قطعات را داخلی‌سازی کرد. وزرات صنعت باید همان سخت‌گیری‌هایی را که برای خودروسازان خارجی دیگر در نظر گرفته است برای خودروهای چینی بازار هم در نظر بگیرد.»
به گفته این فعال صنعت قطعه، عملا تا کنون خودروهای چینی داخلی‌سازی نشده‌اند و تقریبا به صورت CKD وارد کشور شده و مونتاژ می‌شوند. پس اصولا بحث تعرفه یک خودروی کامل با کمتر از ۲۰درصد داخلی‌سازی بی‌معنی خواهد بود.
یکی از مسوولان شرکت‌های همکار خودروسازان چینی، این گفته برخی از فعالان صنعت قطعه کشورمان را مبنی بر اینکه هیچ داخلی‌سازی برای خودروهای چینی انجام نمی‌شود، به شدت رد کرده و می‌گوید: «اگر خودروسازی تا ۲۰درصد داخلی‌سازی نداشته باشد، نمی‌تواند به تولید خودرو در کشور اقدام کند. یعنی ۲۰ درصد داخلی‌سازی جزو الزامات وزارت صنعت برای تولید خودرو در کشور است. ضمن اینکه این مساله به صورت مداوم توسط وزارت صنعت نظارت می‌شود.»
وی می‌افزاید: «نه تنها ما، بلکه تولید و لیست داخلی‌سازی همه شرکت‌های خودروساز کنترل و نظارت می‌شود و اگر داخلی‌سازی انجام نشود تولید متوقف می‌شود.»
در این رابطه علیرضا زرین‌فکر، مدیر روابط عمومی شرکت کارمانیا (BYD) به «دنیای خودرو» می‌گوید: «خودروسازان باید به ۴۰درصد داخلی‌سازی برسند. شرکت خودروسازی کارمانیا در حال حاضر ۲۰ تا ۲۵درصد داخلی‌سازی دارد و تا پایان سال ۹۶ به ۴۰درصد داخلی‌سازی خواهد رسید.»
وی می‌افزاید: «قطعه‌سازان ما جزو قطعه‌سازان برتر هستند و اگر کیفیت و گارانتی مناسب در این عرصه دیده شود، قطعا حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.»
وی در خصوص این مساله که خودروسازان چینی خیلی تمایلی به داخلی‌سازی محصولات نشان نمی‌دهند، می‌گوید: «من خیلی به این حرف اعتقاد ندارم. راز حضور در صنعت خودروی ایران، اجرای قوانین ایران است. این موضوع اعلام شده و هر خودروساز چینی باهوشی می‌داند که این مساله باید اجرا شود.»
با تکمیل پروژه قراردادهای خودرویی، به نظر می‌رسد وزارت صنعت قصد دارد با خودروسازان چینی کمی سختگیرانه‌تر برخورد و عرصه را برای خودروسازانی که قصد داخلی‌سازی محصولاتشان را ندارند، تنگ‌تر کند.