چگونگی رعایت الزامات بین المللی در تولید خودرو
به‌گفته وی با عضویت ایران در این نهاد منطقه‌ای، گواهی‌های استاندارد ما در کشورهای عضو، اعتبار خواهند یافت و کالاها با نشان و گواهی استاندارد می‌توانند بدون معطلی در مرزها و گمرک‌ها وارد بازار این کشورها شوند. اما برای پیوستن ایران به آیلک نیاز به تصویب آن در مجلس و پیگیری‌های بعدی است.
بر این اساس کارشناسان صنعت خودرو معتقدند طی این فرایند به‌صورت درست و واقعى در ایجاد ارتباط بین‌المللى و تولید صادرات‌محور خودرو توسط خودروسازان بسیار مفید خواهد بود، اگرچه وجوه دیگر نیز باید در نظر گرفته شود. چون این تنها مقدمه‌اى برای نزدیک شدن به اهداف صادراتی در این صنعت است.
به‌گفته صاحب‌نظران، پس از عضویت ایران در این اتحادیه بین‌المللی، شرکت‌هاى بازرسى بزرگ و کوچک سعى خواهند کرد تاییدیه این سازمان را براى گزارش‌هاى آزمون و بازرسى خود کسب کنند تا نتایج تست‌ها اعتبار بین‌المللى داشته باشند.
در این رابطه علیرضا خاکی‌فیروز ، رئیس مرکز ملی تایید صلاحیت سازمان ملی استاندارد ایران در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» ضمن توضیح درباره ماهیت و چگونگی کارکرد اتحادیه آیلک و انواع تایید صلاحیت، از میزان تاثیرگذاری عضویت در این اتحادیه بین‌المللی بر صادرات گفت. وی تعهد مدیران ارشد به انجام کار کیفی را از عضویت در اتحادیه‌های بین‌المللی مهم‌تر دانست.
ابتدا درباره ماهیت اتحادیه «آیلک» توضیح دهید؟
به‌طور کلی دو نوع تایید صلاحیت وجود دارد. یک مورد تایید صلاحیت توسط
شرکت‌های بازرسی فنی و آزمایشگاه‌ها و دیگری تایید صلاحیت توسط نهادهای
گواهی‌کننده است.
اگر بخواهیم این دو را به تفکیک توضیح دهیم، باید بگوییم نهادهای
گواهی‌کننده، گواهینامه‌های ایزو۹۰۰۱، ۱۴۰۰۰ و ۲۲۰۰۰ را برای سیستم‌های
مدیریت کیفیتی صادر می‌کنند و همچنین گواهی محصول و گواهی اشخاص. اینها در
زیرمجموعه (IAF (International Accreditation Forum یا مجمع بین‌المللی
تاییدصلاحیت قرار می‌گیرند.
شرکت‌های بازرسی فنی و آزمایشگاه‌ها اگر بخواهند اعتبار بین‌المللی کسب کنند، در زیرمجوعه (ILAC (International Laboratory Accreditation Cooperation یا اتحادیه بین‌المللی تایید صلاحیت آزمایشگاهی قرار می‌گیرند.
چون این اتحادیه‌های بین‌المللی در بالاترین سطح به شمار می‌روند، دنیا را به پنج نقطه تقسیم کرده‌اند. بخش آمریکا، بخش آفریقا و سه بخش دیگر.
بر این اساس برای منطقه آسیا-اقیانوسیه که ما در آن قرار داریم، دو اتحادیه تشکیل شده، یکی برای صدور گواهی سیستم‌های مدیریت کیفیت که زیرمجموعه مجمع بین‌المللی تایید صلاحیت است با نام اتحادیه همکاری‌های تایید صلاحیت آسیا-اقیانوسیه (PAC (Pacific Accreditation Cooperation . از طرف دیگر در منطقه آسیا-اقسانوسیه برای آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های بازرسی فنی، اتحادیه تایید صلاحیت آزمایشگاهی آسیا-اقیانوسیه APLAC (Asia Pacific Laboratory Accreditation Cooperation) تشکیل شد.
مزایای عضویت در این اتحادیه‌های بین‌المللی چیست؟
اگر قرار باشد گواهینامه‌ها در ایران به‌عنوان عضوی از منطقه
آسیا-اقیانوسیه اعتبار بین‌المللی پیدا کنند، حتما باید از طریق
اتحادیه‌های آسیا-اقیانوسیه این اتفاق بیفتد. یعنی اول باید از طریق
اتحادیه تاییدصلاحیت آزمایشگاهی آسیا-اقیانوسیه APLAC برای بازرسی فنی و
آزمایشگاه اقدام کرده و بعد برای گواهینامه سیستم مدیریت کیفیت از طریق
اتحادیه همکاری‌های تایید صلاحیت آسیا-اقیانوسیه PAC اقدام کنیم.
در‌حال‌حاضر در مورد گواهینامه‌های ایزو۹۰۰۱ که سیستم مدیریت کیفیت، ایزو
۱۴۰۰۰ که سیستم مدیریت زیست‌محیطی و ایزو ۲۲۰۰۰ که مربوط به سیستم مدیریت
ایمنی غذاست، موافقت‌نامه بین‌المللی امضا کرده‌ایم. به این معنی که
ارزیابی‌های ضروری انجام شده است و خود ما تطبیق‌ها و شایستگی‌های لازم
برای بین‌المللی شدن این گواهینامه‌ها را به اثبات رسانده‌ایم و امروز
ایزوهای ۹۰۰۱، ۱۴۰۰۰ و ۲۲۰۰۰ که در ایران صادر می‌شوند، در ۷۲ کشور دنیا
دارای اعتبار هستند.
معاون ارزیابی کیفیت سازمان ملی
استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران اعلام کرده بود لایحه‌ای در این ارتباط از
سوی دولت تصویب و به مجلس شورای اسلامی ارسال شده که در نوبت طرح در صحن
علنی مجلس است.
بله. برای اینکه گواهینامه‌های بازرسی و آزمایشگاه‌ها نیز در کشور اعتبار
بین‌المللی پیدا کنند، عضویت کشور در APLAC پس از مطرح شدن در معاونت حقوقی
ریاست‌جمهوری و در هیات دولت، به لایحه تبدیل شد و به مجلس رفت.
پس از آن شخصا در کمیسیون امنیت ملی و کمیسیون صنایع و معادن به‌عنوان
کمیسیون‌های فرعی و در کمیسیون اقتصاد به‌عنوان کمیسیون اصلی حضور یافتم،
دلایل را توضیح دادم و درنهایت این کمیسیون‌ها با این لایحه موافقت
کرده‌اند. پس از این اگر در کمیسیون‌های قضایی و حقوقی مجلس نیز دفاع و
استدلال کافی انجام و با این لایحه موافقت شود، لایحه به قانون تبدیل خواهد
شد که براساس آن ایران عضو
اتحادیه می‌شود. در این زمینه اقدامات لازم انجام خواهد شد و پس از آن
نتیجه‌ای که شرکت‌های بازرسی فنی و آزمایشگاه‌های تست ایران صادر می‌کنند،
در بیش‌از ۸۰ کشور دنیا دارای اعتبار خواهد بود. چون تعداد آزمایشگاه‌ها در
کشورهای عضو اتحادیه زیاد است.
تدوین و هماهنگ‌سازی نحوه تایید
صلاحیت آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های بازرسی از جمله مواردی است که در چهارچوب
زمینه‌های فعالیت آیلک به‌آن اشاره شده است. این فرایند چگونه در کشور
اتفاق خواهد افتاد؟
در این فرایند از لحاظ صلاحیت‌های سیستمی و فنی اگر الزامات شرکت‌های
بازرسی فنی با الزامات استاندارد مطابقت داشته باشند، تایید صلاحیت
می‌شوند. درواقع عوامل و مواردی از‌جمله پرسنل، تجهیزات، فضا، امکانات،
قابلیت‌های کنترل و… بازرسی و در‌صورتی‌که واجد شرایط باشند، صلاحیت‌های
لازم را دریافت می‌کنند.
شرکتی مانند ISQI به‌عنوان یک شرکت شناخته‌شده بازرسی کیفیت و استاندارد نیز در این چارچوب قرار می‌گیرد؟
در این زمینه شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران یکی از شرکت‌هایی است که
گواهینامه تایید صلاحیت برای تایید کیفیت به‌خصوص در حوزه خودرو را صادر
می‌کند. شرکت‌های دیگری هم هستند که ما آنها را هم تایید صلاحیت کرده‌ایم و
در حقیقت آنها هم فعال هستند.
به‌طور خاص پیوستن به اتحادیه
بین‌المللی آیلک چه تاثیری بر صنعت خودرو می‌گذارد؟ آیا منجر به افزایش
کیفیت محصولات در این صنعت خواهد شد و بر رقابت‌پذیر و صادراتی شدن تولیدات
این صنعت موثر خواهد بود؟
من این موضوع را از جنبه دیگری نگاه می‌کنم. باید توجه داشته باشیم تعهد
مدیران ارشد به انجام کار کیفی، باعث می‌شود بازارهای صادراتی پیدا کنیم.
مساله حائز‌اهمیت این است آنچه باعث می‌شود ما بازار صادراتی پیدا کنیم،
عضویت در اتحادیه‌هایی مانند آیلک و تایید صلاحیت‌ها و… نیست. بلکه
همان‌طور‌که اشاره شد در صنعت خودرو، تعهد خودروسازان و شرکت‌های
تولیدکننده به انجام کار کیفی و درگیر کردن تمام نیروی انسانی است برای
اینکه خط‌مشی کیفیت را به درستی بشناسند، درک کنند و بر آن اساس عمل کنند.
اما در پاسخ به اینکه بگوییم عضویت در این اتحادیه‌ها در افزایش صادرات
موثر خواهد بود، من می‌گویم اینها عوامل اصلی نیستند.
یعنی چنین عضویتی حتی در خودروسازان ایجاد انگیزه هم نخواهد کرد؟
آنچه روی می‌دهد به این شکل است، وقتی کالایی در کشور تولید می‌شود، اگر
مطابق با الزامات بین‌المللی مورد درخواست بازار مصرف باشد و در آزمایشگاه
تایید صلاحیت‌شده‌ای پس از عضویت در آیلک مورد تست قرار بگیرد، نتیجه این
آزمون در کشورهای عضو، دارای اعتبار خواهد بود. در واقع تاثیر عضویت ما در
آیلک بر صادرات همین است. خودروها و هر کالایی که مطابق استانداردها تولید
شوند و در آزمایشگاه تایید صلاحیت‌شده تست شوند، نتیجه آن در کشورهای هدف
معتبر است و به‌راحتی می‌تواند بیرون از بازارها به‌فروش برسد.
