احتمال ماندگاری کارت سوخت در سال ۹۵

به گزارش "پدال نیوز" به گزارش پدال نیوز به نقل از ایرنا، پس از تک نرخی شدن بنزین و حذف سهمیه بندی در بهار 1394، بحث های گسترده ای درباره سرنوشت کارت های سوخت بنزین مطرح شد و حامیان و مخالفان استفاده از این کارت ها دیدگاه های خود را مطرح کردند.
گذشت زمان نیز نتوانست کمکی به تعیین تکلیف این کارت ها کند و تنها پیچیدگی و ابهامات را افزایش داد.
 
** بحث چند ماهه حامیان و مخالفان کارت سوخت
با توجه به هزینه هنگفت صرف شده برای راه اندازی سامانه هوشمند سوخت و به دلیل اطلاعاتی که از طریق کارت های سوخت از وضعیت مصرف بنزین و گازوییل در کشور، جمع آوری می شود، برخی دولتی ها تمایلی برای کنار گذاشتن این کارت ها ندارند.
این گروه معتقدند در صورت حذف سامانه هوشمند و کارت سوخت، وزارت نفت مهمترین ابزار برای جمع آوری دقیق میزان مصرف خودروها که در جلوگیری از قاچاق سوخت نیز کاربرد دارد را از دست می دهد.
حامیان استفاده از کارت سوخت در این مدت، راهکارهای مختلف تشویقی و تنبیهی را ارایه کرده اند. بر اساس یکی از پیشنهادها، برای آن دسته از دارندگان خودرو که در زمان مراجعه به جایگاه ها به جای کارت سوخت جایگاهداران از کارت های سوخت شخصی استفاده کنند، جایزه ای تعلق می گرفت. جوایزی که پیشنهاد شد شامل سهمیه های خاص و یا تخفیف در قیمت بنزین بود.
همچنین از جمله سناریوهای جدی که مطرح شد، اعمال سیاست های تنبیهی برای استفاده از کارت سوخت شخصی بود؛ براساس این سناریو، دارندگان خودرویی که در زمان مراجعه به پمپ بنزین ها، از سوختگیری با کارت شخصی خودداری و به جای آن از کارت جایگاهداران استفاده کنند، ناچار خواهند بود که یک هزینه اضافی به جایگاه داران پرداخت کنند.
همچنین در میان طرح های مختلفی که برای سرنوشت کارت سوخت ارایه شده، تبدیل این کارت به کیف پول الکترونیکی از مهمترین پیشنهادها به شمار می رفت.
 
** کاهش استفاده از کارت سوخت شخصی
نکته ای که نباید درباره کارت های سوخت در چندماه اخیر نادیده گرفت، کاهش استفاده مردم از این کارت ها بود. در ماه های اخیر و با یکسان سازی نرخ بنزین، رانندگان انگیزه ای برای استفاده از کارت سوخت شخصی ندارند به طوری که میزان استفاده از این کارت ها کاهش چشمگیری یافته است.
برخی جایگاهداران ادعا می کنند که بسیاری از رانندگان، تمایلی به استفاده از کارت سوخت شخصی ندارند به طوری که 80 تا 90 درصد خودروها در زمان مراجعه به پمپ بنزین ها به جای کارت سوخت شخصی از کارت سوخت جایگاه داران استفاده می کنند.
 
** حمایت تلویحی وزارت نفت از کنار گذاشتن کارت سوخت
مقام های وزارت نفت در هفته های اخیر حمایت خود از کنار گذاشتن کارت سوخت بنزین را اعلام کرده اند، به گونه ای که وزیر نفت، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی و مدیرعامل شرکت پخش همگی، گفته اند که کاربرد این کارت ها دیگر فایده ای ندارد.
بر این اساس، بیژن زنگنه وزیر نفت چندی پیش با حمایت از حذف کارت های سوخت گفت: « موافق ادامه استفاده از کارت سوخت بنزین نیستم و به نظر من این کار هیچ توجیهی ندارد.»
وی در این رابطه گفت: ادامه استفاده از کارت های سوخت بنزین، هزینه زیادی را به کشور تحمیل می کند و برخی اعضای دولت تداوم استفاده از این کارت ها را خواستار شده اند و معتقدند اطلاعات فراوانی با این روش جمع آوری می شود، اما براین باورم که این کارت ها کاربردی ندارند. البته هنوز تصمیم نهایی در این ارتباط اخذ نشده و پیشنهادها به دولت ارائه شده تا دولت نظر نهایی را اعلام کند.
معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده های نفتی نیز به ایرنا گفت: وزارت نفت با توجه به تک نرخی شدن نرخ سوخت نیازی به استفاده از کارت سوخت نمی بیند، بنابراین نیازی به استفاده از آنها وجود ندارد.
عباس کاظمی استفاده از کارت های سوخت در زمان عرضه سوخت دو نرخی را یادآور شد و گفت: استفاده از کارتها در آن زمان موجب شد تا این وزارتخانه بتواند به مدیریت سوخت دو نرخی بپردازد، اما با توجه به این که اکنون سوخت به صورت نامحدود و با یک قیمت عرضه می شود، بنابراین دیگر نیازی به اعمال کارت های سوخت نیست. وزارت نفت براین دیدگاه است که استفاده از این کارتها با توجه به شرائط کنونی و تک نرخی بودن سوخت، نیازی نیست.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی نیز درباره مهمترین عوامل موثر در توقف عرضه کارتی بنزین خودروها، می گوید: پس از عرضه تک نرخی بنزین، رشد مصرف این فرآورده نفتی در کشور متوقف شده است.
سیدناصر سجادی با بیان اینکه از ابتدای سال 94 در مقایسه با سال 93، رشد مصرف بنزین در کشور کمتر از دو درصد بوده است، افزود: مدیریت مصرف، اصلاح قیمت ها و مقابله با قاچاق سوخت، سه هدف بزرگ اجرای این طرح به شمار می رود که همگی آنها محقق شده اند و دیگر نیازی به استفاده از این کارت ها وجود ندارد.
وی درباره هزینه سرمایه گذاری شده برای راه اندازی سامانه هوشمند سوخت نیز گفته، این هزینه در همان 15 روز نخست اجرای طرح بازگشت داده شده است.
 
**حامیان استفاده از کارت سوخت
در حالی که مخالفان استفاده از کارت سوخت نظرات خود را مطرح می کنند، بررسی ها نشان می دهد که استفاده از این کارت ها هنوز حامیانی نیز دارد.
در واقع، برخی نهادهای مرتبط با موضوع قاچاق، پیشنهاد تداوم استفاده از این کارت ها را مطرح کرده اند؛ به نظر آنها این کارت ها توانسته اند جلوی قاچاق سوخت را گرفته و در صورت کنار گذاشتن آنها، بهترین ابزار کنترل قاچاق از دست می رود.
قاسم خورشیدی مدیرکل مبارزه با قاچاق فرآورده های نفتی از جمله حامیان ماندگاری کارت سوخت است. وی در این رابطه گفته، اگر توانستیم قیمت بنزین را از یک هزار به 10هزار ریال و مصرف بنزین را از 75 میلیون لیتر در روز به 65 میلیون لیتر در روز کاهش دهیم، معلول قدرت مدیریتی بود که سامانه هوشمند سوخت در اختیار کشور گذاشت.
به گفته مدیرکل مبارزه با قاچاق فرآورده های نفتی، در شرایطی که دنیا شتابان به سمت الکترونیکی کردن همه فرایندهای اقتصادی و تجاری در دنیا می روند و ما از این نظر عقب هستیم، توجیه کارشناسی ندارد سامانه ای بعد از 10 سال مطالعه و کار آزمایشگاهی راه اندازی شده و هشت سال فعالیت مثبت و پرفایده در فرایند اقتصادی کشور داشته است را جمع کنیم.
وی با بیان اینکه جایگاه دار نظارت گریز است، اضافه کرد: سامانه سوخت قدرت نظارت به دستگاه نظارتی می دهد، اما جایگاه دار مخالف است و می گوید کارت سوخت را جمع کنید، چون نمی خواهد نظارتی روی او وجود داشته باشد.
وی افزود: اگر امروز نماینده جایگاه داران می گوید مخالفیم و سامانه باید جمع آوری شود، به این دلیل است که جایگاه داران نظارت گریز هستند و مایل نیستند، بر رفتار آنها نظارت هوشمند و متمرکزی اعمال شود؛ لذا مخالفت می کنند و می گویند این سامانه به درد نمی خورد و کارآیی خود را از دست داده است؛ لذا اگر افرادی مخالف سامانه هوشمند سوخت هستند، مخالف شفاف سازی هستند.
در این میان، مرکز پژوهش های مجلس نیز از حفظ کارت سوخت حمایت کرده است.
مرکز پژوهش های مجلس چندی پیش با انتشار گزارشی با تاکید بر اینکه زیان افزایش قاچاق بنزین بیش از هزینه نگهداری سامانۀ هوشمند سوخت است، دو راهکار تعیین نرخ اضطراری بنزین با کارت جایگاه ها و اخذ عوارض انتشار آلایندگی و عوارض ترافیکی از پرمصرفی بنزین را برای تداوم استفاده از این کارت ها پیشنهاد داده است.
در جدیدترین موضع گیری حامیان ماندگاری کارت سوخت نیز احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی به تازگی با ارسال نامه ای به معاون اول رئیس جمهوری با آوردن استدلال هایی از وی خواست که از حذف سامانه کارت سوخت هوشمند خودرو جلوگیری کند.
 
** کاهش قاچاق سوخت در مناطق مرزی
کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی سبب کاهش نرخ بنزین در منطقه شده است. بر اساس برخی برآوردها، هزینه هر لیتر بنزین در کشورهای همسایه ایران به مرز 10 هزار ریال رسیده و این کاهش قیمت سبب از بین رفتن انگیزه اقتصادی قاچاق سوخت شده است. قاچاقچیان سوخت به دلیل تفاوت قیمت زیاد بین بنزین در ایران با کشورهای همسایه اقدام به قاچاق می کردند. اما آمار مصرف بنزین در نواحی مرزی در ماه های اخیر از کاهش این مصرف حکایت دارد که نشان دهنده، افت فعالیت قاچاقچیان سوخت است.
کاهش قیمت بنزین در بازارهای جهانی، تقریبا همزمان شد با تک نرخی کردن بنزین در ایران که سبب کنارگذاشتن بنزین یارانه ای شد. بدین ترتیب از بین رفتن بنزین سهمیه ای، سودآوری کار قاچاق بنزین را بیش از پیش زیرسوال برد.
سیدناصر سجادی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی در این باره می گوید: گزارش های استخراج شده از استان های مرزی نشان می دهد در این استان ها رشد مصرف بنزین به مراتب کمتر از دو درصد بوده است.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه هم اکنون با کاهش قیمت جهانی بنزین، عملا قاچاق این فرآورده نفتی متوقف شده است، اظهار داشت: به عبارت دیگر، اکنون هیچگونه جاذبه و انگیزه اقتصادی برای قاچاق بنزین در کشور وجود ندارد.
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین اهداف عرضه کارتی بنزین مقابله با قاچاق بوده است، اظهارداشت: اکنون می توان ادعا کرد که قاچاق بنزین متوقف شده است.
 
** سرنوشت کارت های سوخت در انتظار تصمیم دولت
اکنون وزارت نفت نظرات و پیشنهادهای خود درباره کارت های سوخت را به هیات دولت ارایه کرده تا دولت تصمیم نهایی را در این باره اتخاذ کند. نظر وزارت نفت تقریبا مشخص است؛ این وزارتخانه از تداوم استفاده از این کارت ها حمایت نکرده و پیشنهاد حذف آنها را مطرح کرده است.
در این میان، برخی نهادها با هدف مبارزه با قاچاق سوخت، خواستار تداوم کاربرد آنها هستند و استدلال های خود را مبنی بر نقش این کارت ها در کاهش قاچاق اعلام کرده اند. بر این اساس، دولت باید از میان این دو پیشنهاد یکی را انتخاب کند.