علت روشن شدن چراغ ایربگ خودرو چیست؟

 آیا می‌دانستید روشن شدن ناگهانی چراغ ایربگ خودرو نه فقط یک اخطار ساده، بلکه نشان‌دهنده نقصی جدی است که باید حتما بررسی شود؟

اهمیت چراغ سامانه ایمنی تکمیلی (SRS) بر روی صفحه کیلومتر خودرو بسیار زیاد است. روشن ماندن غیرطبیعی این نشانگر، به‌طور انحصاری به معنای شناسایی و ثبت یک خطای بحرانی در واحد کنترل الکترونیکی ایربگ بوده که حاکی از نقص در یکی از زیرسیستم‌های اصلی مانند چاشنی کیسه‌های هوا یا پیش‌کشنده‌های کمربند ایمنی است. اما چه عواملی به فعال‌سازی چراغ ایربگ خودرو منجر می‌شوند و اقداماتی برای بازیابی آن باید صورت گیرد کدامند؟

ایده اولیه سامانه کیسه هوا (ایربگ)، ریشه‌ در مهندسی ایمنی نیمه قرن بیستم دارد؛ به‌طوری‌که جان هرتریک، مهندس آمریکایی در سال ۱۹۵۳ مبانی این تکنولوژی را با ثبت پتنتی تحت عنوان «بالشتک ایمنی» پایه‌گذاری کرد. بااین‌حال، پیشرفت عملی و تبدیل سیستم‌های اولیه بادی به چاشنی‌های شیمیایی و گازی پرفشار تا دهه ۱۹۷۰ میلادی به طول انجامید.

در این دوره، شرکت‌هایی نظیر جنرال موتورز و فورد گام‌های اولیه را برای آزمایش و پیاده‌سازی عملی این فناوری برداشتند. نقطه عطف مهندسی با عرضه نخستین خودروهای مجهز به ایربگ در سال ۱۹۷۳ در بازار ایالات متحده آغاز شد و با اجباری شدن فراگیر آن به‌عنوان یک استاندارد ایمنی ضروری در طراحی خودروهای جدید از دهه ۱۹۹۰ میلادی، این سیستم به عنصری کلیدی در ساختار حفاظتی بدل شد.

کارایی این سیستم در کاهش تلفات جاده‌ای به‌صورت مستند و آماری اثبات شده است. طبق داده‌های مؤسسه بیمه ایمنی بزرگراه‌ها (IIHS)، تنها کیسه‌های هوای جلو در یک بازه زمانی مشخص (۱۹۸۷ تا ۲۰۱۷) توانسته‌اند جان بیش از پنجاه هزار نفر را در آمریکا نجات دهند.

افزون بر این، معرفی و گسترش کیسه‌های هوای جانبی که به‌طور تخصصی برای مدیریت انرژی جنبشی ناشی از برخوردهای عمود بر محور طولی خودرو طراحی شده‌اند، توانسته است احتمال مرگ‌ومیر در تصادفات جانبی خودروهای شاسی‌بلند را تا ۵۲ درصد کاهش دهد. در ایران نیز باتوجه‌ به نرخ بالای حوادث رانندگی، این تکنولوژی در کنار کمربندهای ایمنی پیش‌کشنده، به‌عنوان کلیدی‌ترین ابزار برای محافظت از سرنشینان کابین عمل می‌کند.

چراغ ایربگ خودرو که بخشی از سامانه ایمنی تکمیلی (SRS) است، نشانگر صحت عملکردی مجموعه پیچیده‌ای از اجزا شامل حسگرهای شتاب‌سنج، سنسورهای فشار، سیم‌کشی‌های با مقاومت کالیبره‌شده، ماژول کنترل و تشخیص و خود واحدهای کیسه هوا است. این چراغ در لحظه استارت زدن خودرو روشن می‌شود تا ماژول ACU فرصت انجام فرآیند خودتشخیصی را داشته باشد. در این فرآیند، ACU مقاومت الکتریکی تمام مدارات حیاتی را بررسی و در صورت تأیید قرارگیری مقاومت‌ها در محدوده مجاز، چراغ را خاموش می‌کند. اما روشن ماندن پایدار این نشانگر علامت قطعی ثبت یک کد خطای تشخیصی است که حاکی از نقص عملکردی در یک یا چند جزء از سیستم است.

دلایل روشن شدن چراغ SRS

روشن ماندن پایدار چراغ ایربگ خودرو، نشان‌دهنده ثبت یک کد خطای تشخیصی در حافظه دائمی سیستم و ورود آن به حالت غیرفعال است. دلایل بروز این نقص فنی، که منجر به از کار افتادن کامل سیستم‌های حفاظتی می‌شود، به شرح زیر است:

۱. مشکلات عملکردی حسگرهای ضربه و شتاب

حسگرها وظیفه پایش لحظه‌ای و دقیق شتاب منفی خودرو را بر عهده دارند. هرگونه آلودگی سطح خارجی، دریافت ضربه‌های مکانیکی با انرژی کم که نیازمند فعال‌سازی سیستم نیستند اما سنسور را از کالیبره خارج می‌کنند، یا آسیب فیزیکی به واحد سنسور می‌تواند موجب ارسال سیگنال نامعتبر به ماژول ACU شود. این سیگنال به‌عنوان خطا ثبت شده و منجر به فعال‌سازی چراغ ایربگ خودرو می‌شود.

۲. نقص در مدارات الکتریکی، اتصالات و سیم‌کشی

سیستم سیم‌کشی ایربگ که به‌طور استاندارد برای متمایزسازی دارای روکش زردرنگ یا نارنجی است، شامل مدارات با مقاومت بسیار حساس است. این مدارها مستعد قطعی، اتصال کوتاه یا افزایش مقاومت فراتر از حد مجاز هستند. لرزش‌های مزمن موتور و بدنه، نفوذ رطوبت به سوکت‌های زیر صندلی یا انجام تعمیرات نادرست در کابین، می‌تواند موجب از دست رفتن اتصال پایدار و روشن شدن چراغ شود.

۳. خرابی فنر ساعت فرمان یا حلزونی

این قطعه، مسئول حفظ پیوستگی الکتریکی بین ماژول ACU ثابت و مجموعه چاشنی ایربگ روی فرمان است. به‌واسطه چرخش مداوم فرمان، نوارهای انعطاف‌پذیر داخلی در طول زمان دچار فرسودگی، پارگی یا اتصال می‌شوند که منجر به وضعیت مقاومت نامنظم در مدار ایربگ راننده می‌شود. در خودروهایی با عمر عملیاتی بیش از پنج سال یا با سابقه چرخاندن بیش‌ازحد فرمان، این ایراد فنی شایع است.

۴. اختلالات ولتاژ سیستم و ماژول تغذیه

عملکرد سیستم SRS وابسته به تأمین ولتاژ پایدار از طریق سیستم الکتریکی خودرو است. افت ولتاژ شدید ناشی از ضعف باتری اصلی، دینام یا پیکربندی ضعیف می‌تواند مانع از تست صحیح اجزا توسط ACU شود. لازم به ذکر است که اغلب ماژول‌های ACU مجهز به یک خازن یا باتری پشتیبان داخلی هستند تا در صورت قطع شدن ولتاژ اصلی در لحظه تصادف، همچنان انرژی لازم برای فعال‌سازی چاشنی‌ها را فراهم سازند. نقص در این واحد پشتیبان نیز مستقیماً موجب فعال شدن چراغ ایربگ خودرو می‌شود.

۵. ایرادات سیستم پیش‌کشنده و حسگرهای کمربند ایمنی

پیش‌کشنده‌های کمربند و سنسورهای وضعیت قفل کمربند جزئی از اجزای فعال‌شده توسط ماژول SRS هستند. هرگونه خرابی در چاشنی‌های پیش‌کشنده یا اتصالات الکتریکی آن‌ها، یا ایراد در سنسورهای قفل کمربند که اطلاعات حضور سرنشین را به ACU می‌دهند، می‌تواند موجب ثبت خطا و هشدار چراغ ایربگ شود.

۶. نقص سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری در ماژول کنترل الکترونیکی

ماژول کنترل ایربگ، مغز محاسباتی سیستم SRS است که داده‌های حسگرها را تحلیل کرده و تصمیم به فعال‌سازی می‌گیرد. آسیب‌های فیزیکی ناشی از ضربه، نفوذ آب و رطوبت، یا خطاهای نرم‌افزاری داخلی می‌تواند موجب از کار افتادن این واحد حیاتی شود.

۷. سابقه فعال‌سازی ایربگ یا کد خطا

درصورتی‌که کیسه‌های هوا یا پیش‌کشنده‌ها در یک تصادف قبلی فعال شده باشند، حتی پس از تعویض قطعات نیز ممکن است ماژول کنترل (ACU) همچنان کد خطای سخت مربوط به فعال‌سازی را در حافظه خود نگه دارد و نیاز به بازنویسی حافظه توسط دستگاه دیاگ یا تعویض کلی ماژول داشته باشد. در این حالت،پ چراغ تا زمانی که داده‌های تصادف از حافظه پاک نشوند، روشن باقی خواهد ماند.

پیامدهای فنی نادیده گرفتن هشدار ایربگ

نادیده گرفتن چراغ هشدار SRS یک اقدام بسیار خطرناک بوده و از نظر فنی به معنای فعال نگه داشتن وضعیت «ایمنی شکست» در ماژول کنترل است که سیستم‌های حفاظتی غیرفعال خودرو را به‌کلی از مدار عملیاتی خارج می‌کند. رفع این نقص و خاموش کردن پایدار چراغ نشانگر، نیازمند انجام چندین کار است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

در قدم نخست باید توجه داشت که فرآیند قطع و وصل مجدد کابل منفی باتری اصلی خودرو برای یک بازه زمانی تعریف‌شده (معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه)، صرفاً یک اقدام ابتدایی برای پاک‌سازی حافظه فرار ماژول کنترل پاورترین (PCM) و دیگر واحدهای کنترل الکترونیکی است و نه راه‌حلی تخصصی برای سیستم SRS. اگرچه این عمل می‌تواند کدهای خطای لحظه‌ای یا کاذب ناشی از نوسانات ولتاژ را موقتاً پاک کند، اما در اغلب موارد اگر نقص ریشه‌ای همچنان وجود داشته باشد، چراغ ایربگ خودرو پس از روشن شدن مجدد سوئیچ و اجرای فرآیند خودتشخیصی بلافاصله دوباره فعال خواهد شد.

دقیق‌ترین و ضروری‌ترین اقدام، بهره‌گیری از اسکنرهای تشخیصی تخصصی است.پ. این دستگاه‌ها، اطلاعات مربوط به کدهای خطای ثبت‌شده را همراه با داده‌های شرایط کاری خودرو در لحظه ثبت خطا نمایش می‌دهند. این داده‌ها به تکنیسین اجازه می‌دهند تا ماهیت دقیق خطا را شناسایی کند.

پس از شناسایی دقیق ایراد اقدام بعدی بر روی تعمیر یا تعویض اجزای معیوب متمرکز می‌شود. این مرحله شامل بازرسی فیزیکی و اندازه‌گیری دقیق مقاومت الکتریکی سیم‌کشی زردرنگ، اتصالات زیر صندلی، خود حسگرها و به‌ویژه فنر ساعت فرمان است. در مواردی که ماژول کنترل الکترونیکی خود دچار آسیب سخت‌افزاری یا ثبت کد تصادف دائمی باشد، تعویض یا در صورت امکان بازنویسی تخصصی داده‌های حافظه فلش ضروری خواهد بود.

در خصوص روش‌های ریست دستی نیز لازم به ذکر است که برخی از مدل‌های خودرو ممکن است دارای یک توالی عملیاتی خاص برای غیرفعال کردن موقت چراغ باشند که شامل تکرار دفعات مشخصی از چرخاندن سوئیچ بین وضعیت ON و OFF است. اما این روش‌ها به‌هیچ‌عنوان جایگزین تشخیص تخصصی نبوده و برای سیستم‌های پیچیده امروزی کاربردی ندارند.

جمع‌بندی نهایی

در نهایت، نادیده گرفتن این اخطار فنی به‌منزله قمار کردن با امنیت سرنشینان است، زیرا ماژول ACU در حالت خطا دستور فعال‌سازی چاشنی‌ها را صادر نخواهد کرد و در صورت بروز تصادف، ایربگ‌ها از کار افتاده خواهند بود. ازاین‌رو مراجعه فوری به مراکز خدماتی مجهز به تجهیزات دیاگ پیشرفته و تکنسین‌های آموزش‌دیده در زمینهٔ الکترونیک خودرو برای انجام تست‌های نهایی و تأیید عملکرد صحیح سیستم (که اغلب پس از تعمیر با تست مقاومت مدار تکمیل می‌شود)، تنها اقدام تضمین‌کننده ایمنی و خاموش شدن دائمی چراغ هشدار است.