داستان فولکس واگن و حضورش در ایران
بیتل چاق یا پدر پاسات؟
موفقیت‌های شگرفی که تنها محصول فولکس واگن (که بعدها بیتل لقب گرفت) سبب شد تا این خودروساز به فکر گسترش محصولاتش باشد، در دهه 50 با ظهور ون‌های ترنسپورتر اولین تلاش اساسی این خودروساز برای احیا پس از جنگ با موفقیت انجام شد و ترنسپورتر توانست برای خود به محصولی موفق بدل شود. با این حال هنوز هم جای خالی یک محصول مدرن‌تر و کارآمد که ابعادی بزرگ‌تر از بیتل داشته باشد، احساس می‌شد. در نمایشگاه فرانکفورت سال 1961 تایپ 3 معرفی شد. این خودرو در تاریخ فولکس واگن نشان‌دهنده تحولی بسیار اساسی از دوره سنت به سمت مدرنیته و به نحوی حالت گذار تلقی می‌شود. در ابتدا این خودرو به صورت یک سدان دو‌‌در ناچ‌بک به بازار معرفی شد؛ با این حال به تدریج نمونه استیشن واگن (واریانت) این خودرو نیز معرفی شد. براساس همین شاسی و متعلقات فنی بود که خودرو اسپرت کارمن گیا نیز شکل گرفت. در ابتدا تایپ 3 با نام فولکس واگن 1500 راهی بازار شد. این خودرو از نمونه به‌روز شده پیشرانه 1.5 لیتری فولکس واگن (همانند بیتل در عقب خودرو) بهره می‌جست که در سری عادی 45 اسب بخار و در سری S حدود 55 اسب بخار تولید می‌کرد. بعدها این پیشرانه به 1.6 لیتر افزایش حجم داد و حتی سیستم سوخت‌رسانی آن از کاربراتور به انژکتورهای بوش تغییر یافت. در عین حال خودرو از نظر ظاهری نیز به‌تدریج به‌روز شد و همانند بیتل چراغ‌های آن بزرگ‌تر شد. در سال 1968 براساس پلت‌فرم تایپ 3 محصول بزرگ‌تری تحت عنوان تایپ 4 (با نام 411) عرضه شد. با آنکه تایپ 3 و 4 از نظر ظاهری و فنی به هم بسیار شبیه بودند، اما در دو کلاس کاملا مجزا به رقابت با محصولات اقتصادی اروپایی پرداختند و در تایپ 4 از پیشرانه‌های 1.6 و 1.8 لیتری استفاده شد. تولید هر دو محصول تا سال 1973 ادامه یافت. در این سال نمونه به‌روز شده 411 (با نام 412) و فولکس واگن 1600 هر دو کنار گذاشته شدند تا محصولی به‌روز‌تر جای آنها را بگیرد. این مهم با ظهور پاسات محقق شد. در نهایت بیش از 2 میلیون و 500 هزار دستگاه از تایپ 3 تولید شد.
تایپ 3 و 4 با نام واریانت در ایران
واردکننده اصلی فولکس واگن در کشورمان یعنی شرکت سهامی ماشین‌های صنعتی در
دهه 30 به شرکت سهامی ثابت پاسات تغییر نام داد. این شرکت که بعدها شرکت
سهامی فولکس ایران نام گرفت، در کنار بیتل و ترنسپورتر از میانه دهه 40
واردات تایپ 3 را به طور نسبتا گسترده‌ای آغاز کرد و بعدها تایپ 4 نیز
افزوده شد.
با آنکه فروش نمونه‌های استیشن واگن این سری در کشورمان بسیار خوب بود
(امری که سبب شد بیشتر ایرانیان این نسل را با نام واریانت بشناسند)،
هیچ‌گاه تایپ 3 و 4 نتوانستند به گرد پای بیتل و ترنسپورتر برسند و شاید
بتوان تایپ 3 و 4 را بازیگران فرعی فولکس در ایران دانست.
با این حال این خودرو به دلیل جان‌سخت و خوشنام بودن برند فولکس
طرفدارانی برای خود دست و پا کرد. به مدد واردات و محبوبیت کمتر این خودرو
نسبت به سایر محصولات فولکس، امروزه تعداد بسیار اندکی از نمونه‌های مدل
بالاتر تایپ 3 و 4 در کشورمان باقی مانده‌اند و بیشتر نمونه‌ها سر از مراکز
اوراق و اسقاط خودرو درآوردند.
نویسنده: نیما مجتهدزاده
