«ادغام» قفل دروازه رقابت خودروسازان

به گزارش "پدال نیوز" به گزارش پدال نیوز به نقل از صمت ، هنگامی‌که سخن از ادغام به میان می‌آید، به ویژه اگر چند واحد بزرگ صنعتی و یا اقتصادی را در بر گیرد، نمی‌توان بی‌گدار به آب زد زیرا یک تصمیم اشتباه علاوه بر بنگاه‌های صنعتی روی جامعه نیز اثرگذار خواهد بود. برای نمونه خودرو سازان داخلی با چالش نیروی انسانی مازاد روبه‌رو هستند اما به دلیل قوانین سختگیرانه وزارت کار و همچنین آسیب‌های اجتماعی که تعدیل نیرو به همراه دارد، برنامه‌ای برای اخراج نیروهای مازاد خود ندارند. این موضوع در تمام بخش‌های این صنعت مادر نیز خود را نشان می‌دهد به‌گونه‌ای که اگر واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های خودروسازی با یکدیگر ادغام شوند و بدون برنامه راهبردی از فعالیت‌های سازنده قبلی خود نیز باز بمانند، در این صورت نه تنها بخش صنعتی بلکه لایه‌های مختلفی از جامعه نیز با مشکل روبه‌رو خواهند شد.
واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های بزرگ خودروسازی در دنیا به عنوان نبض این سازمان‌ها عمل می‌کنند و خودروسازان هر سال سهم بالایی از بودجه خود را به این واحدها اختصاص می‌دهند اما در ایران وضعیت به شکل دیگری است و شاید این واحدها هنوز هم در اولویت فعالیت خودروسازان قرار نگرفته‌اند.
 
 
خدمات در قالب شخصیت حقوقی
از آنجایی که حرکت بخش‌های تحقیق و توسعه در شرکت‌های خودروسازی داخلی به کندی پیش می‌رود، برخی کارشناسان برای پویا شدن آنها، ادغام واحدهای تحقیق و توسعه دو شرکت خودروسازی بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا را پیشنهاد داده‌اند؛ پیشنهادی که قبل از اجرا نیاز به مطالعات گسترده‌ای دارد. به گفته دبیر انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن، برای ادغام واحدهای تحقیق و توسعه خودروسازان کشور ابتدا باید راهبرد مشخص شود. اگر با ادغام این واحدها خودروسازان به روال گذشته خود ادامه دهند، ادغام اثرگذار نخواهد بود حتی اگر شرکتی به صورت انفرادی فعالیتی قابل‌توجه داشته، با ادغام جلوی فعالیت آن نیز گرفته می‌شود. علی معصومی  اظهار کرد: صنعت خودرو نیاز به راهبردی مشخص دارد که اگر بر مبنای آن حرکت شود، ادغام واحدهای تحقیق و توسعه خودروسازی به نفع این صنعت است زیرا به منابع، امکانات و نیروی انسانی بیشتری دست می‌یابند و به تمام خودروسازان خدمات می‌دهند. با ادغام حتی می‌توان وزارت علوم و دانشگاهیان را وارد مراکز تحقیق و توسعه کرد و در کنار آن به مرکزی قدرتمند در این بخش دست یافت. وی بر این باور است که این مرکز می‌تواند شخصیت حقوقی جداگانه‌ای پیدا کند و به خودروسازان خدمات دهد. برخی از شاغلان در واحدهای تحقیق و توسعه بدون آنکه کاری انجام دهند، تنها حقوق می‌گیرند، به گونه‌ای که فعالیت آنها برای مدیران و کارمندان خود جدی نیست. هنگامی‌که به شخصیت حقوقی تبدیل شوند، از آنجایی که به درآمدزایی نیاز دارند، روند فعالیت‌شان نیز متفاوت خواهد بود. معصومی با تاکید بر اینکه ادغام بدون برنامه و راهبرد راه به جایی نمی‌برد اما اگر برنامه داشته باشیم ادغام به آنها کمک می‌کند، در ارتباط با شباهت‌های مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان ایرانی با شرکت‌های خارجی گفت: تفاوت مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان ایرانی با شرکت‌های موفق خارجی بسیار زیاد است. شرکت‌های خودروسازی ابتدا باید برنامه خود را برای دوره زمانی مشخص برای نمونه 5 سال تعیین کنند و سپس به برنامه‌ریزی بپردازند. برای نمونه شاید راهبرد مونتاژکاری را انتخاب کنند که البته ایرادی ندارد. دبیر انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن تصریح کرد: هنگامی‌که برنامه‌ها مبهم باشد نمی‌توان در بخش تحقیق و توسعه برنامه‌ریزی کرد و تا زمانی که برنامه خودروسازی‌ها مشخص نباشد چگونه می‌توان برای این مراکز ماموریتی تعریف کرد! هزینه در تحقیق و توسعه باعث می‌شود قیمت تمام شده پایین بیاید، کیفیت بالا رود و خودروهای متنوعی به بازار ارائه شود. هنگامی‌که برای صنعتی مرکز تحقیق و توسعه و همچنین مطالعات بازار وجود نداشته باشد، مشکلات به وجود می‌آید. وی معتقد است خودروسازان باید به اهمیت مراکز تحقیق و توسعه اعتقاد داشته باشند. برای نمونه شرکتی نظیر فولکس‌واگن برای تحقیق و توسعه بیش از 11 میلیارد دلار اختصاص داده که براساس آن می‌توان سهم بالایی از بازار دنیا را به خود اختصاص دهد. از آنجایی که خودرو از بیش از هزار قطعه تشکیل شده بنابراین کاهش قیمت یا افزایش کیفیت آن نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه دارد. برای نمونه اگر قطعه‌ای تغییر کند روی 10 مکانیزم مختلف در خودرو اثر می‌گذارد. معصومی برای تکمیل سخنان خود به یک نمونه اشاره کرد و توضیح داد: از حدود10 سال پیش سلیقه مردم ایران به سمت خودروهای شاسی بلند گرایش پیدا کرد اما در این مدت خودروسازان به جای پرداختن به این بخش بازار به تولید محصولات قدیمی خود ادامه دادند تا اینکه چین این بخش بازار را تصاحب کرد. وی با بیان اینکه تا هنگامی‌که اعتقاد به تحقیق و توسعه وجود نداشته باشد، صنعت به جایی نمی‌رسد، تصریح کرد: درحال‌حاضر مدیریت بازار در خودروسازی کشور به مدیریت فروش تبدیل شده است. در دنیا خودروسازان به بازارسازی می‌پردازند و مردم را از طریق اضافه کردن آپشن‌ها، تنوع رنگ‌ها و... مجبور به خرید خودرو می‌کنند به‌گونه‌ای که مشتری هنگام خرید به راحتی خودرویی منطبق با سلیقه‌اش را خریداری می‌کند.
 
 
بهینه‌سازی در بخش سخت‌افزاری
بیش از 20 سال از زمان تاسیس مراکز تحقیق و توسعه خودرو در کشور می‌گذرد و در این مدت به ویژه در سال‌های اخیر فعالیت این مراکز به دلایل عمده‌ای از جمله فشار تحریم‌های اقتصادی به کندی پیش رفته است. به گفته عضو هیات مدیره انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن، مرکز تحقیقات سایپا در سال 1373 و مرکز تحقیقات ایران‌خودرو حدود سال 1375 آغاز به کار کرد. موضوع تحقیق و توسعه در شرکت‌های خودروسازی ابتدا به صورت پرشتاب آغاز شد زیرا علاوه بر آنکه موضوع جذاب بود، شرکت‌های خودروسازی از توانایی مالی خوبی برخوردار بودند اما به‌تدریج از آن شتاب کاسته شد. تحریم‌ها و عوامل مختلفی باعث شد روند در این مسیر رو به جلو نباشد. امیر سیم‌دار در ارتباط با طرح ادغام واحدهای تحقیق و توسعه خودروسازی در کشور گفت: ادغام واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های خودروسازی در بخش‌هایی نظیر سخت‌افزاری می‌تواند فعالیت این مراکز را بهینه کند زیرا برخی از بخش‌ها به صورت موازی در هر 2 مرکز راه‌اندازی شده است. ادغام امکان دارد این واحدها را از وضعیت رقابت خارج کند از طرفی دیگر هم‌افزایی به وجود می‌آورد به گونه‌ای که واحدها می‌توانند از امکانات یکدیگر به صورت بهینه استفاده کنند. البته اکنون در برخی بخش‌ها این مراکز در تعامل با یکدیگرند. سیم‌دار معتقد است در مراکز تحقیق و توسعه کشور در بخش‌هایی نظیر بدنه توانمندی‌هایی وجود دارد و وضعیت از بخش تریم بهتر است به‌گونه‌ای که با بخش‌های خارجی همراه‌تر هستیم. براساس آنچه در این گزارش به آن پرداخته شد، در ایران تجربه‌ای بیش از 2 دهه در بخش مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودرو وجود دارد و امروز اگرچه این مراکز به بازدهی لازم نرسیده‌اند و خودروسازان هنوز به اهمیت آن پی نبرده‌اند اما شاید ادغام این واحدها و تقسیم امکانات و دانش فنی آنها بین یکدیگر بتواند آنها را به سازمانی پویا تبدیل کند البته به شرط آنکه مطالعه در بخش ادغام به صورت کامل و جامع به نتیجه برسد.