سبقت گوگل از شهرداری تهران
مزیت مشاهده ترافیک آنلاین
مشخص است که ارائه اطلاعات ترافیکی به‌موقع به رانندگان میتواند تا اندازه قابل‌توجهی آنان را از وضعیت مسیرهای پیش‌رو آگاه کرده و به انتخاب مسیر مناسبتر کمک کند. چند سالی است که در تهران برخی تابلوهای الکترونیکی شهری چنین هدفی را دنبال میکنند. این تابلوها که نخستین نمونههای آن حدود 15 سال قبل در تهران نصب شدند، تا همین چند سال قبل صرفا با شعارهای ثابت و توصیه به رانندگی بین دو خط تزیین شده بودند. این در حالی بود که حداقل از حدود دو دهه قبل این تابلوهای الکترونیکی در بسیاری از کشورهای جهان کاربردهای اطلاع‌رسانی لحظهای را یافته بودند. در سنگاپور حداقل از حدود 15 سال قبل تابلوهای ترافیکی الکترونیکی بروز یک تصادف را از فاصله چند کیلومتری به رانندگانی که هنوز با محل حادثه فاصله داشتند، اطلاع میدادند. این تابلوها حتی وقوع تصادف در لاین ترافیک (یک، 2 یا 3 ) را به رانندگان اطلاع میدادند. در ایران از چند سال قبل راهاندازی تابلوهای مشخص کننده وضعیت ترافیک موردتوجه قرار گرفت و نصب آنها در معابر اصلی شهر با استقبال خیلی خوب شهروندان روبه‌رو شد، با این حال برای کاربرانی که روزبه‌روز به استفاده از موبایل و اینترنت عادت میکردند، رفتن در خیابان و پیدا کردن یک تابلوی ترافیکی (که توسعه آن خیلی هم ادامه پیدا نکرد) کار ساده‌ای نبود.
خوشبختانه بخشی از شهرداری تهران در این مسیر پیشگام بود. دوربینهای مستقر در سراسر شهر امکان خوبی برای رصد به لحظه ترافیک از سوی اپراتورها فراهم میکرد و همین باعث شد که شهرداری به اطلاعات قابل توجهی در زمینه ترافیک معابر شهری دسترسی داشته باشد اما این دادهها هیچ گاه به طور کامل در اختیار شهروندان قرار نگرفت. فقدان سیاست و استراتژی مبنی بر ارائه اطلاعات عمومی ترافیکی به شهروندان باعث شد که مدیران شهرداری تا سال‌ها این اطلاعات را صرفا از طریق یک صفحه وب معمولی (با عنوان نقشه آنلاین ترافیک تهران) و به صورت ناقص در اختیار کاربران بگذارند. در حالی که اپلیکیشنهای ترافیکی متعددی طی سال‌های اخیر در جهان راهاندازی شد و کاربردیترین آنها هم گوگل مپ بود، در ایران هنوز هیچ اپلیکیشن حرفهای متناسب با اطلاعات ترافیکی شهری تولید نشده و تنها با راهاندازی نقشه شهر تهران، اطلاعات ترافیکی هم به صورت تحت وب روی آن قرار گرفته است. نقشه شهر تهران (Map.Tehran.ir) در نوع خود ابتکارات قابل‌توجهی داشت از جمله مسیریابی یا حتی نمای 360 درجه (برای جست‌وجوی مجازی در شهر و دیدن تصاویر همه کوچهها و خیابانها) اما تنها نقطه ضعف آن، این بود که توجهی به کاربران موبایلی نداشت و این در حالی بود که تعداد دسترسیهای به اینترنت روی موبایل طی دو سال اخیر رشدی انفجارگونه داشته است.
گوگل مپ در برابر تهران مپ
حالا و از چندی قبل نقشه ترافیکی آنلاین گوگل در دسترس همه کاربران قرار دارد. نقشهای که اطلاعاتش را نه از شهرداری تهران و دوربینهای آن بلکه از موبایلهای خود کاربران حاضر در خیابانها دریافت می‌کند. به معنای واضحتر اگر در نقشه شهرداری معابر ترافیکی توسط اپراتور مستقر در شرکت کنترل ترافیک، قرمز یا سبز میشوند و به این ترتیب نوع ترافیک مسیر مشخص میشود، در نقشه گوگل اطلاعات از طریق گوشیهای موبایل مردم (که به لطف راهاندازی نسلهای سوم و چهارم حالا به اینترنت پرسرعتتری دسترسی دارند) به سرورهای گوگل منتقل میشود. به این ترتیب سرعت مجموعهای از کاربران در حال حرکت در خیابانها مشخص کننده وضعیت ترافیک آن خیابان است که با علامتهای سبز و قرمز ونارنجی کیفیت مسیر را مشخص می‌کند. اما شاید مزیت اصلی نقشه گوگل و ترافیک آنلاین آن در مسیریابی بین دو نقطه مشخص شود؛ جایی که گوگل به کاربر پیشنهاد میدهد کدام مسیر را انتخاب کند که ترافیک کمتری دارد و زمان کمتری کاربر به مقصد میرسد. این امکان الان در نقشه تحت‌وب تهران هم نیست. گوگل این امکان را نه فقط برای تهران بلکه برای همه شهرهای ایران راهاندازی کرده است و مهم اینکه اپلیکیشن موبایل آن این امکان را فراهم می‌کند که کاربران حتی داخل خودروی خود به راحتی به آن دسترسی داشته باشند.
تکنولوژی تخمین مسیر
آنچه گوگل را به جایی رسانده که حالا میتواند آنالیز ترافیک خیابانها را انجام دهد باید در تکنولوژی شرکتی جست و جو کرد که چند سال قبل آن را خریداری کرد. شرکت ZipDash در سال 2007 خریداری شد و این امکان را فراهم میکرد که اطلاعات کاربران به صورت ناشناس (اطلاعات کاربر ذخیره نمی‌شود بلکه فقط مسیر او مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد) توسط GPS موبایل دریافت شده و سپس سرعت متوسط او مورد تحلیل قرار گیرد. گوگل برای یافتن سرعت متوسط یک خیابان نیاز به کار زیادی ندارد چراکه اطلاعات سرعت متوسط هر خیابان قبلا از طریق کاربران Map Maker روی نقشه گوگل وارد شده و گوگل صرفا تخمین می‌زند مجموعه کاربران در حال حرکت در یک مسیر تا چه حد زیر سرعت متوسط یا بالای سرعت متوسط در حال حرکتند و همین مشخص‌کننده وضعیت ترافیکی مسیر خواهد بود. استفاده از اطلاعات GPS کاربران چیزی است که امروزه میتواند توسط خود اپراتورها هم مورد استفاده و تحلیل قرار گیرد هر چند در ایران تنها یک اپراتور به صورت محدود اقدام به راهاندازی سرویس‌های مبتنی بر مکان کرده و مشخص هم هست تا زمانی که مدلی برای حفظ دادههای کاربران و نحوه استفاده از این دادهها مشخص نشود راهاندازی هر سرویسی میتواند ریسکهای خاص خود را داشته باشد.
مدلی که گوگل از آن استفاده می‌کند حداقل از مدل دریافت اطلاعات بر اساس دیدن (که مثلا در شهرداری توسط اپراتور انجام میشود) دقیقتر است، چراکه اولا ترافیک توسط خود کاربران مسیر دریافت شده و دوم اینکه در مسیریابی بین دو مسیر قرمز (ترافیک شدید) هم ممکن است تفاوت وجود داشته باشد و از این جهت گوگل با تجهیز به امکان مسیریابی میتواند مسیر سبکتر را پیشنهاد دهد. گوگل البته در بسیاری از کشورها اطلاعات مربوط به ترافیک را از شهرداریها گرفته و آنها را با اطلاعات خود ترکیب می‌کند و از این طریق نتیجه دقیقتری را در اختیار کاربران قرار میدهد. در ایران اما به دلایل مختلف از جمله بی‌علاقگی شهرداری به ارائه اطلاعات به گوگل یا تحریمها این تبادل اطلاعات ترافیکی هیچگاه صورت نگرفته اما در بسیاری از دیگر کشورها حتی اطلاعات سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی مثل مترو یا اتوبوسها هم در اختیار گوگل قرار میگیرد تا از این طریق سرویس‌های آنلاین با اطلاعات به روزی در اختیار شهروندان قرار گیرد. در ایران اما این اطلاعات به گوگل داده نشده و در عین حال سرویس‌های محلی هم در این زمینه توسط شهرداری ایجاد یا حمایت نشده و شاید بتوان گفت یک دلیل آن میتواند این باشد که شهرداری تصور میکرده باید در ازای این ایجاد دسترسی به اطلاعات درآمدی کسب کند. راهاندازی نقشه ترافیک آنلاین گوگل حالا تلنگری به نهادهای شهری و عمومی است که با فراهم کردن شرایط دسترسی به اطلاعات عمومی مانند اطلاعات ترافیکی آنلاین تجربه زندگی شهرنشینی را از وضعیت فعلی اندکی ارتقا دهند.
