پسا تحریم فرصتی برای خودروسازان کوچک
این درشرایطی است که درحال‌حاضر تیراژ تولید خودروسازان کوچک داخلی بالا نبوده و روش تولید این بخش نیز بر اساس مونتاژ و «سی‌کی‌دی» کاری است که درصد ساخت داخل را شامل نمی‌شود و ارزش‌افزوده‌ای دربر ندارد. بر این اساس، به‌نظر می‌رسد همکاری خودروسازان کوچک ما با بزرگان خودرو جهان در قالب «جوینت ونچر» (سرمایه‌گذاری مشترک) به تولید خودروهایی به‌روز و با کیفیت بالا منجر شود که اگر شرط داخلی‌سازی و تیراژ بالای تولید را نیز دربر داشته باشد، می‌تواند ساختار خودروسازان با مقیاس کوچک را متحول کند.
با این حال این سوال مطرح می‌شود که «آیا همکاری شرکت‌های خارجی با خودروسازی‌های کوچک ایران، تولید و بازار ۲ خودروسازی بزرگ ایران را به چالش خواهد کشید یا خیر؟»
مشکلات سرمایه‌گذاری خارجی در خودروسازی‌های کوچک
هرگونه همکاری شرکت‌های خارجی با خودروسازان ایرانی امکان‌پذیر است و در این میان همکاری خارجی‌ها با شرکت‌های کوچک خودروسازی داخلی هیچ‌گونه منع قانونی ندارد ولی نکته این است که مشارکت شرکت‌های کوچک خودروسازی با خارجی‌ها زمانی قابل‌قبول است که توجیه اقتصادی و فنی داشته باشد.
سخنگوی شورای سیاستگذاری و بررسی صمت خودرو با اشاره به این مطلب گفت: سرمایه‌گذاری خودروسازان خارجی در شرکت‌های کوچک خودروسازی ایران با اشکالاتی مواجه می‌شود که این امر برای ایران هیچ‌گونه مزیت اقتصادی در پی نخواهد داشت.
ساسان قربانی تصریح کرد: تیراژ تولید شرکت‌های کوچک خودروسازی در کشور پایین است، بنابراین ساخت قطعات داخلی برای این شرکت‌ها از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست و درنتیجه عمق ساخت داخل قطعات این شرکت‌ها پایین است و این عامل منجر به مونتاژکاری در این شرکت‌ها خواهد شد.
قربانی افزود: درصورتی که این شرکت‌ها اقدام به مونتاژکاری کنند، مهارت‌ها توسعه پیدا نخواهد کرد و انتقال فناوری نیز فراهم نخواهد شد که درنتیجه امکان تولید محصولات متنوع نیز کاهش پیدا خواهد کرد؛ پس می‌توان نتیجه گرفت مشارکت خارجی‌ها با شرکت‌های کوچک خودروسازی برای ایران هیچ‌گونه مزیت اقتصادی نخواهد داشت.
سخنگوی شورای سیاستگذاری صنعت خودرو معتقد است: همکاری خودروسازان خارجی با شرکت‌های کوچک خودروسازی در ایران به دلیل اینکه این واحدهای کوچک خودروسازی از تیراژ تولید پایینی برخوردار هستند، منجر به وارد کردن قطعات خودرو می‌شود و در صورتی هم که قطعات وارد شود، قیمت تمام‌شده خودروها افزایش پیدا خواهد کرد.
به گفته قربانی همکاری خودروسازان خارجی با شرکت‌های کوچک ایرانی که از تیراژ تولید پایینی برخوردار هستند، به هیچ‌وجه نمی‌تواند تولیدات ۲خودروساز بزرگ داخلی را به چالش بکشاند زیرا اگر تیراژ تولید اقتصادی نبوده و کیفیت خودروها بالا نباشد، قیمت‌ها نیز رقابتی نمی‌شود که درنهایت نمی‌توانند با این ۲ خودروساز بزرگ رقابت کنند و در صورتی شرایط برای رقابتی شدن فراهم می‌شود که تمامی این فاکتورها رعایت شود.
وی در ادامه افزود: در مشارکت خودروسازان داخلی با شرکت‌های خارجی باید توجه کرد که خودروهایی به روز تولید شود؛ به عبارتی این اقدام که خودرویی بعد از ۱۰سال در خارج تولید شده، در ایران نیز تولید شود و داخلی کردن قطعات آن هم ۴ یا ۵ سال طول بکشد، کار اشتباهی است. همچنین باید با هدف صادرات به تولید خودرو در کشور اقدام کرد، یعنی در درجه نخست صادرات را مدنظر قرارداد ولی در داخل هم این خودروها تولید شود. علاوه بر اینها تیراژ تولید نیز باید اقتصادی باشد، در این صورت می‌توان خودروهایی مطابق با خودروهای شرکت مادر با فناوری‌های به روز و جدید در داخل تولید کرد.
ایجاد شرکت‌های جدید خودروسازی در ایران
بازار ایران تنها به یک بازار ۸۰میلیون نفری منحصر نمی‌شود بلکه ایران درکنار کشورهای همسایه هم‌مرز و غیرهم‌مرز منطقه، بازار ۵۰۰میلیون نفری را در اختیار دارد که به جز کشور ترکیه، هیچ‌کدام از کشورهای دیگر دارای صنعت خودرو مستقل نیستند. در واقع می‌توان گفت جمعیت هدف بازار ایران بیش از ۵۰۰میلیون نفر است و بدین ترتیب بسیاری از کشورهای خارجی علاقه‌مند به مشارکت با خودروسازان داخلی هستند.
در همین حال دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور با بیان اینکه شرکت‌های خودروسازی کوچک ایران در صورتی که سرمایه کافی داشته باشند می‌توانند با خودروسازان خارجی مشارکت کنند، اظهار کرد: با توجه به موقعیتی که ایران از لحاظ بازار ۵۰۰میلیون نفری در اختیار دارد و از طرفی هم تمایل همکاری شرکت‌های خارجی با خودروسازان داخلی، سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران به چند روش امکان‌پذیر است. یعنی این امکان وجود دارد که شرکت‌های خارجی بدون داشتن شریک ایرانی در کشور سرمایه‌گذاری کنند و شرکت‌های جدیدی در ایران خلق شود یا اینکه شرکت‌های خودروسازی کوچک در صورتی که از سرمایه کافی برخوردار باشند، می‌توانند با شرکت‌های خودروساز خارجی همکاری و مشارکت کنند.
آرش محبی‌نژاد افزود: باید این نکته را مدنظر قرار داد که در شرایط کنونی کدام یک از این روش‌ها به صلاح کشور است. وی معتقد است، درحال‌حاضر یک‌سری زیرساخت‌ها در کشور وجود دارد که بدون استفاده مانده و خودروسازان داخلی می‌توانند از تمامی این ظرفیت‌ها استفاده کرده و با مشارکت شرکت‌های بزرگ خارجی به تولید خودرو بپردازند.
محبی‌نژاد پیشنهاد داد که در شرایط کنونی از تمامی ظرفیت‌های فعلی در خودروسازی داخلی استفاده شود و در مرحله بعدی به‌دنبال ظرفیت‌سازی و سرمایه‌گذاری جدید رفت زیرا درحال‌حاضر تعدد و تکثر سرمایه‌گذاری به صلاح بازار ایران نیست.
وی در پاسخ به این سوال که «آیا همکاری شرکت‌های خارجی با خودروسازی‌های کوچک می‌تواند منجر به تولید خودروهای ارزانقیمت و کیفی شود؟» تصریح کرد: در شرایط پس از تحریم، اقتصاد کشور در یک مسیر ۲راهی قرار می‌گیرد. یعنی یا درآمد مردم باید به اندازه‌ای افزایش پیدا کند که به سطح قیمت‌های افزایش یافته در این چند سال اخیر برسد یا اینکه قیمت اجناس و کالاها کاهش پیدا کند و به سطح درآمد مردم نزدیک شود. به‌نظر می‌رسد، اگر درآمد مردم افزایش پیدا کند، توان خرید نیز افزایش پیدا خواهد کرد و بدین صورت قادر هستند خودروهایی در سطح کلاس بالا با فناوری‌های جدید را خریداری کنند.
این عضو شورای سیاستگذاری و بررسی خودرو تصریح کرد: درحال‌حاضر ارزانقیمت‌ترین خودرو در سطح جهان خودرو «تاتا» در هند است که قیمتی معادل ۵۰۰۰ دلار دارد و پس از خودرو «تاتا» هند، پراید در کشور ما با نرخ ۵۵۰۰ دلار ارزانقیمت‌ترین خودرو محسوب می‌شود و در هیچ جای دنیا خودرویی به این ارزانقیمتی دیده نمی‌شود. بنابراین تولید خودرویی با قیمت پایین‌تر از ۵۰۰۰ دلار که از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد و همچنین استانداردهای ایمنی در آن لحاظ شده باشد، امکان‌پذیر نیست، بنابراین باید درآمد مردم افزایش پیدا کند تا توان خرید یک خودرو سطح کلاس بالا که از تمام فناوری‌های به‌روز برخوردار است را داشته باشند.
محبی‌نژاد در ادامه تاکید کرد: ابتدا باید زیرساخت‌های کشور اصلاح شود تا خرید خودرویی در حدود ۱۰هزار دلار برای مردم گرانقیمت محسوب نشود و به راحتی بتوانند این خودرو را خریداری کنند نه اینکه خودروهایی با مبلغ ریالی پایین و بدون کیفیت را سوار شوند، بنابراین با کلمه ارزانقیمت یا گرانقیمت موافق نیستم و این ۲مقوله نسبی هستند.
وی بیان کرد: درصورتی که شرکت‌های خارجی با خودروسازان کوچک داخلی همکاری کنند، این امکان وجود دارد که شرایط برای یک رقابت سالم و سازنده در صنعت خودرو و با ۲ خودروساز بزرگ ایرانی فراهم شود.
به اعتقاد دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور با توجه به قابلیت‌ها و توانایی‌های ایران همچون وجود نیروی انسانی فراوان، فلزات رنگین مختلف، انرژی و غیره در صورت همکاری خودروسازی‌های خارجی با ایران، امکان تولید خودروهایی مطابق با خودروهای شرکت مادر به‌طور ۱۰۰درصد وجود دارد و این امر تحقق‌پذیر خواهد بود.
به‌نظر می‌رسد، همکاری شرکت‌های خارجی با واحدهای کوچک خودروسازی در صورتی که این شرکت‌ها از سرمایه کافی برخوردار باشند، می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و منجر به تولید خودروهایی با قیمت مناسب شود، با این حال نباید فراموش کرد در گذشته خودروسازان با مقیاس کوچک فرصت بزرگ شدن داشتند اما روی مونتاژکاری و سود خود تمرکز کردند که نتیجه‌ای جز ایجاد ارزش‌افزوده برای شرکت مادر و اشتغالزایی برای قطعه‌سازان تولیدکننده اصلی خودرو در خارج نداشت. از این رو این بخش زمانی می‌تواند تحولی در ساختار خود به وجود آورد که تیراژ تولید خود را در سایه همکاری با خودروسازان بزرگ خارجی افزایش داده و از مقوله مونتاژکاری خارج شود.
منبع: صمت
