کد خبر:
۱۳۷۴۲۳ ۱۸:۴۲
۱۳۹۹/۱۲/۰۴
بر اساس بررسیها؛
ایران خودرو و سایپا چگونه جایگاه خود را از دست دادند؟ +جدول
پدال نیوز: هفته گذشته سازمان مدیریت صنعتی کشور مطابق معمول دو دهه اخیر فهرست ۱۰۰ شرکت برتر کشور را منتشر کرد.
به گزارش "پدال نیوز" به گزارش پدال نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، این فهرست فارغ از بحث دقت آمارها یا گویایی شاخصها، امکان پایش توان اقتصادی بخشها و شرکتهای کشور را بهطور نسبی فراهم میکند. بهطور مثال کارشناس یا مدیر یک شرکت میتواند با نگاهی اجمالی به ۱۰۰ شرکت برتر پی ببرد که اقتصاد ایران در حال حرکت به کدام مسیر است.
نگاهی اجمالی به شرکتهای بزرگ کشور و رقم فروش آنها نشان میدهد که به شکلی آشکار فضای اقتصاد ایران به سمت قدرتگیری شرکتهای نفتی، پتروشیمی، صنایع معدنی و مالی در حال حرکت است. این در حالی است که صنایع خودرو و قطعهسازی کشور آرام آرام به سمت حاشیه حرکت میکنند. در سالهای ابتدایی شکلگیری ایده «اعلام ۱۰۰ شرکت برتر» دو خودرو ساز بزرگ کشور به ویژه ایرانخودرو سعی فراوانی داشتند تا حتما جایگاه یکم را از آن خود کند.
در سالهای ابتدایی تا میانی دهه ۸۰ برتری ایران خودرو بر سایر رقبا بیچون و چرا و مطلق بود بهطوریکه شرکتهای نفتی و صنایع معدنی تقریبا قبول کرده بودند که باید برای جایگاه سوم به بعد مبارزه کنند، چرا که جایگاه یکم و دوم در اختیار ایرانخودرو و سایپا است، اما این روند تداوم نیافت. دلبستگی دو خودروساز به محصولات بومی و غیرقابل صادرات سبب شد تا آنها کالاهایی تولید کنند که ارزش واقعی چندانی نداشته باشد، در حالی که رقبای آنها اعم از نفتیها و معدنیها در حال تولید محصولاتی بودند که دارای ارزش افزوده بالا و صادراتی بودند. نهادهای مالی نظیر بانکها هم بهسرعت داراییهای خود را افزایش دادند. نتیجه این شد که هم در فروش و هم در رتبه دو خودروساز عقب ماندند.
از دست دادن رتبه
دو اتفاق در این سالها توامان رخ داد. یکی ضعیفترشدن خودروسازان و دیگری قویتر شدن رقبا. در حالیکه خودروسازان بهدنبال تصاحب بازارهای داخلی با استفاده از دیوار بتنی تعرفهها یا دستورالعملهای گمرکی بودند صنعت نفت و پتروشیمی و مس و فولادیها همزمان بازار داخلی و صادرات را پیش بردند. به مرور زمان خودروسازان «ارزبر» شدند و دو صنعت دیگر «ارزآور» در نتیجه رتبه یکم ایران خودرو در سال ۸۶ جای خود را به رتبه دوم در سال ۱۳۹۰ داد، درحالیکه هنوز سایه شوم تحریمها بر اقتصاد ایران گسترش نیافته بود. با شدت گرفتن تحریمها جایگاه ایران خودرو بازهم کاهش یافت و به «پنجم» در سال ۹۴ رسید.
کاهش نسبی فروش
اتفاق دیگر که باید مورد بررسی دقیقتر قرار بگیرد، ارزش فروش است.بسیاری از شرکتهای لیست ۱۰۰ شرکت برتر، اگرچه در رتبه، تغییر معنیداری نداشتهاند، اما در فروش پیشرفت بالایی داشتهاند. این نشان میدهد آنها کالایی تولید کردهاند که با قیمتهای جهانی رشد کرده است. صادراتمحور بودن این شرکتها نه تنها سبب شد در سالهای خاکستری تحریم، اقتصاد ایران دچار فروپاشی نشود بلکه به خود آنها نیز این امکان را داد که سودآور بمانند. بهطور مثال ملی مس که در سال ۱۳۸۶تنها فروشی معادل ۴/ ۱۹هزار میلیارد ریال داشت در سال ۹۸ با رشدی ۱۲ برابری به فروش ۲۳۵هزار میلیارد ریال رسید. به عبارت دیگر در حالیکه در سال ۸۶ ایران خودرو بیش از ۴ برابر مس فروش داشته این رقم در سال ۹۸ به تنها ۴۰ درصد بیشتر کاهش یافته است. این روند درباره فولاد مبارکه به شکل دیگری نمود پیدا کرد. فولاد مبارکه بهعنوان قویترین شرکت صنایع معدنی کشور در سالهای دهه ۷۰ زیر سایه خودروسازیها و صنایع وابسته چندان بین مردم و حتی برخی مسوولان شناختهشده نبود، اما در دهه ۸۰ این شرکت توسعه سریعی یافت و در ۱۳۸۶ فروشی معادل ۴۰ درصد ایران خودرو ثبت کرد. این رشد تولید و فروش ادامه یافت تا آنجا که در سال ۹۸ فروش مبارکه ۵۲درصد بیش از ایران خودرو بود.
نقش قیمتهای دستوری
در این سالها بزرگترین حمایت دولت از خودروسازان ممانعت از شکلگیری «کانالهای واردات موثر» خودرو بوده است، چرا میگوییم واردات موثر، چونکه واردات خودروهای بسیار گران قطعا نمیتواند برای خودروسازی کشور محرکی برای تقلای بیشتر باشد. آنچه میتواند خودروسازی کشور را به تحرک وادارد واردات محصولات ارزان و حتی با مدلهای تولید یک سال قبل است. یا کمک به تولید خودرو در داخل توسط قطب سوم خودروسازی خارجی میتوانست به توسعه فناوری کمک کند، اما دولت متاسفانه این راه را انتخاب نکرد و برعکس با قیمتگذاری دستوری سعی کرد به مصرفکننده کمک کند. نتیجه کار ضعیفترشدن خودروسازان و کاهش کیفیت و عرضه محصولات بود. طبیعی است که نباید به یک سازنده گفته شود محصولاتش را کجا، کی، به چه قیمت و به چه کسی بفروشد، اما به اعتقاد نگارنده مشکل دو خودروساز کشور فراتر از این موارد است. اشکال اصلی در آنجاست که آنها محصولاتی تولید میکنند که «بهای قابل توجهی ندارند» مضافا اینکه زیر ظرفیت کار میکنند.
نگاهی اجمالی به شرکتهای بزرگ کشور و رقم فروش آنها نشان میدهد که به شکلی آشکار فضای اقتصاد ایران به سمت قدرتگیری شرکتهای نفتی، پتروشیمی، صنایع معدنی و مالی در حال حرکت است. این در حالی است که صنایع خودرو و قطعهسازی کشور آرام آرام به سمت حاشیه حرکت میکنند. در سالهای ابتدایی شکلگیری ایده «اعلام ۱۰۰ شرکت برتر» دو خودرو ساز بزرگ کشور به ویژه ایرانخودرو سعی فراوانی داشتند تا حتما جایگاه یکم را از آن خود کند.
در سالهای ابتدایی تا میانی دهه ۸۰ برتری ایران خودرو بر سایر رقبا بیچون و چرا و مطلق بود بهطوریکه شرکتهای نفتی و صنایع معدنی تقریبا قبول کرده بودند که باید برای جایگاه سوم به بعد مبارزه کنند، چرا که جایگاه یکم و دوم در اختیار ایرانخودرو و سایپا است، اما این روند تداوم نیافت. دلبستگی دو خودروساز به محصولات بومی و غیرقابل صادرات سبب شد تا آنها کالاهایی تولید کنند که ارزش واقعی چندانی نداشته باشد، در حالی که رقبای آنها اعم از نفتیها و معدنیها در حال تولید محصولاتی بودند که دارای ارزش افزوده بالا و صادراتی بودند. نهادهای مالی نظیر بانکها هم بهسرعت داراییهای خود را افزایش دادند. نتیجه این شد که هم در فروش و هم در رتبه دو خودروساز عقب ماندند.
از دست دادن رتبه
دو اتفاق در این سالها توامان رخ داد. یکی ضعیفترشدن خودروسازان و دیگری قویتر شدن رقبا. در حالیکه خودروسازان بهدنبال تصاحب بازارهای داخلی با استفاده از دیوار بتنی تعرفهها یا دستورالعملهای گمرکی بودند صنعت نفت و پتروشیمی و مس و فولادیها همزمان بازار داخلی و صادرات را پیش بردند. به مرور زمان خودروسازان «ارزبر» شدند و دو صنعت دیگر «ارزآور» در نتیجه رتبه یکم ایران خودرو در سال ۸۶ جای خود را به رتبه دوم در سال ۱۳۹۰ داد، درحالیکه هنوز سایه شوم تحریمها بر اقتصاد ایران گسترش نیافته بود. با شدت گرفتن تحریمها جایگاه ایران خودرو بازهم کاهش یافت و به «پنجم» در سال ۹۴ رسید.
این روند متوقف نشد و متاسفانه در آمارهای سال ۹۸ خود را نشان داد. هنگامی که فهرست ۱۰۰ شرکت برتر اعلام شد ایرانخودرو به رتبهای بهتر از «نهم» دست نیافت. این افول برای سایپا به مراتب بدتر بود. این شرکت که در سال ۸۶ رتبه دوم شرکتهای بزرگ کشور را در اختیار داشت در سال ۹۰، چهارم و در سال ۹۴ با سقوطی آزاد رتبه هفدهم را بهدست آورد و در این رتبه تا سال ۹۸ باقی ماند. این درحالی است که بیشتر شرکتهای نفتی، مالی و معدنی جایگاه خود را ارتقا دادند.
اتفاق دیگر که باید مورد بررسی دقیقتر قرار بگیرد، ارزش فروش است.بسیاری از شرکتهای لیست ۱۰۰ شرکت برتر، اگرچه در رتبه، تغییر معنیداری نداشتهاند، اما در فروش پیشرفت بالایی داشتهاند. این نشان میدهد آنها کالایی تولید کردهاند که با قیمتهای جهانی رشد کرده است. صادراتمحور بودن این شرکتها نه تنها سبب شد در سالهای خاکستری تحریم، اقتصاد ایران دچار فروپاشی نشود بلکه به خود آنها نیز این امکان را داد که سودآور بمانند. بهطور مثال ملی مس که در سال ۱۳۸۶تنها فروشی معادل ۴/ ۱۹هزار میلیارد ریال داشت در سال ۹۸ با رشدی ۱۲ برابری به فروش ۲۳۵هزار میلیارد ریال رسید. به عبارت دیگر در حالیکه در سال ۸۶ ایران خودرو بیش از ۴ برابر مس فروش داشته این رقم در سال ۹۸ به تنها ۴۰ درصد بیشتر کاهش یافته است. این روند درباره فولاد مبارکه به شکل دیگری نمود پیدا کرد. فولاد مبارکه بهعنوان قویترین شرکت صنایع معدنی کشور در سالهای دهه ۷۰ زیر سایه خودروسازیها و صنایع وابسته چندان بین مردم و حتی برخی مسوولان شناختهشده نبود، اما در دهه ۸۰ این شرکت توسعه سریعی یافت و در ۱۳۸۶ فروشی معادل ۴۰ درصد ایران خودرو ثبت کرد. این رشد تولید و فروش ادامه یافت تا آنجا که در سال ۹۸ فروش مبارکه ۵۲درصد بیش از ایران خودرو بود.
در شرکتهای نفتی نیز این اتفاق با همین روند رخ داد. شرکتهای پتروشیمیخلیج فارس و پالایش نفت بندرعباس و بیش از ۱۰ شرکت دیگر با ارقام فروش بسیار بالا نشان دادند که اقتصاد ایران در کدام بخشها دارای مزیت نسبی است.
در این سالها بزرگترین حمایت دولت از خودروسازان ممانعت از شکلگیری «کانالهای واردات موثر» خودرو بوده است، چرا میگوییم واردات موثر، چونکه واردات خودروهای بسیار گران قطعا نمیتواند برای خودروسازی کشور محرکی برای تقلای بیشتر باشد. آنچه میتواند خودروسازی کشور را به تحرک وادارد واردات محصولات ارزان و حتی با مدلهای تولید یک سال قبل است. یا کمک به تولید خودرو در داخل توسط قطب سوم خودروسازی خارجی میتوانست به توسعه فناوری کمک کند، اما دولت متاسفانه این راه را انتخاب نکرد و برعکس با قیمتگذاری دستوری سعی کرد به مصرفکننده کمک کند. نتیجه کار ضعیفترشدن خودروسازان و کاهش کیفیت و عرضه محصولات بود. طبیعی است که نباید به یک سازنده گفته شود محصولاتش را کجا، کی، به چه قیمت و به چه کسی بفروشد، اما به اعتقاد نگارنده مشکل دو خودروساز کشور فراتر از این موارد است. اشکال اصلی در آنجاست که آنها محصولاتی تولید میکنند که «بهای قابل توجهی ندارند» مضافا اینکه زیر ظرفیت کار میکنند.
به عبارت دیگر با تعداد زیادی پرسنل و ماشینآلات و هزینههای بالاسری در کنار جاده مخصوص کرج مشغول تولید خودروهای ۳تا ۵ هزار دلاری هستند. محصولاتی که قابل صادرات با تیراژ انبوه نیستند. این اتفاق به مرور آنها را از جرگه بزرگان اقتصاد ایران خارج خواهد کرد. هیوندای، بنز یا فورد موتورز به دلیل تولید خودروهای ۲۰ تا ۴۰ هزار دلاری امروز به قدرتهای اول اقتصادی جهان تبدیل شدهاند. هیوندای دو دهه است که نگاه به بازار داخلی ندارد و ورای مرزها را هدف گرفته است. به امید آنکه با تغییر شرایط تحریمها، اینبار سایپا و ایرانخودرو فرصت جهانی شدن را از دست ندهند.

گزارش خطا
پسندها: 0
ارسال نظر
آخرین اخبار
غیبت شیائومی با مدل YU7 در Auto Shanghai 2025 BAIC از خودروی فوق لوکس خود در Auto Shanghai رونمایی می کند دور باطل تعرفه خودرو؟ بازار برقیهای آمریکا زیر ضرب تعرفه واکنش عضو شورای رقابت به درخواست خودروسازان نمایش 10 تکنولوژی جدید Hyundai Mobis در AUTO SHANGHAI شرایط پیش فروش کراس اوور BAC X3 Pro اعلام شد +جدول قویترین مدل اسمارت پیشبینی هیوندای از قیمت آینده خودرو ایمن ترین خودرو MVM به زودی در خیابانهای شهر میتسوبیشی صادرات خود به آمریکا را متوقف کرد هر آنچه در مورد نخستین کراس اوور مونتاژی برقی ایران باید بدانید خودروهای هوندا در آمریکا بومی میشود خودرو چقدر ارز گرفت؟ واردات خودرو بدون انتقال ارز بعد از وقفه 10 ساله کلید خورد تعرفه خودروهای وارداتی را کاهش میدهیم تعرفه واردات خودرو 100 درصد تعیین شد +تعرفه های جدید چرا خودرو «ارابه مرگ» شد؟ قفل قیمتی خودرو در بازار متلاطم ارز مهلت ترامپ به خودروسازان رشد فروش خودروهای برقی نیسان تولید «روگ» در آمریکا را کاهش میدهد کارت سوخت این وسایل نقلیه باطل می شود معرفی 19 مدل هیبریدی CHERY در سال 2025 شرایط فروش فولکس واگن ID4 توسط ماموت خودرو اعلام شد +جدول فعالسازی سهمیه واردات خودرو به صورت CBU نمایشگاه جیپ در سرزمین صخرهها خودرو در پسامذاکرات خصوصی سازی سایپا کلید خورد رشد تولید 325 درصدی محصولات سایپا دیزل ب ام و از هیولای برقی VDX در AUTO SHANGHAI رونمایی می کند ثبت نام تاکسی های برقی برای دارندگان تاکسی فرسوده ایمنی ۵ ستاره برند فونیکس NEV خودروسازان معروف پیش از خودرو چه ابزارهایی تولید میکردند؟ آگهی واگذاری سهام ۴۲ درصدی سایپا به متقاضیان منتشر شد خلف وعده دولت درباره سود بازرگانی خودرو +سند پیش فروش لوکانو L7 مکث موتور اعلام شد +جدول جدول/ قیمت خودروهای پرطرفدار داخلی بعد از مذاکرات عمان محصول ولوو قربانی تعرفههای آمریکا افت فروش استلانتیس همزیستی مالکیت خصوصی با سیاستگذاری دولتی؟ واکنش بازار خودرو به مذاکرات عمان تعویق برنامه تولید خودروهای چینی در آمریکای لاتین کراس اوور تمام برقی Mazda EZ-60 در شانگهای رونمایی میشود اوتار ۱۱ در دوازده دقیقه فروش رفت شرایط فروش مزدا 3 از سوی بی ام کارز اعلام شد +جدول حضور Volkswagen ، Audi و BMW در نمایشگاه شانگهای 2025 Cyber X کراس اوور MG در AUTO SHANGHAI 2025 رونمایی میشود خودروهای کارکرده پشت چراغ تعرفه آیا فناوری SHS در L7 PHEV راهحل بهتری برای سفر ارائه میدهد؟
شرایط فروش
پربازدیدترینها
پربحثترینها
پیشبینی هیوندای از قیمت آینده خودرو قویترین مدل اسمارت نمایش 10 تکنولوژی جدید Hyundai Mobis در AUTO SHANGHAI واکنش عضو شورای رقابت به درخواست خودروسازان بازار برقیهای آمریکا زیر ضرب تعرفه دور باطل تعرفه خودرو؟ شرایط پیش فروش کراس اوور BAC X3 Pro اعلام شد +جدول BAIC از خودروی فوق لوکس خود در Auto Shanghai رونمایی می کند غیبت شیائومی با مدل YU7 در Auto Shanghai 2025