این در حالی است که خودروسازان در چند سال گذشته اقدام به ایجاد سایت‌های تولیدی در شهرستان‌ها کردند، اما بعد از چند سال به دلیل اینکه کار کارشناسی دقیقی برای ایجاد چنین مجموعه‌هایی انجام نشده بود، برخی از این سایت‌ها از اهداف اولیه تشکیل خود فاصله گرفته‌اند و به یک واحد زیان‌ده برای خودروسازان مبدل شدند.
در همین زمینه کارشناسان اعتقاد دارند،
اگر خودروسازان این واحد‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنند، می‌توانند حیات
دوباره‌ای بگیرند. بر همین مبنا ایران خودرو در این راستا اولین گام را
برداشت و سایت تولیدی خود در سمنان را به بخش خصوصی واگذار کرد. حال قرار
است در مورد برخی دیگر از سایت‌های استانی این شرکت چنین رویکردی دنبال
شود.
از سوی دیگر حدود دوسالی است که موضوع عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شده،
اما این موضوع هنوز در حد یک ایده مانده است، اما برخی خودروسازان مصر
هستند برخی محصولات تولیدی خود را از مکانیزم بورس کالا عرضه کنند، حال
باید دید سرانجام چنین طرحی چه خواهد شد و آیا اصولا با توجه به اینکه قیمت خودرو
در کشورمان به وسیله شورای رقابت تعیین می‌شود، نرخ‌گذاری خودرو به صورت
رقابتی در بورس کالا امکان‌پذیر است؟ برای بررسی دو موضوع خصوصی‌سازی صنعت
خودرو و عرضه خودرو در بورس کالا سراغ حیدر مستخدمین حسینی، معاون مالی و
اقتصادی پیشین ایدرو رفتیم و وی در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» نظرات خود را در رابطه با موضوعات ذکر شده بیان کرده است.
طی دو هفته گذشته شاهد بودیم که
خط تولید سمند در سمنان با حضور رئیس جمهوری افتتاح شد. این در حالی است که
ایران خودرو این سایت تولیدی را به بخش خصوصی واگذار کرده و قرار است،
سالانه ۵ هزار دستگاه سمند را به تولید برسانند و به ایران خودرو تحویل
دهند، به‌کار گیری چنین رویکردی از طرف ایران خودرو را که گامی به سوی
خصوصی‌سازی واقعی است چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رویکردی که ایران خودرو در خصوصی‌سازی و واگذاری خطوط تولیدی شهرستان خود
به بخش خصوصی در پیش گرفته، رویکرد جدیدی نیست و در جهان در زمان نخست
وزیری مارگارت تاچر، نخست وزیر پیشین انگلستان در جهان برای خصوصی‌سازی
مورد استفاده قرار گرفت و در برخی صنایع تولیدی این نوع و روش از
خصوصی‌سازی به کار گرفته شد.
آیا اتخاذ چنین رویکردی از سوی
ایران خودرو بدین معناست که می‌خواهد به عنوان یک سیاستگذار در صنعت خودرو
عمل کند و از این طریق هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد؟
ایران خودرو به عنوان مجموعه‌ای که از لحاظ بار دانش و تکنولوژی خودروسازی
و با توجه به سابقه‌ای که از لحاظ حضور در این صنعت دارد و به عنوان
بزرگترین خودروساز کشور شناخته می‌شود و از سوی دیگر با توجه به دراختیار
داشتن شبکه بازاریابی و فروشی که در سراسر کشور داراست، می‌تواند به عنوان
سیاستگذار در رابطه با تولید خودرو نقش ایفا کند و با توجه به امکانات و
تجهیزاتی که در سایت‌های شهرستانی خود در اختیار دارد، می‌تواند آن‌ها را
به بخش خصوصی واگذار و این بخش را نیز در چرخه تولید خود دخیل کند.
همچنین این شرکت می‌تواند برای خود یک نقش سیاست‌گذاری و نظارتی با توجه به پیشینه‌ای که در اختیار دارد، قائل شود و همزمان تولید را نیز پیگیری کند. یکی از مباحثی که در صنعت خودروی کشور مطرح می‌شود، موضوع ازدیاد هزینه‌های تولید است.
یعنی اگر قصد کاهش هزینه‌ها وجود داشته باشد، باید اقدامات موثر و مفیدی در این رابطه صورت گیرد و از لحاظ عملکردی شاهد تغییراتی در صنایع خودروی کشورمان باشیم.
به نظر می‌رسد در چنین فضایی کیفیت محصولات تولیدی نیز افزایش پیدا کند. این امر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با ورود بخش خصوصی به بحث تولید، موضوع کیفیت می‌تواند در صنعت خودرو
پیگیری شود و با توجه به پیوندی که بین بخش خصوصی و ایران خودرو و سایپا به
عنوان دو خودروساز بزرگ کشور در حال رقم خوردن است، می‌توان به افزایش
کیفیت محصولات خودرویی کشور بسیار امید داشت.
مخاطرات سپردن تولید به بخش خصوصی
از سوی خودروسازان بزرگ کشور به بخش خصوصی چیست و در این زمینه آیا ممکن
است افزایش قیمتی در رابطه با بهای تمام‌شده خودرو به وجود آید؟
مخاطرات انجام چنین سیاستی این است که وقتی خودرو در بخش خصوصی به تولید
رسید، آن‌ها حاشیه سودی برای خودرو در نظر بگیرند و آن را به شرکت خودروساز
بدهند و خودروسازان نیز دوباره عددی روی خودرو بکشند و آن را تحویل مشتری
دهند. در چنین صورتی چه بسا ممکن است قیمت خودرو
از زمان حال نیز گران‌تر شود. اگر قرار است چنین سیاستی در پیش گرفته شود،
بهتر است بخش خصوصی با توجه به امکاناتی که در اختیار داشته و قاعدتا
راندمان بالاتری نسبت به خودروسازان دولتی دارد، باید با افزایش بهره‌وری
هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد تا تولید از لحاظ اقتصادی دارای توجیه شود
و به اصطلاح مقرون به‌صرفه باشد.
تجربه چنین سیاستی پیش از این در صنعت خودروی کشورمان وجود داشته است؟
درحال حاضر شرکت‌های خودروسازی، قطعات مورد نیاز خود را به شرکت‌های
قطعه‌سازی سفارش می‌دهند و زمانی‌که قطعات را تحویل می‌گیرند، آن‌ها را
سوار و بعد خودرو را به بازار عرضه می‌کنند، حال چنین سیاستی نیز قرار است
در بخش خصوصی صورت گیرد.
حدود دو سالی است که زمزمه عرضه خودرو در
بورس کالا شنیده می‌شود و در این رابطه سال گذشته این موضوع در نیمه اول
سال، حالت جدی به خود گرفت و حتی مدیر عامل سایپا اعلام کرد توافقات لازم
برای عرضه پراید در بورس کالا انجام شده است و این محصولات در بازار سرمایه
ورود خواهند کرد، اما بعد از مدتی مدیرعامل بورس کالا اعلام کرد با توجه
به اینکه قیمت خودرو توسط شورای رقابت تعیین می‌شود و این موضوع دستوری و تکلیفی است، تا زمانی‌که قیمت خودرو به صورت رقابتی تعیین نشود، امکان عرضه خودرو در بورس کالا وجود نخواهد داشت. نظر شما در این باره چیست؟
با توجه به اینکه صنعت خودروی کشور انحصاری است عرضه خودرو در بورس کالا
می‌تواند به یک امر چند‌وجهی مبدل شود. در صورتی‌که این عرضه موجب شود
انحصار در صنعت خودرو شکسته شود و هم در بخش کیفیت و هم در بخش کمیت در این
صنعت شاهد رشد باشیم، این موضوع می‌تواند راهگشا شود، اما اگر همچنان با
عرضه خودرو در بورس کالا صنعت خودرو انحصاری باقی بماند، این عرضه
نمی‌تواند موثر واقع شود.
لطفا در این باره بیشتر توضیح دهید.
امروز مکانیزم عرضه خودرو در کشور با سایر کالاها تا حدودی متفاوت است و
مردم کشور با این شیوه تولید خودرو خو گرفته‌اند و به آن عادت کرده‌اند، به
عبارت دیگر این سیستم جا افتاده است. حال اگر بخواهیم این مکانیزم توزیع و
تولید خودرو را تغییر بدهیم، این کار موجب خواهد شد، مسائلی تغییر کند.
در حال حاضر کالایی مانند سکه در بورس کالا عرضه می‌شود و تقریبا موفق بوده است. آیا این موضوع در قبال خودرو نیز می‌تواند روی دهد؟
با توجه به اینکه سکه در بورس کالا عرضه می‌شود اما این موضوع در قبال
خودرو تاحدودی متفاوت است. سکه به عنوان یک دارایی که می‌تواند با افزایش
قیمت روبه‌رو شود، قلمداد می‌شود و عرضه آن با توجه به تقاضایی که برای آن
وجود دارد، عرضه آن در بورس کالا موضوعیت پیدا می‌کند، اما با توجه به
اینکه خودرو به عنوان یک کالای مصرفی قلمداد می‌شود و انتظار افزایش قیمت
آن به عنوان یک دارای در یک اقتصاد سالم وجود ندارد، در نتیجه با توجه به
مکانیزم‌هایی که در حال حاضر وجود دارد، عرضه خودرو در بورس کالا نمی‌تواند
موفقیتی به دنبال داشته باشد.
از دیدگاه شما موضع وزیر صنعت در این باره چیست؟
با توجه به اینکه وزیر صنعت، معدن و تجارت با توجه به قضیه پتروشیمی‌ها در
بورس کالا، با این نهاد بازار سرمایه ارتباط چندان مناسبی ندارد، خودرو در
بورس کالا عرضه نخواهد شد.
