بررسی چالش‌های تولید و واردات در سال ۱۴۰۴

 در این مصاحبه، با جناب آقای دکتر پرهام عظیمی، عضو هیئت مدیره و مسئول بخش تولید و فروش شرکت پرشیا خودرو، به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم تا ارزیابی دقیقی از عملکرد این شرکت در سال جاری و چالش‌های پیش روی آن در حوزه‌های کلیدی تولید، واردات و پروژه‌های ویژه داشته باشیم.

ارزیابی عملکرد پرشیا خودرو از ابتدای سال تاکنون

به عنوان سوال اول، لطفاً یک ارزیابی اولیه از وضعیت پرشیا خودرو از ابتدای سال تا به امروز ارائه بفرمایید.

به نام خدا. پرهام عظیمی هستم، عضو هیئت مدیره پرشیا خودرو و مسئول بخش تولید و فروش شرکت. در مورد وضعیت داخلی سازمان پرشیا خودرو، خوشبختانه با اقدامات انجام شده در سال گذشته، زیرساخت‌های فراهم شده در بخش تولید و خرید‌های مناسب، توانسته‌ایم در بخش‌های تولید، واردات و مسئولیت‌های اجتماعی عملکرد موفقی داشته باشیم. پرشیا خودرو در حوزه خدمت‌رسانی به جانبازان رتبه اول را کسب کرد و ما به خود افتخار می‌کنیم که خدمتگزار این عزیزان هستیم؛ بیشترین ثبت‌نام و تخصیص ارز متعلق به ما بود و خودرو‌ها خریداری شدند.

برند اوپل را ثبت کرده و چندین نوبت در سامانه وارداتی‌ها ثبت‌نام داشتیم. همچنین در راستای سیاست‌های دولت محترم، توسعه خودرو‌های برقی را در دستور کار قرار دادیم تا ناوگان خودرو‌های برقی با کیفیت آلمانی را گسترش دهیم. تحویل این خودرو‌ها عمدتاً به سال ۱۴۰۴ موکول شد و از ابتدای سال جاری تاکنون، حدود ۵۰۰ دستگاه از انواع خودرو‌های تولیدی و وارداتی را به مشتریان تحویل داده‌ایم. بخش عمده‌ای از خودرو‌ها در حال ترخیص و بخش دیگری در مرحله پلاک‌گذاری و بازرسی پیش از تحویل (PDI) قرار دارند. در مجموع، پرشیا خودرو در این پنج ماه و نیم سال نسبتاً خوبی را در قیاس با سنوات گذشته تجربه کرده است.

چالش‌های بنیادین در مسیر تولید خودرو

پرشیا خودرو در چند زمینه اصلی فعالیت می‌کند: تولید، که یکی از سخت‌ترین حوزه‌هاست؛ واردات، که چالش‌های خاص خود را دارد؛ و پروژه خودرو‌های جانبازان. اجازه دهید از تولید شروع کنیم. معضلات اصلی تولید چیست، وضعیت فعلی تولید به چه صورت است و در چه مرحله‌ای قرار داریم؟

بله. در ارتباط با تولید، پرشیا خودرو به دلیل استراتژی بازاریابی مبتنی بر تمایز (Differentiation)، اقدام به تولید هر محصولی با هر کیفیتی نمی‌کند. خودرویی که سال گذشته برای تولید انتخاب شد، یک مدل نیسان با شاسی مستقل (Body-on-frame) بود که هم برای مصارف خانوادگی و هم برای آفرود طراحی شده است؛ محصولی بی‌نظیر در این مقیاس که یک برگ برنده برای پرشیا خودرو در بازار تولیدی کشور محسوب می‌شود.

در حوزه تولید، امسال موفق شدیم عمق ساخت داخل را بر اساس استاندارد‌های وزارت صمت به بیش از ۲۱ درصد برسانیم که یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های ما بوده است. این مهم با تلاش سنگین همکاران من در معاونت فنی-مهندسی و تیم ساخت داخل محقق شد. تأمین‌کنندگان داخلی شناسایی شدند، نقشه‌ها از تأمین‌کننده خارجی دریافت و تخفیف‌های لازم بر روی پروفورما اعمال گردید. قریب به ۸۰ میلیارد تومان پیش‌پرداخت به ۱۲ مجموعه از شرکت‌های قطعه ساز داخلی پرداخت کرده‌ایم. فرآیند رنگ‌آمیزی با کیفیت شرکت بن‌رو (که متعلق به دور-شنک آلمان است) انجام خواهد شد و هزینه‌های مربوط به استانداردسازی و آموزش ربات‌ها پرداخت شده است. ۱۲ مجموعه قطعه‌ساز داخلی، از جمله در زمینه رینگ و صندلی، تا مرداد ماه این سطح از داخلی‌سازی را محقق کردند و برنامه ما رساندن این عدد به ۳۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۴ است تا به خواسته وزارت صمت مبنی بر کاهش ارزبری و فعال‌سازی تأمین‌کنندگان داخلی جامه عمل بپوشانیم.

اما در مورد معضلات، اولین و اصلی‌ترین معضل به تخصیص ارز بازمی‌گردد. اگرچه دولت به درستی بخش تولید را در اولویت قرار داده، اما فرآیند تخصیص ارز، تغییرات مداوم در منشأ تأمین و تأخیر‌های چندماهه در تخصیص ارز، پیوستگی تولید را از بین می‌برد. شما یک ماه قطعه دارید و ۲۰ روز ندارید. این موضوع منجر به تأخیر در تحویل، دلسردی کارگران و مشکل در انجام آزمون‌های دوره‌ای استاندارد و محیط زیست می‌شود.

مشکل دیگر، قیمت‌گذاری دستوری است. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که قیمت‌ها دائماً در حال افزایش است. آخرین بار در آبان سال گذشته قیمت خودروی "ترا" را از سازمان حمایت دریافت کردیم که با دلار ۵۹ هزار تومانی محاسبه شده بود. ارسال مدارک و مستندات به سازمان حمایت تا ابلاغ قیمت‌های جدید توسط معاون وزیر صمت حداقل ۲ ماه زمان می‌برد و برخی مواقع ۳ یا حتی ۴ ماه! همین تاخیرها، اثرات مخرب در سود آوری شرکت، سرمایه گذاری در خطوط تولید و عمل به تعهدات به مشتریان را در پی دارد.

همچنین، بازرسی‌های مکرر و کوتاه‌مدت از سوی سازمان استاندارد و محیط زیست که از سالانه به فصلی (هر سه ماه یک‌بار) تغییر کرده، انرژی و زمان زیادی از شرکت‌ها می‌گیرد و بهتر است این بازرسی‌ها در بازه‌های زمانی به عنوان مثال شش‌ماهه انجام شود تا شرکت‌ها فرصت بیشتری برای تمرکز بر تولید و ساخت داخل داشته باشند.

فراز و نشیب‌های پروژه واردات خودرو برای جانبازان

بسیار متشکرم از توضیحات کامل شما در حوزه تولید. اگر موافق باشید به سراغ بخش واردات و به طور مشخص، پروژه خودرو‌های جانبازان برویم. این پروژه که مسئولیت اجتماعی مهمی برای شرکت شما محسوب می‌شود، با چه چالش‌ها و فراز و نشیب‌هایی رو‌به‌رو بوده است؟

پروژه جانبازان واقعاً بخشی از مسئولیت‌های اجتماعی پرشیا خودرو است و ما به خود می‌بالیم که خدمتی هرچند اندک به این عزیزان ارائه می‌دهیم. پرشیا خودرو به دلیل داشتن محصولات مناسب و شبکه گسترده، عملاً تنها نماینده ب‌ام‌و و مینی در ۲۲ سال گذشته در ایران بوده و در این پروژه نیز بیشترین ثبت‌نام و تخصیص ارز را به خود اختصاص داد.

باید از مدیران وزارت صمت تشکر کنم که همواره پاسخگو بوده‌اند. اما در عمل، هماهنگی‌های طولانی میان شرکت‌های واردکننده، بنیاد شهید، وزارت صمت و بانک مرکزی و گمرک ایران، فرآیند را بیش از یک سال و نیم به درازا کشاند. این تأخیر باعث شد بسیاری از مدل‌های خودرو‌های لوکس مانند ب‌ام‌و و مرسدس-بنز که مورد علاقه جانبازان محترم هستند، از خط تولید خارج شوند. این موضوع خود مستلزم فرآیند‌های پیچیده و زمان‌بر برای جایگزینی مدل‌ها و تأیید مجدد ارزش آنها در کمیته‌های مربوطه بود.

مشکل دیگر، فرآیند‌های مرتبط با استاندارد است. برای تأیید استاندارد هر خودرو، باید نمونه‌ای را با ضمانت‌نامه بانکی از گمرک خارج کرده، به مرکز شرکت منتقل کنیم تا نماینده بازرسی آن را بررسی کند و سپس مجدداً به گمرک بازگردانیم. این فرآیند برای هر خودرو بین یک تا دو ماه زمان می‌برد. ما در جلساتی با ریاست محترم بنیاد شهید این موارد را مطرح کرده‌ایم و امیدواریم تمهیداتی در این زمینه اندیشیده شود تا سرعت خروج خودرو‌ها افزایش یابد. با وجود این مشکلات، برنامه ما تحویل ۱۵۰۰ دستگاه ب‌ام‌و تا پاییز امسال است و مطابق ضوابط، جرایم تأخیر را نیز پرداخت خواهیم کرد. از آنجا که این مدل واگذاری برای اولین بار توسط دولت اجرا می‌شد، بروز چنین چالش‌هایی تا حدی قابل پیش‌بینی بود.

موانع اصلی واردات (CBU) و آینده خودروی برقی iX۱

با تشکر از شما. در حوزه واردات عمومی (CBU) به غیر از موارد مشترک با پروژه جانبازان، با چه معضلات دیگری رو‌به‌رو هستید؟ و به عنوان سوال پایانی، لطفاً درباره وضعیت پروژه خودروی برقی BMW iX۱ و برنامه‌های تحویل آن نیز توضیحاتی بفرمایید.

در حوزه واردات CBU، اصلی‌ترین مشکل همچنان تخصیص ارز با فرآیند طولانی آن است. اگرچه اخیراً امکان استفاده از ارز حاصل از صادرات با نرخ بازار آزاد فراهم شده که فرآیند را کوتاه‌تر می‌کند، اما این موضوع رقابت‌پذیری را برای خودرو‌های برقی دشوار می‌سازد.

مشکل دیگر، تغییرات مکرر قوانین و تعرفه‌ها است. از ابتدای سال تاکنون، چندین نوبت شاهد تغییر در تعرفه واردات بوده‌ایم (حداقل خبر‌های متعدد از نهاد‌های مرتبط) که این عدم ثبات و وجود متولیان متعدد، باعث ایجاد التهاب در بازار، افزایش نگرانی مشتریان و در نهایت ایجاد تورم می‌شود.

اما یکی از بزرگترین معضلات فعلی، سامانه جامع تجارت است. این سامانه در نگاه اول یکی از بهترین‌هاست؛ سیستمی یکپارچه که به بیش از ۳۰ سازمان مختلف متصل است و فرآیند ثبت سفارش را در هر لحاظ کنترل می‌کند. اما مشکل اصلی، قطعی‌های مکرر وب‌سرویس‌های متصل به آن است. کافی است سیستم یکی از این سازمان‌ها، مثلاً دارایی یا پلیس، قطع شود تا کل فرآیند ثبت سفارش متوقف گردد. این مشکل تقریباً از ابتدای سال به طور مداوم وجود داشته و باعث شده یک فرآیند ساده روز‌ها به طول بینجامد.

در مورد خودروی ب‌ام و iX۱ این پروژه در راستای سیاست‌های دولت و مسئولیت اجتماعی ما برای توسعه خودرو‌های برقی باکیفیت تعریف شد. ما مجموعاً ۱۲۰۰ دستگاه از این خودرو را که در چین با همان کیفیت آلمان و هزینه تمام‌شده پایین‌تر تولید می‌شود، خریداری کرده‌ایم و تعهدات ما نیز کمتر از این مقدار است. تمام خودرو‌ها در گمرک موجود هستند و با همان مشکلات بخش CBU، به‌ویژه قطعی سامانه، مواجه‌اند که منجر به تأخیر در تحویل شده است.

تاکنون حدود ۵۰۰ دستگاه ترخیص شده که از این تعداد، بیش از ۳۰۰ دستگاه با پلاک به مشتریان تحویل داده شده و حدود ۲۰۰ دستگاه دیگر نیز در مرحله PDI و پلاک‌گذاری قرار دارد. اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای مانند حوادث امنیتی خرداد و تیرماه رخ ندهد، امیدواریم تا پایان آذرماه تمام تعهدات ب‌ام و iX۱ را به مشتریان تحویل دهیم.