رکود تولید در جاده مخصوص

 طبق آمار منتشر شده در سامانه کدال، سه خودروساز بزرگ کشور در پنج ماه ابتدایی سال جاری ۱۴درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته خودروی سواری تولید کرده‌اند. نااطمینانی‌های اقتصادی و سیاسی و همچنین ادامه چالش‌ها حول قیمت‌گذاری خودرو را می‌توان از مهم‌ترین دلایل این افت برشمرد.

بر اساس گزارشی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده و در سامانه کدال منتشر شده است، سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال جاری تا انتهای مردادماه ۲۹۷ هزار و ۱۵۹ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال ۱۴۰۳ به ۳۴۵ هزار و ۵۰۲ دستگاه می‌رسید؛ بنابراین در مدت زمان یاد شده، خودروسازان ۴۸ هزار و ۳۴۳ دستگاه معادل ۱۴درصد کمتر خودروی سواری تولید کرده‌اند.

آمار ماهانه، اما روایت دیگری دارد. بر اساس گزارش ماهانه ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در پنجمین ماه از سال ۱۲.۷درصد بیشتر از تیرماه تولید سواری داشته‌اند. به طوری که تولید این دست از خودرو‌ها از ۵۵ هزار و ۱۱۷ دستگاه در تیر به ۶۲ هزار و ۱۱۲ دستگاه در مردادماه رسیده و رشد حدود ۷هزار دستگاهی را ثبت کرده است.

در واقع رشد محقق شده در آمار ماهانه را بیش از هر چیز می‌توان به وضعیت رکودی که در خرداد و تیر حاکم بوده نسبت داد. در واقع در خردادماه تولید خودروی سواری به کف یک‌ساله خود رسیده بود و دیگر آمار‌ها مانند شامخ نیز نشان می‌داد خردادماه رکودی‌ترین ماه از ابتدای ثبت نظرسنجی شامخ یعنی از سال ۹۷ بوده است. با این حال در تیرماه وضعیت کمی نسبت به خرداد بهبود یافت، اما باز هم تولید در کف درحال انجام بود. حالا در مردادماه نیز شاهد هستیم که وضعیت تولید خودروی سواری کمی رو به بهبود رفته، اما همچنان نسبت به ماه‌های پیش از خرداد بسیار کم است. در واقع در خرداد و تیر دو رویداد باعث افت شدید تولید شده بودند. یکی از این دو عامل، جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود که بخشی از آن در خرداد و بخشی نیز در تیر قرار داشت. عامل دوم نیز تعطیلی تابستانی خودروسازان بود که در بحبوحه جنگ اجرایی شد البته این تعطیلات یک بار دیگر از ۲۱ تا ۲۵ مرداد ماه برای بازسازی خطوط تولید تکرار شد.

بررسی سامانه کدال در آمار تجمعی همچنین نشان می‌دهد که از بین خودروسازان سایپا و زیرمجموعه آن یعنی پارس‌خودرو به شدت کاهش تولید داشته‌اند، اما ایران‌خودرو دو درصد رشد را در آمار پنج ماهه تجربه کرده است. شاید بسیاری انتظار داشتند که با توجه به مدیریت خصوصی بزرگ‌ترین خودروساز کشور، رشد تولید ایران‌خودرو بسیار محسوس‌تر می‌بود، اما باید توجه داشت که مساله صنعت خودروی کشور این روز‌ها دیگر مدیریت اسمی دولتی یا خصوصی نیست بلکه حدود و قصور آن است. یعنی گرچه بخشی از صنعت خودرو این روز‌ها دیگر خصوصی است، اما همچنان مشکلات قابل‌توجهی مانند قیمت‌گذاری دستوری و سیاست‌های متعارض مدیران شرکت‌ها و سیاستگذاران وجود دارد.

از ابتدای سال جاری مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری خودرو رو به افزایش بوده و در نهایت نیز به تقابل قضایی وزارت صمت و ایران‌خودرو منجر شد، کار تا جایی پیش رفت که به دلیل حکم سازمان تعزیرات حکومتی مبنی بر غیرقانونی بودن قیمت‌های اعلامی این خودروساز، فروش ایران‌خودرو متوقف شده است؛ بنابراین مشکلات حول قیمت‌گذاری و همچنین افزایش تنش‌ها بین خودروسازان و سیاستگذاران از دلایل اصلی این افت تولید است. علاوه بر این خودروسازان با مشکلات شدید در تامین نقدینگی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند که این موضوع می‌تواند سرمایه در گردش آنها را تحت‌تاثیر قرار داده و تولید را کاهش دهد. با این حال برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو معتقدند که چشم‌انداز روشنی هم برای خودروسازی دیده نمی‌شود. نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی رو به افزایش است که می‌تواند کل فضای اقتصاد و صنعت کشور از جمله خودروسازی را تحت‌تاثیر قرار دهد. از مهم‌ترین این نااطمینانی‌ها می‌توان به احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه اشاره کرد. این موضوع می‌تواند باعث تشدید تحریم‌ها و رشد بهای ارز شود که این روند به ضرر تولید خودرو تمام خواهد شد.

جزئیات تولید خودروسازان.

اما نگاهی به عملکرد هر یک از خودروسازان بزرگ کشور در پنج ماهه ابتدایی سال داشته باشیم. طی این مدت زمان سایپا و پارس خودرو به طور قابل‌توجهی افت تولید داشته‌اند، اما ایران‌خودرو مسیر متفاوتی را طی کرده و حتی کمی رشد تولید را ثبت کرده است.

ایران خودرو از ابتدای سال تا انتهای مردادماه ۲۰۱ هزار و ۲۲۰ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. این شرکت در پنج ماه ابتدایی سال گذشته، ۱۹۷ هزار و ۳۹۵ دستگاه تولید داشت؛ بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یاد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد سه هزار و ۸۲۵ دستگاهی معادل دو درصد را تجربه کرده است.

در این بین بیشترین تولید آبی‌پوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد که در حال حاضر فقط پژو ۲۰۷ را از این خانواده به تولید می‌رسد. این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی، ۶۲ هزار و ۹۲۳ دستگاه پژو تولید کرده است. با توجه به تولید ۷۶ هزار و ۴۶۱ دستگاهی خانواده پژو در پنج ماهه سال گذشته، ایران خودرویی‌ها در تولید اعضای این خانواده افت ۱۷.۷ درصدی د اشته‌اند.

در بین دیگر محصولات ایران خودرو، گروه سورن تیراژ ۵۴ هزار و ۵۸۱ دستگاهی را در پنج ماه ابتدایی امسال از خود به جا گذاشته است. با در نظر گرفتن تیراژ ۳۶ هزار و ۳۴۵ دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال گذشته، ایران خودرویی‌ها توانسته‌اند تولید در این گروه را ۵۰ درصد افزایش دهند. همچنین ایران خودرو اعلام کرده طی این مدت ۳۱ هزار و ۹۰۳ دستگاه دنا را به تولید رسانده است. با توجه به تیراژ ۳۳ هزار و ۷۸۳ دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال پیش، تولید دنا ۵.۶ درصد کاهش را تجربه کرده است. دیگر محصول ایران خودرو به نام رانا در مجموع در آمار پنج ماهه تیراژ سه‌هزار و ۷۹۱ دستگاهی را ثبت کرده است. این خودرو در پنج ماهه سال پیش، به میزان ۶ هزار و ۵۸۵ دستگاه تولید شده بود بنابراین تولید این محصول با افت ۴۲.۴ درصدی مواجه بوده است. علاوه بر این ایران خودرویی‌ها طی پنج ماه گذشته ۸ هزار و ۸۸۷ دستگاه هایما را مونتاژ کرده‌اند، این در حالی است که در مدت مشابه ۱۴۰۳، تیراژ این مونتاژی چینی پنج هزار و ۵۹۰ دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی رشد ۵۹ درصدی داشته است.

طبق آمار منتشره در کدال، ایران خودرو در مدت زمان یاد شده ۳۰ هزار و ۲۱۴ دستگاه تارا تولید کرده است. این خودروساز در پنج ماهه سال گذشته به میزان ۲۷ هزار و ۱۲۸ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود؛ بنابراین تولید تارا در این مدت زمان رشد ۱۱.۴ درصدی داشته است. در آمار تولید ایران خودرو آیتمی به نام خودرو‌های تولیدی تجاری نشده سایت‌ها وجود دارد که به خودرو‌های ناقص اشاره داشته و عدددرج‌شده در مقابل آن، هزار و ۵۶۴ دستگاه است. همچنین بخش دیگری به نام «دیگر محصولات» تعریف شده که تولید ایران‌خودرو در این بخش ۸ هزار و ۹۲۱ دستگاه بوده است.

اما سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در پنج ماه گذشته ۶۹ هزار و ۴۲۱ دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان ۱۰۷ هزار و ۷۳۹ دستگاه بوده است؛ بنابراین در این مدت زمانی نارنجی پوشان جاده مخصوص ۳۸ هزار و ۳۱۸ دستگاه، معادل ۳۵.۵ درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشته‌اند.

بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در پنج ماه ابتدایی سال به خانواده ایکس ۲۰۰ (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته است. طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت ۵۶ هزار و ۱۱۱ دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده است. این رقم در مدت مشابه سال پیش ۸۵ هزار و ۱۶۳ دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان قابل‌توجه ۳۴.۱ درصد کمتر شده است. سایپا همچنین در مدت مذکور ۱۳ هزار و ۳۱۰ دستگاه از خانواده شاهین را به تولید رسانده است. این در حالی است که پنج ماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین ۲۲ هزار و ۵۷۶ دستگاه بود؛ بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش ۴۱ درصدی داشته است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحت بررسی تنها همین دو گروه خودرویی را به تولید رسانده است.

پارس‌خودرو نیز در پنج ماهه امسال، ۲۶ هزار و ۵۱۸ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. در مقایسه با تیراژ ۴۰ هزار و ۳۶۸ دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت ۱۳ هزار و ۸۵۰ دستگاه معادل ۳۴.۴ درصد کمتر شده است. پارس‌خودرو در از ابتدای سال جاری تا انتهای مردادماه تنها سهند و گروه Q۲۰۰ را به تولید رسانده است. طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q۲۰۰ پارس خودرو تیراژ ۲۱ هزار و ۴۳۲ دستگاهی در پنج ماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۳ با تیراژ ۲۸ هزار و ۷۴۸ دستگاهی، از افت ۲۵.۴ درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد.

خودروساز سوم ایران همچنین در پنج ماه ابتدایی سال پنج هزار و ۸۶ دستگاه سهند را به تولید رسانده است. سهند در مدت مشابه سال گذشته تازه در مراحل آغازین روند تولید خود بود با این حال در پنج ماهه سال گذشته دوهزار و ۳۶۷ دستگاه تولید شد. بر این اساس تولید سهند در مدت یاد شده بیش از دوبرابر شده است. پارس‌خودرویی‌ها در پنج‌ماه ابتدایی سال جاری تنها همین دو گروه خودرویی را تولید کردند این در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل آنها هزار و ۲۳۴ دستگاه کوییک معمولی و ۸ هزار و ۱۹ دستگاه ساینا S را نیز تولید کرده بودند، اما اکنون تولید این خودرو‌ها به صفر رسیده است.

تولید ماهانه خودرو

تولید خودروی سواری در مردادماه امسال نسبت به تیر با کمی رشد مواجه بوده است. بر این اساس خودروسازان در مردادماه ۶۲ هزار و ۱۱۲ خودروی سواری تولید کرده‌اند، این در شرایطی است که این رقم در تیر ماه به ۵۵ هزار و ۱۱۷ دستگاه می‌رسید؛ بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته ۶ هزار و ۹۹۵ دستگاه معادل ۱۲.۷ درصد افزایش یافته است.

ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور در تیر ماه ۳۸ هزار و ۶۶۵ دستگاه تولید خودروی سواری داشته است. تیراژ مرداد این خودروساز به ۴۴ هزار و ۶۰۱ دستگاه می‌رسد، بنابراین آبی پوشان جاده مخصوص در این مدت زمان رشد پنج هزار و ۹۳۶ دستگاهی و ۱۵.۳ درصدی در تولید خودروی سواری داشته‌اند. سایپا نیز تولید ۱۳ هزار و ۲۰۳ دستگاهی در ماه میانی تابستان داشته که در مقایسه با تیراژ ۱۲ هزار و ۱۰۵ دستگاهی تیر رشد هزار و ۹۸ دستگاهی و ۹ درصدی را به خود می‌بیند. همچنین پارس خودرو که تولید ۴ هزار و ۳۴۷ دستگاهی در تیر ماه داشت، طی ماه گذشته ۴ هزار و ۳۰۸ دستگاه خودروی سواری تولید کرده تا تولید آن در پنجمین ماه از سال نسبت به تیر تقریبا ثابت بماند، به طوری که افت تولید این خودروساز تنها ۳۹ دستگاه معادل کمتر از یک درصد بوده است.

دنیای اقتصاد