مقایسه قیمت بنزین با قدرت خرید در ایران +جدول
در حالی که زمزمه افزایش قریب الوقوع نرخ بنزین به گوش می‌رسید بهروز نعمتی، نماینده مجلس اعلام کرده است فعلا برنامه‌ای در این حوزه در دستور کار قرار ندارد. از سوی دیگر وزیر نفت نیز تاکید دارد تصمیمی در خصوص سهمیه‌بندی اتخاذ نشده اما به طور کامل موضوع سهمیه بندی را منتفی اعلام نکرده است.
بنزین در ایران تنها از کشور ونزوئلا گران‌تر است و طبق محاسبات هر لیتر بنزین در شرایطی تنها 9 سنت نرخ دارد که در تمامی کشورهای اطراف ایران، این فرآورده سوختی قیمتی بالاتر را داراست. همین موضوع سبب شده است جریان قاچاق بنزین از ایران به دیگر کشورها، حتی افغانستان و ترکیه و عراق بسیار سوداور باشد.
آخرین محاسبات صورت گرفته نشان می‌دهد نرخ بنزین در ترکیه 14 برابر، در عراق 7 برابر و در امارات متحده عربی 6.5 برابر ایران است.
هر لیتر بنزین در پاکستان 8 برابر و در افغانستان 7.2 برابر و در ترکمنستان و آذربایجان هم حدود 5 برابر ایران است. به این ترتیب قاچاق سوخت به هر یک از کشورها، خصوصا کشورهایی که دارای مرز زمینی با ایران هستند، سودآوری بسیار بالایی را داراست.
بر اساس این گزارش، برخی با استناد به ارزانی نرخ بنزین، افزایش نرخ را گریزناپذیر می‌دانند اما مولفه مهم دیگر یعنی قدرت خرید، نشان می‌دهد نرخ واقعی بنزین در ایران چندان هم پایین نیست. به عبارت دیگر این نرخ در قیاس با کشورهای توسعه یافته اندک و در قیاس با کشورهای در حال توسعه بالاست.
درامد ماهیانه خانوار ایرانی چقدر است؟
بر اساس اطلاعات هزینه- درامد خانوار در سال 1397، درآمد متوسط ماهیانه هر خانوار شهری برابر با 3 میلیون و 600 هزار تومان است. قیاس هزینه‌های مصرف 40 لیتر بنزین در ماه با متوسط درآمد اعلامی از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، خرید 40 لیتر بنزین 1.1 درصد از درآمدهای خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. این نسبت در مقایسه با بیشتر کشورهای نفتی بالا و در قیاس با بیشتر کشورهای توسعه یافته پایین است.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی تاکید دارد به رغم پایین بودن نرخ بنزین در کشور اما سهم آن در مقیاس جهانی چندان پایین نیست. این موضوعی است که در بحث آزادسازی و یا افزایش نرخ حامل‌های از جمله بنزین باید مد نظر تصمیم گیران قرار گیرد.
محاسبات آماری نشان می‌دهد به طور متوسط خرید 40 لیتر بنزین در ماه 0.4 درصد از درآمد خانوار قطری، 0.6 درصد درآمد ماهیانه خانوار کویتی و 0.6 برابر درامد خانوار اماراتی را در بر می‌گیرد. این رقم در کشورهایی چون کانادا و نروژ بین 1.1 یا 1.2 درصد است. در فرانسه، کره جنوبی، هنگ کنگ و ایتالیا، رقمی بین 2 تا 2.6 درصد از درامد خانوار صرف خرید 40 لیتر بنزین می‌شود.
به این ترتیب وضعیت ایران مشابه کشورهایی چون کانادا و نروژ است که از نظر گستردگی حمل‌ونقل عمومی بر ایران برتری آشکاری دارند.
چه باید کرد؟
سال‌هاست کارشناسان از ضرورت به کارگیری فناوری مدرن با هدف تولید خودروهایی کم مصرف سخن می‌گویند با این حال برخی بر این اعتقادند که بنزین ارزان خود مانعی بر سر راه سرمایه‌گذاری به منظور ورود فناوری مدرن روز است.
مرکز پژوهشهای مجلس با تکیه بر وضعیت کنونی پیشنهاداتی را با هدف مهار مصرف سوخت خصوصا بنزین ارائه کرده است. این مرکز محدود کردن مصرف با استفاده از کارت هوشمند سوخت و سهمیه بندی، جلوگیری از قاچاق سوخت و سرمایه‌گذاری جهات افزایش راندمان خودرو را در کنار توسعه حمل‌ونقل عمومی، کاهش عمر ناوگان و بالا بردن سهم حمل‌ونقل ر یلی پیشنهاد کرده و تاکید دارد ترویج فرهنگ مصرف می‌تواند در این عرصه موثر باشد.
