بررسی دلایل لرزش‌های مختلف خودرو +آموزش تصویری
این خودروهای عصبی
فارغ از لرزش‌های ناشی از کارکرد طبیعی و یا نادرست پیشرانه، خودرو حین
حرکت می‌تواند دچار لرزش‌های مختلفی شود که منشأ آنها بالانس‌نبودن،
تابیدگی، از تنظیم خارج‌شدن و یا وجود لقی در بخش‌های مختلف اکسل‌ها و
مجموعه چرخ است. به صورت کلی این لرزش‌ها را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی
کرد:
ارتعاش در سرعتی مشخص
ارتعاش خودرو خصوصا در ناحیه غربیلک فرمان در یک بازه سرعت مشخص نشانه
وجود مشکل در بالانس‌بودن چرخ‌ها در درجه اول است که بسته به بازه سرعتی که
در آن بروز می‌کند می‌تواند ناشی از چرخ‌های جلو، عقب و یا هر 4 چرخ باشد
که با بالانس درجا می‌توان مشکل را رفع کرد. به خاطر داشته باشید که مجموعه
دیسک ترمز و پلوس اگر ضربه نخورده باشند همواره بالانس بوده و چرخ بالانس
شده بعد از باز و بسته‌شدن و یا تغییر موقعیت همچنان بالانس است و نیازی به
بالانس مجدد ندارد (تفکر اشتباهی که عموما در میان مردم و مکانیک‌ها غالب
شده این است که چرخ بالانس شده پس از باز شدن از روی محور یا تغییر موقعیت
آن به سمت دیگر خودرو، بالانس نیست).
اگر رینگ و یا لاستیک دچار
تابیدگی شده باشد به هیچ عنوان بالانس نشده و لرزش آن همواره باقی می‌ماند
و لازم است که تعمیر یا تعویض شود. تابیدگی تایر عموما ناشی از تنظیم
نکردن باد و سکون خودرو به مدت طولانی، کیفیت ساخت پایین و یا وارد‌شدن
ضربه شدید و بریدن سیم کلاف در ساختار داخلی خود است. تابیدگی رینگ نیز
دلیلی جز وارد شدن ضربه ندارد. تابیدگی رینگ و لاستیک علاوه بر مرتعش‌کردن
خودرو با حالتی مشابه بالانس نبودن، موجب رقصیدن خودرو در سرعت‌های بسیار
پایین می‌شود که به صورت چشمی قابل تشخیص است (حرکت عرضی اتاق که با مشاهده
مناظر در آینه به وضوح دیده می‌شود).
اگر رینگ و لاستیک در سلامت کامل
بوده و لرزش در فرمان و اتاق وجود داشته باشد، باید به سراغ جلوبندی و
شاسی خودرو رفت. گشاد کردن دهانه شاسی، لقی اضافی مشعل پلوس، خرابی بوش
طبق‌ها و موجگیرها (که موجب ضربه و صدای اضافی نیز می‌شود) از دیگر دلایل
ارتعاش خودرو در سرعتی مشخص است.
در خودروهای دیفرانسیل عقب لرزش اتاق
در سرعتی مشخص می‌تواند ناشی از تابیدگی گاردان نیز باشد که در این حالت کل
اتاق به لرزه در‌آمده و غربیلک فرمان لرزش ندارد یا لرزش ناچیزی دارد.
ارتعاش در حین ترمزگیری
ارتعاش خودرو در حین ترمزگیری نشانه خرابی لنت ترمز و یا خراشیدگی و
تابیدگی دیسک و کاسه است. اگر لنت کیفیت مناسبی نداشته باشد، به مرور زمان
به دیسک و کاسه صدمه زده و درگیری آنها صدا و ارتعاش شدیدی تولید می‌کند.
تابیدگی دیسک‌های ترمز خصوصا اگر از نوع تک‌لایه (غیر‌خنک‌شونده) باشند،
می‌تواند ناشی از عبور از درون آب تجمع یافته در سطح جاده باشد که تماس آب
سرد با دیسک داغ تابیدگی در آن ایجاد می‌کند. ارتعاش در فرمان و جلوی اتاق
در حین ترمزگیری، نشانه خرابی ترمزهای جلو و ارتعاش در ستون‌ها حکایت از
خرابی دیسک یا کاسه عقب دارد.
ارتعاش عرضی
ارتعاش عرضی یعنی تکان و بازی اتاق خودرو در راستای عرضی خود. این نوع
ارتعاش اگر در سرعت بسیار کم رخ دهد (مثلا 20 کیلومتر بر ساعت) ناشی از
تابیدگی چرخ‌هاست که در بالا اشاره کردیم. ارتعاش عرضی اتاق در حین فشردن
پدال گاز همراه با لرزش دسته دنده نشانه بروز مشکل در پلوس‌هاست. این مشکل
می‌تواند ناشی از گشاد‌کردن بلبرینگ چرخ و یا عقب‌نشینی ناحیه نشستن آن
روی سرپلوس باشد که نتیجه آن لق‌زدن عرضی پلوس به صورت خارج از تلرانس و
بازی عرضی اتاق است. گشاد‌کردن نشیمن مشعل پلوس، خرد کردن سرپلوس و یا مشعل
و تابیدگی میل پلوس نیز باعث بازی عرضی اتاق هستند. گشاد‌کردن نشیمن پلوس و
خرابی خود مشعل عموما به صورت تقه‌زدن در حین کم و زیاد کردن گاز نیز بروز
می‌کند.
ایراد لرزش عرضی ناشی از پلوس بسته به شدت مشکل متغیر است.
مثلا ممکن است تنها در برخی از دنده‌ها و سرعت‌ها مشاهده شود و هنگام رها
کردن پدال گاز کلا بروز نکند و یا برعکس تنها در هنگام رها کردن گاز در
دنده درگیر بروز کند.
گاهی لرزش عرضی همواره ممکن است بروز کند.
گشاد‌کردن بلبرینگ، شل‌بودن مهره چرخ، شل‌بودن طبق، شل‌بودن مهره‌های پایه
کمک و اتصالات چرخ (سیبک‌ها)، گشاد‌کردن بوش‌ها و لاستیک‌های نگهدارنده سر
کمک و هرگونه لقی عرضی که به بازی اضافه پلوس منجر شود نیز این مسئله را
ایجاد می‌کنند. در برخی از خودروها به دلیل نوع طراحی و نحوه نصب پیشرانه
در بدنه، لرزش عرضی نیز می‌تواند به دلیل خرابی یکی از دسته موتورها باشد.
ارتعاش عمودی
ارتعاش عمودی اتاق یا لرزش بدنه در راستای عمود به زمین، نسبت به سایر
لرزش‌ها پدیده نسبتا نادری است. لرزش عمودی اتاق می‌تواند ناشی از بیضی‌شدن
تایرها باشد؛ مسئله‌ای که از خواب طولانی‌مدت خودرو ناشی شده و تقریبا در
تمامی سرعت‌ها قابل لمس است. ارتعاش عمودی گاهی می‌تواند حالت دل دل زدن به
خود بگیرد که این مسئله بسته به محلی که لرزش از آن حس می‌شود، دلایل
مختلفی دارد. دل‌دل زدن اتاق در محدوده پیشرانه می‌تواند به علت خرابی یکی
از دسته موتورها باشد که باعث مهار نشدن پیشرانه در راستای عمودی می‌شود.
این مسئله خصوصا بیشتر در خودروهایی مشاهده می‌شود که پیشرانه آنها به صورت
زاویه‌دار در اتاق سوار شده است (نظیر خانواده پژو و زانتیا).
لرزش
عمودی اتاق می‌تواند ترکیبی از بیضی‌شدن چرخ و تابیدگی آن و خرابی کمک فنر
باشد؛ پدیده‌ای بسیار نادر که موجب نوسان عمودی شدید چرخ شده و اتاق را نیز
درگیر می‌کند. ممکن است این موضوع را در حین حرکت در جاده در برخی از
خودروها مشاهده کرده باشید که یکی از چرخ‌ها به شدت در حین حرکت در راستای
عمودی بازی می‌کند.
ارتعاش فرمان در سرعت، نشانه اصلی بالانس نبودن تایرهاست
گشاد کردن توپی و بلبرینگ چرخ می‌تواند عامل لرزش عرضی اتاق باشد
گشاد کردن نشیمنگاه مشعل موجب تکان عرضی و یا تقه زدن در حین کم و زیاد کردن گاز می‌شود
خرابی لاستیک نگهدارنده سر کمک از دلایل کوبش و تکان عرضی اتاق است
گشاد کردن دهانه شاسی علاوه بر مرتعش کردن اتاق، موجب لاستیک سایی غیر یکنواخت می‌شود
نویسنده: عارف منظری
