تعمیرکار خود باشید +آموزش تصویری (قسمت اول)

اما در خودروهای انژکتوری که کمی قدیمی تر هستند (یا حتی برخی موارد نادر جدید) از مکانیزم دریچه گاز مکانیکی یا سیمی استفاده شده است. این خودروها با پیچیدگی بیشتر بعضا به آپشن کروز کنترل مجهز هستند اما عملکرد مکانیزم دریچه گاز آن ها مستقیما به پدال متصل است و این اتصال برخلاف نوعی که در بالا بیان شد الکترونیکی نیست بلکه تماما مکانیکی و از نوع اهرم‌بندی و یا سیمی است.

از این رو با فشردن پدال مجموعه ای از اهرم ها و یا کشیده شدن یک سیم میزان باز و بسته بودن دریچه گاز خودرو را مشخص می شود. از این رو وظیضه اطلاع دادن از میزان باز شدن دریچه گاز و میزان سوخت و هوا مورد نیاز متناسب با پدال گاز بر عهده سنسور یا حلزونی دریچه گاز یا همان TPS است. اما دور در جا یا همان دور ایده آل پیشرانه هیچ ارتباطی با این سنسور ندارد. در این نوع مکانیزم دریچه گاز سنسور یا عملگر دیگری با نام استپر موتور (معروف به استپر) وظیفه تنظیم هوای ورودی به منظور روشن نگه داشتن پیشران هرا عهده دارد است.

بررسی مزایا و معایب هر دو نوع دریچه گاز خود مبحثی گسترده و کاملا منحصر به فرد است.

استپر موتور چیست؟

استپر موتور همانطور که از نامش پیداست یک موتور الکتریکی با عملکرد استپ به استپ یا پله پله است که ضمن داشتن دقت بالا عملکردی فیدبک مانند دارد. به این معنا که با دریافت اطلاعات حیاتی برای روشن ماندن پیشرانه در دور ایده آل از سوی ECU، عملکرد خود را تنظیم می کند. چرخه صحیحی این رفتار فیدبک گونه باعث عملکرد صحیح پیشرانه در حالت دور درجا می شود. 

اما از آنجایی که استپر موتور قطعه ای مکانیکی-الکترونیکی و در تماس مستقیم با آلودگی های موجود در دریچه گاز چون هوای کثیف، دوده روغن و ... است بعد از چندی دچار اختلال شده و عملکرد پیشرانه به هنگام دور درجا، یا به هنگام ورود به دنده (در خودروهای اتوماتیک)، به هنگام ترمزگیری شدید و یا در فصل سرما می شود چرا که نمی تواند با سرعت مناسب و مورد نیاز اعمال تغییرات را انجام دهد و منجر به خاموشی پیشرانه یا گاز خوردن بیهوده و یا نوسان های شدید و بی مورد در دور موتور در حالت دور درجا می شود.

تعمیرکار خود باشید

با فرض بر اینکه خودرو دچار مشکل خاص دیگری نباشد و قطعه استپر دچار آسیب دیدگی شدید و یا سوختگی نشده باشد، تعمیر کردن آن ساده و سریع است. این قطعه معمولا دچار کثیفی می شود و عملکرد صحیح خود را از دست می دهد و با کمی تمیز کاری به مانند روز اول انجام وظیفه می کند.

برای انجام این کار ابتدا با رعایت اصول ایمنی با دست کردن دستکش کار، بسط مثبت باتری را جدا کنید تا برق در خودرو جریان نداشته باشد. سپس با جدا کردن فیش استپر موتور و برداشتن ابزار مخصوص، اقدام به باز کردن پیچ های این قطعه کنید تا از دریچه گاز جدا شود. در این مرحله توجه داشته باشید که هرگز به شفت مرکزی استپر موتور دست نزنید و عمدا اقدام به جابه جا و یا چرخاندن کردن شفت آن نکنید. این شفت با یک گیربکس چرخ دنده حلزونی به موتور استپر متصل است و فشار نامتعارف باعث آسیب دیدگی دنده ها و کاهش دقت عملکرد استپر موتور و یا از کار افتادگی کامل آن می شود.

پس از باز کردن استپر موتور که احتمالا دوده گرفته، چرب و سیاه است، اسپری انژکتور شور را برداشته و با نصب نازل باریک و قراردادن ان در مرکز شفت استپر موتور (درحالی که آن را رو به زمین نگه داشته اید) با فشار اسپری کنید. انژکتور شور به دلیل توان پاک کنندگی بسیار زیاد تمام آلودگی ها و چربی های داخل استپر موتور را شسته و چون استپر را به سمت زمین نگه داشته اید، آلودگی ها را با خود به بیرون می کشاند. پس از حصول اطمینان از شست و شو کامل و تمیز فضای داخل و شفت استپر اجازه دهید که مایع انژکتور شور از رو و درون استپر موتور خشک شود. در این حال با اسپری انژکتور شور به تمیز کردم محل قرار گیری استپپر و محل برخورد نوک استپر با دریچه گاز اقدام کنید تا آن جا نیز از هر آلودگی پاک شود. آلودگی های باقی مانده را با دستمال تمیز پاک کنید.

نکته بسیار مهم پیش از بستن استپر موتور بر محل قرارگیری خود استفاده از 3 قطره روغن 10، یا روغن موتور در درون شفت مرکزی استپر موتور است تا این روغن محل تلاقی چرخدنده و حلزونی درون استپر را به منظور عملکرد صحیح این قطعه روانکاری کند. توجه داشته باشید عدم استفاده از روغن می تواند عملکرد استپر موتور را به کلی مختل کند پس استفاده از روغن فراموش نشود.

سپس به ارامی استپر را بر جای خود قرار دهید و بدنه آن را آرام به دریچه گاز نزدیک کنید تا کامل در محل صحیح خود قرار بگیرد. اگر به شفت استپر دست نزده باشید این قطعه به سادگی باز شدن در جای خود بسته می شود. سپس فیش استپر موتور و بست مثبت باتری را متصل کرده و پیش از استارت زدن سوئیچ تنها سوئیچ را برای 10 ثانیه باز کنید و سپس ببندید. این رویه را دو تا سه بار تکرار کنید و سپس استارت بزنید.

درصورت توجه به عدم دستکاری شفت استپر موتور، این قطعه پس از چند ثانیه با عملکردی صحیح و روان به کار خود ادامه خواهد داد. در نظر داشته باشید که تکرار رفتار نامتناسب پیشرانه در دور ایده آل حتی پس از شست و شو استپر موتور، می تواند از آسیب دیدگی کامل این قطعه و یا مربوط به قطعات دیگر باشد.