شرط‌های ایران برای حضور خودروسازان خارجی
روز گذشته محمدرضا نعمت‌زاده در همایش روز ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان تأکید کرد «به دنبال پلتفرم جدید هستیم که استاندارد و کیفیت را بالا ببریم و به‌این‌ترتیب رضایت مشتریان جلب شود.» پلتفرم یا سکوی خودرو به مجموعه‌ای مشترک از طراحی، مهندسی، عملیات تولید و همچنین اجزای اصلی خودرو گفته می‌شود و به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد با کاهش هزینه تولید، مدل‌های متنوعی از خودروها به بازار عرضه کنند. این مسیری است که دولت یازدهم از سال ۹۲ به دنبال آن بوده تا بتواند از طریق آن رضایت مردم را از خودروهای داخلی افزایش دهد.
افزایش چشمگیر تولید خودرو در دولت یازدهم
محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیئت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو در گفت‌وگو با «پاد» با اشاره به دستاوردهای دولت یازدهم در بخش خودرو می‌گوید: «زمانی که دولت یازدهم سکان کشور را به دست گرفت، بخش خودرو شاهد پایین‌ترین میزان تولید بود. رقم تولید خودرو در سال ۱۳۹۰ به یک‌میلیون و ۶۵۰ هزار رسیده بود. اما به دلایل مختلف ازجمله افزایش قیمت ارز و تحریم‌ها در تابستان سال ۹۲ تولید خودرو به رقم ۵۰۰ هزار دستگاه تنزل داشت. اما با تدبیر و برنامه‌ریزی که دولت یازدهم و شخص مهندس نعمت‌زاده به خرج دادند در پایان سال ۹۲ این رقم به ۷۷۰ هزار دستگاه رسید.»
افزایش میزان تولید خودرو در شرایطی که خریداران باید ماه‌ها در صف انتظار تحویل قرار می‌گرفتند باعث شد تا وزارت صنعت و خودروسازان برنامه‌ای را پیش برند که بر اساس آن بتوانند میزان تولید را افزایش دهند. نجفی‌منش که رییس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق بازرگانی تهران نیز هست با یادآوری آن روزها می‌گوید: «با تدابیر انجام‌شده در سال ۹۳ میزان تولید خودرو به رقم یک‌میلیون دستگاه رسید. اما در سال ۹۴ اندکی متوقف شد و در حدود ۹۵۰ هزار دستگاه خودرو تولید شد. اما امسال و باگذشت یک سال از برجام چشم‌انداز رقم تولید خودرو رقم یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه است که رشد قابل‌توجه خودرو در یک سال گذشته را گواهی می‌دهد.»
آمارهای رسمی وزارت صنعت هم نشانگر این است که تولید انواع خودرو در ۱۱ ماهه امسال با رشد ۳۹.۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به یک‌میلیون و۲۲۴ هزار و ۹۲۰ دستگاه رسید. این در حالی است که تولید خودروی سواری رشد بیشتری را تجربه کرده و به یک‌میلیون و ۱۳۸ هزار و ۸۰۰ دستگاه خودروی سواری از ابتدای امسال تا پایان بهمن‌ماه رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه پارسال، ۴۱.۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
سندی برای رشد صنعت خودرو
این افزایش رشد در حالی رخ‌داده است که میزان کیفیت خودروهای تولیدی نیز افزایش داشته است. محمدرضا نعمت‌زاده در چهارمین همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران که در هفته آخر بهمن‌ماه برگزار شد با بیان اینکه امسال بیش از ۴۰ درصد در خودرو رشد تولید داشته‌ایم افزود: «خودرو عامل توسعه و رونق اشتغال است و در ابتدای شروع به کارم در این وزارتخانه در سال ۹۲ شاید اولین کاری که انجام دادم تدوین برنامه راهبردی صنعت خودرو تا ۱۴۰۴ بود که با کمک علاقه‌مندان انجام شد.»
سند اهداف و سیاست‌های توسعه صنعت خودرو در افق ۱۴۰۴، که توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین‌شده و به خودروسازان ابلاغ شد، نقشه راه این صنعت به شمار می‌رود و بر اساس آن جایگاه صنعت خودروی ایران در سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی و اهداف آن تعیین‌شده است. بر اساس این سند، میزان تقاضای خودروهای سبک (سواری و وانت) در بازار داخلی در سال ۱۴۰۴ معادل دو میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه پیش‌بینی‌شده که دو میلیون دستگاه آن باید در داخل تولیدشده و ۳۰۰ هزار دستگاه نیز از طریق واردات تأمین شود. همچنین بر اساس این سند میزان تقاضای خودروهای تجاری در بازار داخلی در سال ۱۴۰۴ معادل صد هزار دستگاه است که ۹۰ هزار دستگاه آن باید در داخل تولید و ۱۰ هزار دستگاه نیز وارد شود.
در این سند سهم قطعه‌سازان داخلی از ارزش فروش یک دستگاه خودروی تولید داخل در سال ۱۴۰۴ معادل ۵۰ درصد تعیین‌شده است که به معنای آن است که در این سال حداقل ۵۰ درصد ارزش ریالی قطعات خودروهای داخلی باید از طریق قطعه‌سازان داخلی تأمین شود. همچنین بر اساس پیش‌بینی صورت گرفته در این سند در سال ۱۴۰۴، قطعه‌سازان داخلی باید معادل ۲۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار قطعه برای خطوط تولید خودروسازان داخلی و همچنین تأمین شبکه خدمات پس از فروش تولید کنند. اما مهم‌ترین نکته در این سند آن است که در سال ۱۴۰۴ میزان تولید انواع خودروی سواری و وانت سه میلیون دستگاه در سال پیش‌بینی‌شده که یک‌میلیون دستگاه آن باید صادر شود.
شرط‌های ایران برای حضور خودروسازان خارجی
رفع تحریم و آغاز دوران پسابرجام باعث شد تا خودروسازان بزرگ جهان در راه ایران قرار بگیرند. اولین قرارداد ایران با شرکت خودروسازی پژو بود که با آن سابقه همکاری از گذشته وجود داشت و رنو هم تنها شرکتی بود که در زمان تحریم‌ها به شکل کامل حاضر به ترک ایران نشد. بااین‌حال برخی منتقدان نسبت به این قراردادها انتقاد داشتند. محمدرضا نجفی‌منش با اشاره به کسانی که به شکل غیر کارشناسی نسبت به فعالیت‌های دولت و به‌خصوص بخش خودرو انتقاد می‌کنند، گفت: «با برجام شاهد حضور مجدد شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در صنعت خودروسازی بودیم. جدا از فرانسوی‌ها اکنون ما شاهد حضور بنز، فولکس و هیوندایی در ایران هستیم و همه این‌ها را مدیون برجام هستیم که باعث شد تابوی همکاری در صنعت خودروی ایران شکسته شود. با ابراز علاقه شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران، حالا این ما هستیم که شرایط خود را به دیگران تحمیل می‌کنیم.»
این فعال صنعت خودرو و عضو اتاق بازرگانی با اشاره به شروط ایران برای حضور و همکاری با کمپانی‌های بزرگ خارجی می‌گوید: «مطابق دستورالعمل وزارت صنعت هر شرکتی که قرار است در ایران حضور یابد باید سه شرطی اصلی را رعایت کند. اول اینکه ۴۰ درصد از محصول باید در ایران تولید شود. شرط دوم آن است که تضمین دهد ۳۰ درصد محصول از ایران صادر شود و درنهایت باید به انتقال تکنولوژی و سرمایه‌گذاری اقدام کند.»
به گفته نجفی‌منش در این شرایط هر خودروساز خارجی که قصد همکاری داشته باشد، ایران نیز حاضر است او را در بازار ۸۰ میلیونی‌اش شریک کند. اقتدار ایران در این خصوص را باید گفته‌های وزیر صنعت در همایش بین‌المللی خودرو دید. محمدرضا نعمت‌زاده در این همایش با اشاره به توافق یک شرکت خودرویی با یکی از خودروسازان کره جنوبی گفت: «ما دوست داریم با مشارکت کارکنیم و اینجا بازار آنها نیست. ما خواسته نامعقولی نداریم و می‌خواهیم همان‌طور که بازار خودمان را در اختیار آنها می‌گذاریم بخشی از بازار آنها نیز در اختیار ما باشد. ایرانیان افراد علاقه‌مند و مستعدی هستند و باید بخشی از مراکز تحقیقاتی کشورهای مشارکت‌کننده در صنعت خودرو به ایران بیاید.»
بهترین و بزرگ‌ترین‌ها به ایران آمدند
بااین‌همه برخی ادعا می‌کنند که شرکت‌هایی که به ایران آمده‌اند در دنیا بهترین نیستند. نجفی‌منش در پاسخ می‌گوید: «برخی قصدشان انتقاد نیست و بیشتر به فکر تخریب هستند و اگر دولت در این حوزه دست به هر کاری بزند، آنها همچنان بهانه‌ای پیدا می‌کنند و به تخریب خود ادامه می‌دهند. بااین‌حال در پاسخ این عده عرض می‌کنم که شرکت رنو-نیسان سومین خودروساز بزرگ جهان است که اکنون ایران با این شرکت بیشترین همکاری را دارد. شرکت فولکس‌واگن که توافقات مختلفی با آنها صورت گرفته است در سال ۲۰۱۶ تبدیل به بزرگترین خودروساز جهان شد. شرکت‌هایی مانند هیوندایی و بنز جزو مشهورترین و قوی‌ترین خودروسازان جهان هستند. همچنین شکرت پژو-سیتروئن در اروپا جزو بزرگ‌ترین‌هاست که در سایه تلاش‌های دولت یازدهم همه آنها در ایران حضور یافته‌اند و ما امیدواریم حضور این شرکت درنهایت منجر به توسعه صنعت خودروسازی ایران و رضایت مردم شود.»
عضو هیئت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران اضافه می‌کند: «در روزها و هفته‌های آینده اولین سری از خودروهای تولیدشده در قراردادهای جدید به بازار می‌آید و سال آینده سال رشد هر چه بیشتر خودرو است که امیدواریم به دغدغه‌های مصرف‌کنندگان پاسخ داده شود و مردم از این نسل نوی خودروهای تولید داخل رضایت کامل داشته باشند.»
رضایت مصرف‌کنندگان از خودرو یکی از مهم‌ترین نکاتی است تولیدکنندگان ایران و مسئولان وزارت صنعت به دنبال آن هستند. همچنان که روز گذشته وزیر صنعت تأکید کرد باید استانداردهای اجباری خودرو را به ۸۱ مورد رساند که در خصوص آن برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته است.
