معیار خارجی ها برای احداث کارخانه خودرو
پیشنهاد سرمایه‌داران استان قم در حالی مطرح می‌شود که شرکت فولکس واگن از گذشته با کرمان موتور همکاری داشته و از سوی دیگر بسیاری از سایت‌های خودروسازان کشور، با کمترین ظرفیت مشغول فعالیت هستند و از زیرساخت‌های مناسبی برای تولید خودرو با طرف‌های خارجی برخوردارند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد وضعیت آب‌وهوایی و کمبود آب در استان قم، از عوامل بازدارنده برای سرمایه‌گذاری خودروسازان خارجی در این استان باشد که بر همین اساس این روزنامه در این گزارش تصمیم دارد به بررسی شاخص‌هایی که خودروسازان خارجی برای احداث سایت تولید خودرو در کشورهای موردنظرشان دارند، بپردازد.
آنطور که یک کارشناس صنعت خودرو می‌گوید خودروسازان خارجی برای انتخاب منطقه‌ای برای سرمایه‌گذاری شاخص‌های مختلفی را درنظر می‌گیرند که یکی از این موارد وجود سرمایه‌گذاران داخلی است اما مهم‌تر از آن به پیشینه و تجربه شریک داخلی در خودروسازی اهمیت می‌دهند. برای نمونه فولکس‌واگن شرکت ماموت را برای همکاری مشترک در ایران انتخاب کرده است؛ شرکتی که پیشینه فعالیت خودرویی در ایران دارد. حسن کریمی‌سنجری در گفت‌وگویی اظهار می‌کند: اگر شرکتی تصمیم به ساخت کارخانه جدید داشته باشد، به ارزان بودن قیمت زمین نیز توجه دارد و برای نمونه امکان دارد قم از این جهت موقعیت مناسبی باشد.
موضوع دیگر دسترسی به زنجیره تامین است. در ایران قطعه‌سازان به صورت پراکنده در مناطق مختلف مشغول فعالیت هستند و در شهرهای مختلفی ازجمله تبریز، مشهد، رشت و… پراکنده شده‌اند این در حالی است که زنجیره تامین باید به صورت متمرکز در منطقه‌ای مشخص گردهم آیند. برای نمونه تمام صنعت خودرو و قطعه کشور ترکیه در ۴ کشور نزدیک به هم متمرکز شده‌اند یا خودروسازان امریکایی در دیترویت به فعالیت می‌پردازند. به گفته کریمی‌سنجری نزدیک بودن به زنجیره‌های تامین و کاهش هزینه‌های لجستیک به‌عنوان یک شاخص برای سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو معرفی می‌شود زیرا هزینه‌های حمل‌ونقل تاثیر بسیاری روی قیمت تمام‌شده خودرو دارد. وی استفاده از سایت‌های موجود در کشور را بهترین گزینه برای تولید مشترک با خودروسازان خارجی دانسته و توضیح می‌دهد: خودروسازان کشور سایت‌های تولیدی بسیاری دارند و بهتر است خودروسازان خارجی به جای احداث کارخانه‌ای جدید، این سایت‌ها را خریداری کنند. از تمام شرایط که بگذریم، انتخاب نوع فعالیت و احداث کارخانه خودروسازی باید به طرف خارجی سپرده شود.
این شرکت‌ها از امکانات سخت‌افزاری و زیرساخت‌های خوبی برخوردارند که خارجی‌ها می‌توانند با خرید سهام و تغییر در اتوماسیون این شرکت‌ها، فعالیت خود را در کشور آغاز کنند. البته امکان دارد در بررسی شاخص‌هایی مانند لجستیک، نیروی انسانی و… ساخت یک سایت جدید توجه اقتصادی داشته باشد اما با توجه به سایت‌های موجود در کشور به نظر می‌رسد این رویه برای خودروسازان خارجی به صرفه نخواهد بود.
هزینه‌های بالا در مناطق بد آب‌وهوا
برای تولید یک خودرو به هزاران قطعه کوچک و بزرگ نیاز است بنابراین خودروسازان و قطعه‌سازان به طور پیوسته با یکدیگر در تعامل هستند. در این شرایط هر اندازه شرکت‌های خودروسازی به شبکه‌های تامین قطعه نزدیک باشند، علاوه بر کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، دسترسی‌شان به قطعات آسان‌تر می‌شود. به‌طور کلی در کشورهایی که صنعت خودرو وجود دارد، قطعه‌سازان و خودروسازان در فضایی نزدیک به هم متمرکز می‌شوند اما همانطور که کریمی سنجری اشاره کرده، قطعه‌سازان ایرانی فعالیتی پراکنده در ایران دارند و این پراکندگی، انتخاب را برای خودروسازان خارجی که تمایل به سرمایه‌گذاری در کشور دارند، دشوار می‌کند.
در همین‌حال عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن نیز معتقد است خودروسازان برای انتخاب سایت مونتاژ سعی بر آن دارند به واحدهای صنعتی و قطعه‌سازان نزدیک باشند تا برای تامین قطعات با مشکل کمتری مواجه شوند. امیر سیم‌دار در همین رابطه می‌گوید: اگر خودروسازی خارجی تصمیم به مونتاژ خودروهای خود به صورت کامل (سی‌کی‌دی) داشته باشد، در این شرایط الزامی برای نزدیک بودن کارخانه مونتاژ به شرکت‌های قطعه‌سازی داخل وجود ندارد به‌گونه‌ای که در برخی از مناطق صنعتی تسهیلاتی برای آنها درنظر گرفته می‌شود. وی می‌افزاید: این شرکت‌ها ترجیح می‌دهند کارخانه‌های‌شان به گمرک‌های کشور نزدیک باشد و در این بین مناطق ویژه اقتصادی بهترین گزینه خواهد بود. بنابراین برای انتخاب یک منطقه برای احداث کارخانه‌ها ملاک مختلفی موردبررسی قرار می‌گیرد. اگر خودروساز داخلی تصمیم به راه‌اندازی کارخانه خودروسازی داشته باشد باید به برخی شرایط منطقه‌ای و سیاسی نیز توجه داشته باشد اما این ملاحظات برای خودروسازان خارجی نباید درنظر گرفته شود. سیم‌دار با بیان اینکه برای خودروسازان خارجی موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب‌وهوایی منطقه نیز اهمیت دارد به نمونه‌هایی از تاثیر موقعیت نامناسب آب‌وهوایی بر تولید خودرو پرداخته و توضیح می‌دهد: در گذشته برخی سایت‌های خودروسازی در مناطقی با آب‌وهوای نامطلوب احداث شد و مشکلات بسیاری برای تولید خودرو ایجاد کرد.
هنگامی‌که در منطقه‌ای میزان گرد و خاک زیاد باشد، به طور طبیعی هزینه‌های سالن رنگ افزایش پیدا می‌کند زیرا به روش‌های خاصی نیاز دارد تا این آلودگی وارد سالن رنگ نشود. علاوه بر آن در فضاهای آهکی یا جاهایی که ذرات ریز وجود دارد، برای فیلتر به فناوری بالاتری نیاز است که این موارد هزینه‌ها را بسیار افزایش می‌دهد. براساس این گزارش برای احداث یک کارخانه خودروسازی از سوی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شاخص‌های مختلفی از جمله نزدیک بودن به زنجیره تامین، ارزان بودن زمین و منابع انسانی، استفاده از زیرساخت‌های سایت‌های قدیمی و… موردتوجه قرار می‌گیرد اما در این بین نوع آب‌وهوای یک منطقه نیز در این سرمایه‌گذاری‌ها اهمیت دارد.
در ارتباط با پیشنهاد سرمایه‌داران استان قم به مسئولان شرکت فولکس‌واگن برای احداث کارخانه خودروسازی، اگرچه این شرکت آلمانی شرکت ماموت را به‌عنوان شریک اصلی خود انتخاب کرده است اما از آنجایی که سرمایه‌دار داخلی برای سرمایه‌گذاری مشترک با طرف خارجی اظهار آمادگی کرده، با توجه به شرایط آب‌وهوایی استان قم، در آینده مشخص می‌شود که این خودروساز آلمانی حاضر به سرمایه‌گذاری در قم می‌شود یا فعالیت خود را در خودروسازی داخلی ادامه خواهد داد.
منبه : روزنامه صمت
