فروش خودرو در بورس کالا، راه‌ رهایی از قیمت‌سازی سوداگران؟

تعیین قیمت خودرو صفر در ایران به عهده شورای رقابت است. شفاف نبودن نحوه محاسبه و تأخیر در انتشار قیمت‌ها، موجب نارضایتی مردم و خودروسازان شده است. تأخیر در به‌روز رسانی قیمت‌ها سبب افزایش زیان انباشته خودروسازان شده و کاهش سرمایه در گردش را در پی داشته است. در این میان کاهش نقدینگی موجب کاهش میزان تولید و تأخیر در تحویل خودروها شده است.

در طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک که هم اکنون در مجلس در حال بررسی است، پیشنهاد شده است تا فرمول قیمت گذاری خودرو توسط شورای رقابت به صورت شفاف منتشر گردد تا مردم و خودروسازان قادر باشند قیمت خودرو را محاسبه نمایند و شورای رقابت بر حُسن اجرای این فرآیند نظارت کند.

با اجرای این پیشنهاد قیمت گذاری خودرو شفاف می‌شود و زیان انباشته خودروساز کنترل می‌گردد که نتیجه آن افزایش میزان تولید خودرو است. افزایش عرضه خودرو، کاهش قیمت خودرو در بازار را در پی خواهد داشت.

علی سعدوندی کارشناس اقتصادی نیز گفت: هر کاری که سبب حذف دلال شود و رابطه مستقیمی بین مشتری و کارخانه شکل دهد، خصوصاً در شرایط فعلی، به نفع اقتصاد کشور است، خصوصاً در موضوع خودرو که در حال حاضر اولویت بالایی نیز در جامعه دارد.

ایمنی و میزان مصرف سوخت از جمله شاخص‌های کلیدی کیفیت خودرو هستند. خودروهای تولیدی توسط شرکت‌های مطرح دنیا (از جمله خودروسازان مطرح چینی)، در اکثر موارد دارای ۴ الی ۵ ستاره ایمنی در آزمایش ایمنی تصادف (یورو ان کپ) هستند، این در حالی است که خودروهای پر تیراژ داخلی به زحمت قادر به کسب یک یا ۲ ستاره ایمنی در آزمایش مذکور می‌باشند.

فقدان کیفیت کافی در خودروهای داخلی، سبب بالا رفتن آمار تصادفات منجر به فوت و مجروحیت در کشور شده‌است. بر اساس آمار اعلام شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال ۹۸، بیش از ۱۵ هزار نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند و بیش از ۳۰۷ هزار نفر نیز مصدوم شدند. میزان تلفات رانندگی در اروپا حدود ۹ کشته در ۱۰۰ هزار نفر است درحالی‌که این میزان در ایران حدود ۲۰ کشته در هر ۱۰۰ هزار نفر است، که نشان دهنده آمار بیش از دو برابری فوتی‌های ایران نسبت به قاره اروپا است.

در خصوص مصرف سوخت، میزان مصرف سوخت ترکیبی (شهر و جاده) خودرو دنا ۷.۷۴ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است. در حالی که مصرف سوخت خودروهای چینی همچون برلیانس که در داخل کشور مونتاژ می‌شوند، ۶.۴ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، این مقایسه نشان می‌دهد این دو خودرو در مصرف سوخت، ۲۰ درصد اختلاف مصرف دارند.

درباره خودروهای قدیمی‌تر مانند پژو ۴۰۵ نیز مصرف سوخت بالا قابل مشاهده است، این خودرو در هر ۱۰۰ کیلومتر، ۸.۳۸ لیتر سوخت مصرف می‌کند که در مقایسه با خودرو برلیانس، ۳۰ درصد مصرف سوخت بیشتر را نشان می‌دهد.در این میان اگر میزان مصرف سوخت خودروهای کشور ۲۰ درصد کاهش یابد، میزان درآمد حاصل از صادرات بنزین صرفه‌جویی شده برابر با ۲.۴ میلیارد دلار می‌گردد که معادل ۵۰ هزار میلیارد تومان است.

در حال حاضر سود خودروساز به ازای هر خودرو، ۵ درصد محاسبه می‌شود و کیفیت خودرو اثر چندانی در محاسبه سود ندارد. طراحان طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک می‌گویند که در این طرح به منظور ایجاد انگیزه برای خودروسازان، مشوق‌هایی برای افزایش سطح ایمنی و کاهش مصرف سوخت در خودروهای داخلی پیشنهاد شده است، به این صورت که به ازای افزایش ایمنی یا کاهش مصرف سوخت خودرو، تسهیلاتی برای خودروساز در نظر گرفته شود. به عنوان نمونه در صورت کسب ۲ الی ۵ ستاره ایمنی ۲ الی ۵ واحد درصد به سود مصوب خودرو اضافه شود. همچنین پیشنهاد شده است استانداردهای ایمنی خودرو به صورت پلکانی طی سه مرحله افزایش یابد تا ایمنی خودروهای ساخت داخل به حدود خودروهای روز اروپایی و آمریکایی برسد.

صنعت خودروهای دست‌ساز و خاص در دنیا جایگاه ویژه‌ای دارد. بسیاری از شرکت‌ها مانند لامبورگینی، پورشه و فراری دارای تولیدات با تیراژ پایین ولی ارزش بالا هستند؛ به عنوان نمونه قیمت متوسط تولیدات فراری حدود ۴۰۰ هزار دلار است که ۲۰ برابر قیمت خودروهای متداول است.

در کشورهای مطرح در حوزه خودروسازی مانند آمریکا مسیر ویژه‌ای به منظور دریافت پلاک و مجوز تردد برای خودروهای دست ساز ایجاد شده است تا سازندگان این خودروها با هزینه مالی و زمانی قابل قبول، قادر به دریافت پلاک و مجوز تردد گردند.

در داخل کشور نیز تعدادی خودرو دست ساز توسط مبتکرین داخلی ساخته شده‌است اما هیچیک از سازندگان، موفق به دریافت پلاک نشده‌اند. دلیل اصلی عدم دریافت پلاک و مجوز تردد، هزینه بالای مالی و زمانی دریافت مجوزها است.

به منظور توسعه فناوری و ایجاد اشتغال برای نیروی تحصیل کرده و متخصصین حوزه صنعت، در این طرح پیشنهاد شده است مسیر ویژه‌ای برای صدور مجوز تردد و دریافت پلاک برای خودروهای دست‌ساز ایجاد گردد.

با اجرای این پیشنهاد علاوه بر تامین نیاز داخل، امکان صادرات این نوع خودروها و ارزآوری برای کشور فراهم می‌شود.

آلودگی هوای کلانشهرها به خصوص شهر تهران سالیان متمادی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های محیط زیستی کشور محسوب می‌شود. منشاءیابی آلودگی هوای تهران حاکی از سهم ۶۵ درصدی وسایل نقلیه در آلودگی هوا می‌باشد که ۵۰ درصد این آلودگی به‌واسطه تردد وسایل نقلیه فرسوده در شهر است؛ درحالی‌که صرفاً ۱۰ درصد وسایل نقلیه جزء ناوگان فرسوده هستند.

از طرفی ارزیابی هزینه و فایده راهکارهای کاهش آلودگی هوا نشان می‌دهد که اسقاط ناوگان فرسوده، کارآمدترین روش برای کنترل آلودگی هوا است.

این راهکار در پیچ و خم‌های قانونی با رکود چندین ساله مواجه شده و قریب به ۱۰۰ هزار گواهی اسقاط در پایان سال ۹۸ در مراکز اسقاط انباشته شده و منجر به تعطیلی ۹۵ درصد مراکز و بیکاری حدود ۲۳ هزار نفر شده است.

ناپایدار بودن بازار تقاضای گواهی‌های اسقاط اصلی‌ترین عامل رکود اسقاط ناوگان فرسوده است؛ به‌طوری‌که گره زدن تقاضای گواهی‌ها صرفاً به واردات خودرو از یک‌سو و اعمال ممنوعیت واردات در سال‌های اخیر از سویی دیگر منجر به کاهش ۷۵ درصدی اسقاط ناوگان فرسوده شده است، لذا ایجاد بازارهای تقاضای جدید و پایدار، کاراترین راه‌حل به منظور توسعه اسقاط ناوگان فرسوده و بهبود کیفیت هوای کلانشهرها است.

در طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک، واردات هر ۲۰ هزار دلار قطعات و تولید هر ۵ خودرو منوط به ارائه یک گواهی اسقاط خودرو شده است.

مطابق بررسی‌های کارشناسی، واردات قطعات خودرو و تولید خودرو ازجمله مهم‌ترین بازارهای پایدار برای افزایش تقاضای این گواهی‌ها محسوب می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود که الحاق و تصویب ماده و تبصره‌های پیشنهادی مربوط به اسقاط، علاوه بر افزایش سالانه حدود ۵۰۰ هزار گواهی و رونق مجدد مراکز اسقاط، آلودگی هوای شهر تهران را نیز بیش از ۳۰ درصد کاهش دهد.

پیدا کردن تعمیرگاهی که خودرو را با کیفیت و قیمت مناسب تعمیر نماید یکی از چالش‌های صاحبان خودرو بوده است. تعویض قطعه به جای تعمیر، تعویض قطعات سالم به جای قطعات معیوب (عمداً و سهواً)، حل نشدن مشکل خودرو پس از چندین بار مراجعه به تعمیرگاه و اخذ هزینه بالا در مقابل ارائه خدمت، از جمله مشکلاتی بوده که صاحبان خودرو با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند.

در این طرح وزارت صمت ملزم شده است امکان رتبه بندی تعمیرگاه‌ها را بر اساس نظرسنجی فراهم نماید تا با ایجاد رقابت بین تعمیرگاه‌ها، مردم از خدمات تعمیرگاهی با کیفیت و قیمت مناسب بهره مند شوند.

به نظر می‌رسد طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک در صورتی که به صورت کامل اجرا شود و خودروسازان اجرای آن را محدود به مفاد تامین کننده منافع خودشان نکنند، می‌تواند منجر به افزایش تولید خودرو و تقویت استانداردهای صنعت خودروسازی شده و ضمن بالابردن کیفیت، به متعادل شدن قیمت منجر شود.

منبع: مهر