نگاهی به قلب ماشین کاری ایران خودرو
در این سالن که بین سال‌های ۸۱ و ۸۲
ساخته شده و دستگاه‌هایش در سال ۸۴ راه اندازی شده‌اند،
سروصدای زیادی از تجهیزات به گوش می‌رسد، به جهت
مدیریت بهینه انرژی اغلب از لامپ‌های کم مصرف استفاده
می‌شود و زمانی که دستگاه‌ها به تعمیر نیاز دارند و
یا پروژه‌ای در حال انجام است، پروژکتورها جای این
لامپ‌ها را می‌گیرند.
خط ۵۰ هزار تایی ماشین
کاری سیلندر و سرسیلندر اولین سالن ماشین کاری موتورسازی
سه بوده که با توسعه سالن از سال ۸۶ به تولید
روزانه هزار قطعه رسیده است.
در خط ۵۰ هزار
تایی ماشین کاری سرسیلندر، هفت ماشین سی ان سی، درخط
۲۵۰ هزار تایی ماشین کاری سرسیلندر ۳۷ ماشین سی ان
سی و درخط ۲۵۰ هزار تایی ماشین کاری بلوک سیلندر ۹
ایستگاه کاری (که هر یک از این ایستگاه‌های اصلی خود
دارای چند ایستگاه فرعی است( برای ماشین کاری وجود
دارد که برای روان کاری بین ابزار و قطعه کار و
خنک کاری به مایع آب و صابون یا همان مایع خنک
کننده که در ایران‌خودرو اصطلاحا به آن آب ماستیک گفته
می‌شود نیاز دارند. فرایند خنک کاری به کمک آب ماستیک
برای بعضی ماشین‌های سی ان سی به صورت مجزا و برای
بعضی دیگر مانند ماشین‌های این سالن به صورت مرکزی
(سانترال) انجام می‌شود.
در سالن سانترال که
روزانه دو نفر به صورت ثابت و یک نفر به صورت
گردشی در حال فعالیتند، سه دستگاه مرکزی برای سه خط
مختلف ماشین کاری وجود دارد. در حال حاضر، آب ماستیک
موتور سازی ۳ که از مواد اولیه‌ای با نام تجاری
آماده می‌شود، با۹۰ درصد آب و ۱۰ درصد مایع خنک
کننده ترکیب شده و رنگ آن از قهوه‌ای به شیری تغییر
می‌کند که به صورت روزانه با دستور خاصی به سیستم
تزریق می‌شود.
نحوه خنک کاری در خطوط سیلندر و سر سیلندر
پاشش صحیح مواد خنک کننده بر روی منطقه ماشین‌کاری
باید به گونه‌ای باشد که مایع خنک کننده دقیقا بر
روی ابزار و در محفظه قطعه کار جریان داشته و موجب
خنک کاری و دور شدن براده‌ها از محل ماشین کاری شود.
به همین منظور، ۴۲۰ هزار لیتر مایع خنک کننده در
سالن موتورسازی ۳ در مخازن جداگانه در جریان است
یک سانترال ۴۰ هزار لیتری برای خط ۵۰هزار تایی ماشین
کاری سرسیلندر توسط چهار الکتروپمپ ۳۰ کیلوواتی برای هفت
دستگاه سی ان سی و سانترال ۱۲۰ هزار لیتری برای خط
۲۵۰ هزار تایی ماشین کاری سرسیلندر توسط پنج الکتروپمپ
۴۵ کیلوواتی برای ۳۷ ایستگاه ماشین کاری و سانترال ۲۶۰
هزار لیتری برای خط ۲۵۰ هزار تایی ماشین کاری بلوک
سیلندر برای ۹ ایستگاه ماشین کاری سی ان سی لازم است
که توسط هفت پمپ ۷۵ کیلوواتی داخل سالن به گردش
درآیند.
محلول «ودولیت» موجود در دستگاه
سانترال توسط الکتروپمپ‌ها از مخازن مکیده شده و توسط
لوله‌هایی وارد خطوط مختلف ماشین کاری می‌شود. لوله‌هایی
به قطر ۲۴ اینچ برای بلوک سیلندر و لوله‌های ۱۶
اینچی برای خطوط سرسیلندر در نظر گرفته شده که به
تدریج و بنا بر محاسبات رفته رفته کوچک‌تر شده و آب
ماستیک را به سر هر ماشین سی ان سی می‌رسانند تا
افزون بر روان کنندگی هم گرمای ایجاد شده در حین
فرایند ماشین‌کاری را از بین ببرد و هم تراشه‌ها را
از محل قطعه کار دور کند.
مراحل پیش تصفیه و تصفیه
پس از مصرف این مایع خنک کننده، چون آب ماستیک
آلوده شده و خنک کنندگی‌اش را از دست داده، به وسیله
کانال‌های U شکلی که زیر دستگاه، قرار دارند دوباره
برای عملیات تصفیه وارد سالن سانترال می‌شود. مرحله اول
پیش تصفیه است که براده‌های سنگین و درشت به وسیله
تیغه‌های نردبانی شکل کانوایر، بیرون کشیده می‌شوند. در
مرحله دوم تصفیه توسط فیلترهای کاغذی با مش بین ۸۰
تا ۱۰۰ میکرون صورت می‌گیرد که برای روی قطعه کار و
محفظه آن یا محیط عمومی استفاده می‌شود و مرحله سوم
مایع خنک کننده از فیلتر کاغذی مکش می‌شود و وارد
دستگاه بول فیلتر اتوماتیک با مش ۳۰ میکرون می‌شود که
خروجی این قسمت فقط برای سر ابزارها از آن استفاده
می‌شود و لوله کشی‌های جداگانه‌ای تا سر هر دستگاه سی
ان سی دارد.
مجموع براده‌های ایجاده شده، توسط
دو دستگاه کانوایر افقی و عمودی به پالت‌هایی در طبقه
بالا یا همان سالن موتورسازی۳ منتقل می‌شود که شرکت‌های
ذوب فلزات، ضایعات را خریداری کرده و به بیرون منتقل
می‌کنند و تصمیم بر این است تا با ساخت دستگاه پرس،
براده‌ها به شکل قالب‌های بلوک شده دربیاید تا هم ارزش
افزوده ریالی زیادی برای ایران‌خودرو ایجاد کند و هم
از نظر زیست محیطی از آلودگی ریزش آب ماستیک جلوگیری
شود.
به کمک ماشین‌های شست و شویی که در
ایستگاه‌های خاصی در خطوط تولید در نظر گرفته شده آب
ماستیک موجود بر روی قطعات و براده‌های باقی مانده با
فشار خاصی برداشته شده و به دلیل وجود پاک کننده
محلول در آب گرم و همچنین روغن‌های محافظ، قطعات از
زنگ زدگی نیز مصون می‌مانند.
از آن جا که در
حین پاشش از غلظت محلول آب و صابون کم می‌شود،
شاخص‌های این مایع هر روز اندازه گیری و پایش شده و
سرریز روزانه برای این مایع در نظر گرفته می‌شود تا
غلظت آن ثابت نگه داشته شود. به عنوان نمونه برای خط
بلوک سیلندر ۱۲ هزار لیتر آب روغن و در سانترال
روزانه حدود ۱۸ هزار لیتر آب به مجموع آن ۴۲۰ هزار
لیتر اضافه می‌شود.
پایش شاخص‌های زیست محیطی و بهداشتی
یکی از اقدامات اساسی که برای افزایش طول عمر آب
ماستیک، پایش و حفظ شاخص‌های بهداشتی و زیست محیطی این
محلول انجام شده است، ساخت و تجهیز آزمایشگاه سانترال
است که با همکاری آزمایشگاه مرکزی ایران‌خودرو، نمایندگی
Wedolit در ایران و مدیریت موتور سازی۳ و اداره
تعمیرات این آزمایشگاه ایجاد شده و روزانه شاخص‌های کیفی
امولسیون آب‌ماستیک مانند غلظت، PH، سختی، هدایت
الکتریکی، نیتریت و نیترات و همچنین به صورت هفتگی و
ماهانه تست‌های مربوط به میزان قارچ و باکتری را بررسی
و اندازه گیری می‌کند و سلامت این محلول را تحت
پایش دایمی خود دارد.
به دلیل وجود بخارات
زیاد ناشی از برگشت آب ماستیک، در ساعت پنج بار هوای
سالن سانترال تخلیه شده و از هوای بیرون استفاده
می‌شود. به همین منظور طی پروژه‌ای کارشناسان داخلی با
استفاده از اگزوزست فن‌های مازاد موجود در ریخته گری
برای تهویه محیطی تجهیزاتی ابداع کردند که در تهویه
هوای داخل سالن بسیار موثر است.
پروژه‌های توسعه‌ای و بهبودهای حاصله
پروژه‌های توسعه‌ای متعددی در این سالن انجام شده که
یکی از آن ها، مبدل‌های حرارتی است که موجب ثابت نگه
داشتن دمای سانترال حتی در فصل گرما می‌شود که هم
در تبخیر و هم در طول عمر مفید مایع خنک کننده
تاثیر زیادی دارد؛ به عنوان نمونه در سال ۸۵، مخزن
۲۶۰ هزار لیتری بعد از ۹ ماه تعویض شد و با
بهبودهایی که تاکنون صورت گرفته طول عمر آب ماستیک تا
حدود هفت سال افزایش یافته و اگر بتوان فرایند نگه
داری را ادامه داد دیگر به تعویض آن نیازی نیست. این
پروژه‌ها در سطح ایران خودرو جزو ۲۲ پروژه برتر محسوب
می‌شوند.
