فشار دلار روی پدال خودرو
افزایش نرخ
ارز در چند هفته اخیر، تجربه سال 91 را یادآوری می‌کند که چند روزه قیمت
دلار چند برابر شد و بازی ارز با صنایع بالا گرفت. قیمت ارز سه برابری،
قیمت خودرو را دو برابر کرد.
بهانه خودروسازان هم برای بالا رفتن قیمت
خودرو، بیشتر شدن هزینه مواد اولیه و در نتیجه بالا رفتن هزینه تمام شده
بود. حالا بار دیگر سناریوی بالا رفتن قیمت ارز این بار با سرعت کمتری در
حال وقوع است. اما این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که خودروسازان به دلیل
ناتوانی مالی مردم و انتظار برای بهبود وضعیت اقتصادی با رکودی قابل توجه
مواجه هستند. حالا پرسش اینجاست که این بار بالا رفتن نرخ ارز، چه سرنوشتی
را برای صنعت و بازار خودرو رقم می‌زند؟
امیر
حسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران در پاسخ به این پرسش می‌گوید:
«علی‌القاعده بالا رفتن نرخ ارز اگر منطبق با پیش‌بینی‌های صورت گرفته
باشد می‌تواند قیمت تمام شده خودرو را تا 7 دهم بالا ببرد و اگر مردم به
این افزایش اطمینان داشته باشند به سمت بازار خودرو هجوم می‌آورند زیرا
همچنان خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای مطرح است و اگر قرار باشد خودرو
گران شود، مردم تمایل بیشتری برای خرید پیدا می‌کنند. در این پروسه ابتدا
خودروهای وارداتی مورد توجه قرار می‌گیرند و سپس خودروهای داخلی.»
او
با اعتقاد بر اینکه رکود رخ داده در بازار خودرو ناشی از بی‌پولی نیست،
تصریح می‌کند: «علت اصلی رکود، انتظار برای بهبود ناگهانی اوضاع اقتصادی
است. اگر قیمت ارز به همین شکل بالا برود، خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل
می‌شود که سرمایه‌گذاری روی آن برای مردم به صرفه است، بنابراین افزایش
خرید رخ خواهد داد. البته این مقطع، جای خوبی برای محک زدن فرضیات است.»
جمشید
پژویان اقتصاددان، نیز در این زمینه اظهار می‌کند: «اگر فرض را بر این
بگیریم که قیمت ارز بالا می‌رود، خیلی روشن است که هزینه تمام شده خودرو
بالا خواهد رفت. متاسفانه قطعه‌سازان ما از چند سال پیش به جای اینکه
تولیدکننده قطعات خودرو باشند اقدام به واردات قطعه از چین به دلیل ارزان
بودن این قطعات کردند. افزایش سه برابری قیمت ارز در سال 91 افزایش چشمگیر
قیمت خودرو را به دنبال داشت حالا اگر باز هم شاهد افزایش جهشی نرخ ارز
باشیم باید منتظر افزایش قیمت خودرو بود اما به اعتقاد من افزایش تقاضایی
در کار نخواهد بود.»
با بالا رفتن نرخ دلار، طبیعتا هزینه تمام شده
بیشتری به خودروسازان تحمیل خواهد شد. اما این بار خودروسازان مختار افزایش
قیمت نخواهند بود و شورای رقابت نیز به‌عنوان نهاد متولی قیمت‌گذاری
خودرو، مدت‌هاست منتظر تصمیم شورای پول و اعتبار برای تعیین تکلیف انحصاری
بودن یا نبودن خودرو، درباره قیمت سکوت کرده است. از سوی دیگر با توجه به
شکل‌گیری کمپین نخریدن خودروی داخلی و مقاومت افکار عمومی برای بالا رفتن
قیمت خودروهایی که کیفیت‌شان نه‌تنها سیر صعودی نداشته، بلکه در مواردی هم
نازل شده، آیا خودروسازان امکان افزایش قیمت را خواهند داشت؟
پژویان در
پاسخ به این پرسش می‌گوید: «خودروسازان ناگزیر به افزایش قیمت خواهند بود
زیرا خودروسازان ما به دلیل نداشتن نقشه راه در طول سال‌های گذشته در جهت
کاهش هزینه‌ها و بالا بردن کیفیت خودرو اقدام نکرده‌اند و این موضوع را
نمی‌توان یک شبه حل کرد، بنابراین افزایش قیمت خودرو را می‌توان پیش‌بینی
کرد.»
کاکایی در این زمینه اظهار می‌کند: «در چند ماه آینده به نفع
خودروسازان نیست که بخواهند قیمت را افزایش دهند. اما طبیعتا شب عید و
ابتدای سال آینده انتظار برای افزایش قیمت خودرو وجود دارد. این نکته را
نباید فراموش کرد که در صورت بالا رفتن قیمت ارز، قیمت مواد اولیه بیشتر
می‌شود و این افزایش قیمت با تاخیر سه تا شش ماهه در نهایت خودروسازان را
ناچار به افزایش قیمت خواهد کرد.»
طی سال‌های گذشته تولید به دلیل
عوامل خارجی بیش از آنکه تصور می‌شد ضربه خورده و ضعیف شده است. از سوی
دیگر تورم و بالا رفتن میزان دستمزد به طور خودکار هزینه تمام شده کالا‌ها
را بالا برده اما در سال جاری بنا به شرایط رکودی حاکم بر تولید و
بلاتکلیفی نحوه قیمت‌گذاری خودرو، افزایش قیمتی صورت نگرفته است. حالا اما
اگر سناریوی بالا رفتن نرخ ارز درست از آب دربیاید، خودروسازانی که با زیان
انباشته روبه‌رو هستند چاره‌ای جز افزایش قیمت نخواهند داشت.
گزارش از عسل داداشلو
