جولان دلالان در بازار خودرو و افزایش قیمت ها

به گزارش پدال نیوز به نقل از ایرنا، صنعت خودرو کشور همواره با مسائل و چالش های متعددی چه در حوزه تولید و چه در شیوه توزیع و قیمت گذاری و...روبه رو بوده است. به ویژه کیفیت و قیمت آن در مقایسه با خودروهای خارجی همیشه مورد انتقاد قرار داشته است. بعلاوه در چند ماه اخیر و با نوسانات بازار ارز خودرو نیز دست کم در بازار آزاد افزایش قیمت چشم گیری را تجربه کرده و اختلاف آن با قیمت کارخانه گاهی تا چندین میلیون تومان هم می رسد.
طبق نظر کارشناسان هرساله با نزدیک شدن به آخر سال و به اصطلاح بازار شب عید قیمت خود رو به دلیل افزایش تقاضا با افزایش رو به رو می شود. درواقع این افزایش شب عید به سنتی در بازار خودرو تبدیل شده است. با این حال افزایش قیمت خود رو در سال جاری و به ویژه در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به آخر سال شباهت زیادی به سنت یاد شده ندارد. زیرا میزان افزایش قیمت در مقایسه با سال های قبل غیر منطقی به نظر می رسد.
به همین خاطر متخصصان اقتصادی معتقدند که قیمت خودرو به یکی از موضوعات و چالش های این روزهای اقتصاد کشور بدل شده است. طوری که نوسانات و افزایش شدید قیمت ارز از یک طرف و کاهش عرضه خودرو، از طرف دیگر باعث افزایش چشمگیر قیمت خودرو در بازار شد و بدین ترتیب فاصله معناداری بین قیمت کارخانه و بازار به وجود آمد. به همین خاطر مسئولین ذی ربط سعی کردند با نزدیک کردن قیمت کارخانه به قیمت بازار، واسطه گری و دلالی را حذف و ثباتی در بازار ایجاد کنند، اما به نظر می رسد که نتیجه مثبتی به دست نیامده است. حال سؤالی که مثل قبل ذهن همه را به خود مشغول ساخته، چرایی این افزایش سرسام آور است.
 
** اهمیت صنعت خودرو
به گفته کارشناسان، صنعت خودرو صنعتِ صنعت ها است. ایران جزو معدود کشورهایی است که خودرو تولید می کند و این صنعت علیرغم همه انتقادهایی که به آن وارد است سهم قابل توجهی در اقتصاد کشور چه از نظر اشتغال و چه از نظر حجم سرمایه و... دارد. طبق آمار در کشور بالغ بر 21 میلیون خودرو وجود دارد که از این میزان 1.2 میلیون آن خودروهای سنگین مانند اتوبوس، کامیونت، کامیون و.. است. و چیزی در حدود 20 میلیون خودرو سواری و وانت داریم.
همچنین حجم زیادی از گردش مالی در این صنعت وجود دارد که قابل چشم پوشی نیست.در این مورد وزیر صنعت، معدن و تجارت اخیراً در گفت وگو با رسانه ها به این موضوع اشاره کرد و گفت: گردش مالی تنها کارخانه ایران خودرو حدود 120تا130 هزار میلیارد تومان است که با ارز نیمایی 13تا14 میلیارد دلار می‌شود. یعنی اگر همین صنعت نبود، ‌باید این همه دلار از کشور خارج می‌شد. در حالی که اکنون 3تا4 میلیارد دلار در حوزه خودرو خروج ارز داریم.
اگر تعداد کارگران و کارمندانی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با این صنعت درگیر هستند را نیز در نظر بگیریم اهمیت آن روشن تر خواهد شد.بررسی‌ها نشان می‌دهد صنعت خودرو نقشی قابل توجه در اشتغال زایی در ایران دارد. به گفته کارشناسان اگر صنعت خودرو ایران به طور کامل تعطیل شود، احتمالا نزدیک به 900 هزار نفر به صورت مستقیم شغل خود را از دست می‌دهند. به گزارش رسانه ها مشاور خودرویی وزیر صنعت این عدد را بالاتر دانسته و تعداد کسانی که با توقف کامل تولید خودرو از کار بیکار می‌شوند را در بخش خودروسازان 122 هزار نفر اعلام کرده بود.
 
** مشکلات قطعه سازان و افزایش قیمت ها
هر خودرو داخلی به طور تقریبی از ده هزار قطعه تشکیل شده است. بخش اعظم این قطعات را قطعه سازان داخلی می سازند و در اختیار خودرو ساز قرار می دهند. کارشناسان حوزه خودرو بر این باورند که مشکلات و چالش هایی که صنف قطعه سازان خودرو با آن روبه رو هستند از مهمترین عوامل این افزایش سرسام آور قیمت ها است. موضوع قطعه سازان یکی از اصلی ترین چالش های صنعت خودرو در روزها و ماه های اخیر بوده است.
درواقع یکی از مشکلات خودروسازان به بحران نقدینگی و بدهی های آنها به قطعه سا زان باز می گردد. با این حال آمار و ارقام دقیقی در این مورد وجود ندارد. برخی می‌گویند، بدهی حال حاضر خودروسازان به قطعه‌سازان، حول و حوش 10هزار میلیارد تومان است و برخی دیگر عنوان می‌کنند رقم بدهی از مرز 15 هزار میلیارد تومان گذشته و آخرین روایت موجود نیز صحبت از رقم 20 هزار میلیارد تومان می‌کند. هرچند بین آمارهای منتشر شده از مراجع مختلف تفاوت وجود دارد اما کارشناسان بر سر اصل موضوع بدهی ها و اهمیت آن در مشکلات اخیر توافق دارند.
 
** مشکل در میزان عرضه است
طبق نظر کارشناسن خودرو همچون سایر کالاها تابع قانون عرضه و تقاضا است. چنانچه عرضه به اندازه کافی صورت نگیرد و پاسخگوی تقاضای موجود نباشت با افزایش قیمت رو به رو می شود. افزایش روز به روز خودرو سبب گرایش مصرف کننده به سمت خرید خودرو شده و این افزایش تقاضا سبب ادامه روند افزایش قیمت این کالا شده است. اگر کالا به اندازه کافی در بازار باشد هیچ زمانی این افزایش قیمت اتفاق نمی افتد. به باور کارشناسان خودرو سازان کشور همیشه کمتر از ظرفیت و تواناییشان تولید می کنند. از دلایل این امر، در کنار مشکلات متعدد خودروسازان به تمایل آنها به کنترل بازار نیز اشاره می شود. درواقع خودرو سازان جهت جلوگیری از کاهش قیمت ناشی از افزایش عرضه معمولاً خودرو به اندازه نیاز بازار تولید نمی کنند.
به همین خاطر کارشناسان و فعالان بازار محدودیت در عرضه خودرو از سوی شرکت‌های خودروساز را عمده‌ترین دلیل مرتبط با افزایش قیمت‌ها عنوان می‌شود. با افت تولید شرکت‌های خودروساز از خرداد ماه سال‌جاری، روند عرضه این شرکت‌ها به بازار دچار اختلال شده است.
 
** نگاه سرمایه ای مردم به خودرو
یکی دیگر از دلایل افزایش خودرو به نگاه سرمایه ای مردم باز می گردد. در این مورد دبیر اتحادیه فروشندگان خودرو در گفت وگو با رسانه ها گفت: هم اکنون مردم خودرو را خریداری و برای افزایش قیمت نگهداری می کنند تا پس از بالا رفتن قیمت، آن را به فروش برسانند. درحالی که با افزایش عرضه به بازار از خودروهای تولید شده فعلی، می توان این روند را شکست و مانع از افزایش قیمت خودرو شد.
در واقع مردم برای حفظ ارزش پول خود به بازار خودرو همجوم آورده اند. به گفته اقتصاددانان این گروه از مردم کسانی هستند که با افزایش قیمت ارز و طلا نتوانسته اند به موقع پول خود را به طلا و ارز تبدیل کنند و به اصطلاح از این بازارها جا ماندند و اکنون رو به سوی بازار خودرو آورده اند. طبیعی است که افزایش قیمت مسکن نیز در حدی بوده است که کسانی که سرمایه ای در حد خرید یک یا حتی چند خود رو دارند نمی توانند از بازار مسکن اقدام به خرید بکنند چون سرمایه اندکشان جوابگوی قیمت های این بازار نیست. در نبود سه بازار اصلی، طلا، ارز و مسکن طبیعی است که بخش قابل توجهی از نقدینگی به سمت بازار خودرو سرازیر شود.
 
** بازار خودرو جولان گاه دلالان
در نهایت باید از دلالان به عنوان حلقه اصلی بازار خودرو که از همه مشکلات فوق سود می برند یاد کرد. به گفته کارشناسان، ناتوانی خودروسازان در تامین نیاز بازار سبب شده تا قیمت‌ها روند صعودی به خود بگیرد. این مساله خود عاملی شده است تا واسطه‌ها و دلالان حضور پررنگی در بازار داشته باشند. بازگشت دلالان به بازار با توجه به ناتوانی ادامه‌دار خودروسازان در عرضه خودرو یکی از مهمترین دلایل است که فعالان به آن اشاره می‌کنند و حضور پررنگ واسطه‌ها را در چند روز اخیر عامل بی‌ثباتی بازار می‌دانند. این مسئله آنقدر اهمیت دارد که برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که افزایش اخیر قیمت خودرو در بازار غیرواقعی بوده و این مسئله تنها جوسازی دلالان است. آنها بر این باورند که هم‌اکنون خودروسازان باید خودرو‌هایی که در گذشته پیش‌فروش کرده‌اند را به مشتریان‌شان تحویل دهند و با توجه به اینکه عمده این مشتریان را دلالان تشکیل داده‌اند، جوسازی‌هایی در بازار خودرو به وجود آمده که موجب گرانی قیمت خودرو شده است.
کارشناسان عرصه خودرو معتقدند که در نبود و یا ضعف نظارت از سوی دستگاه‌های نظارتی، واسطه‌ها و دلالان، بازار را به دست گرفته و قیمت‌های بی‌ثباتی برای بسیاری از خودروها و به ویژه آنهایی که پر تیراژ هستند اعلام می‌کنند. به طور کل صاحبنظران، در کنار رفع مشکلات تولید و ضرورت اراده خودرو ساز برای افزایش عرضه، حذف دلالان از طریق سیستم های نظارتی درست را از مهمترین راه حل های جلوگیری از بی ثباتی در بازار خودرو عنوان می کنند.