طرح «محدوده کنترل آلودگی هوا» موفقیت‌آمیز خواهد بود؟

به گزارش پدال نیوز به نقل از صمت، اگرچه معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران می‌گوید این تصمیم با هدف درآمدزایی نبوده و رعایت عدالت، مبنای اجرای آن است اما برخی کارشناسان معتقدند تا وقتی شهر تهران در گره‌های ترافیکی گرفتار است، آزاد شدن تردد در یک محدوده نمی‌تواند مصداق عدالت ترافیکی باشد.
 طرح زوج و فرد که از سال 84 با هدف کاهش آلودگی هوا در محدوده مرکزی شهر تهران به اجرا درآمد، براساس بررسی‌ها، طرحی ناکارآمد بوده و شکست‌خورده است. براساس آمار، در طول سال‌هایی که از زمان اجرای طرح زوج و فرد می‌گذرد، این طرح حداکثر 4درصد کاهش آلودگی هوا را در محدوده به‌دنبال داشته اما در بیرون محدوده، تا 38درصد بر آلودگی هوای تهران افزوده و در برخی بزرگراه‌های پایتخت نیز باعث افزایش طول زمان ترافیک شده است.
برهمین اساس، حذف این طرح و جایگزینی با طرحی دیگر، در چند سال گذشته در دستور کار بود و هفته گذشته، کلیات طرح نهایی شد و طرح جدید به تصویب شورای شهر رسید.
جزییات طرح جایگزین زوج و فرد
محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در حاشیه آخرین نشست شورای شهر تهران که هفته گذشته برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اعلام خبر حذف طرح زوج و فرد از تابستان سال آینده گفت: از تیر سال آینده طرحی به نام زوج و فرد نخواهیم داشت و محدوده کنترل آلودگی هوا، جایگزین محدوده زوج و فرد می‌شود.
وی با بیان اینکه شهروندان می‌توانند هر روزی که نیاز داشتند، با انتخاب خودشان به محدوده وارد شوند، ادامه داد: مردم می‌توانند در هر فصل 20 روز و در مجموع 80 روز در سال وارد محدوده زوج و فرد شوند و اگر بخواهند بیش از این مقدار به محدوده بیایند، باید عوارض پرداخت کنند.
به گفته وی، عوارض تردد در محدوده کنترل آلودگی هوا، نصف رقم طرح ترافیک است.
معاون شهردار تهران اضافه کرد: به ازای هر واحد مسکونی واقع در 2 محدوده، یک خودرو اجازه دارد به صورت نیم‌بها در محدوده‌ها تردد کند و در صورتی که پیش از ساعت 8: 30 و پس از ساعت 17: 30 در محدوده‌ها تردد کنند، عبور و مرور آنها رایگان است.
وی افزود: همچنین سال آینده، میزان تخفیف معاینه فنی برتر از 20 به 25درصد افزایش خواهد یافت که برهمین اساس به شهروندان توصیه می‌کنیم معاینه فنی برتر بگیرند.
پورسیدآقایی با اشاره به اینکه پرداخت نکردن عوارض تردد در محدوده کاهش آلودگی هوا، شامل جریمه خواهد شد، گفت: با پلیس راهور توافق کرده‌ایم کسانی که وارد محدوده شده و عوارض‌شان را پرداخت نکرده‌اند، تا 30 روز مهلت دارند عوارض پرداخت کنند که در این صورت جریمه‌شان بخشیده می‌شود. اگر بعد از 30 روز عوارض‌شان را ندهند، علاوه بر عوارض، جریمه هم می‌شوند.
براساس اطلاعاتی که پورسیدآقایی درباره طرح جدید ارائه داده، در سال 98 هر خودرو پلاک غیرتهران که بخواهد در هر فصل سال در تهران تردد کند، 15 روز در هر فصل از پرداخت عوارض معاف است و بیش از آن باید عوارض پرداخت کند. همچنین طرح محدوده کنترل آلودگی هوا از تابستان آینده، روزهای پنجشنبه از ساعت 6: 30 تا 13 اجرا می‌شود.
رفع تبعیض بین صاحبان خودروها
مشاور معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران معتقد است طرح جدید، عدالت‌محور بوده و تبعیض بین خودروها را از بین می‌برد.
علی پیرحسین‌لو درباره طرح جایگزین زوج و فرد، در فضای مجازی نوشت: با اجرای طرح جدید، دیگر تبعیضی میان پلاک‌های زوج و فرد وجود ندارد. همچنین اجرای این طرح تاثیر بیشتری بر کاهش آلودگی هوا و کنترل ترافیک شهر دارد.
وی افزود: این طرح برای تعیین روزهای مجاز تردد به مردم حق انتخاب می‌دهد. همچنین برای نخستین‌بار، برای ساکنان محدوده‌ها تخفیف درنظر گرفته شده است.
پیرحسینلو یادآوری کرد: ناکارآمدی طرح زوج و فرد از سال 93 در مطالعات آشکار شده بود و در سال 94 هم این طرح تا مرحله لغو پیش رفت و به سرانجام نرسید اما از سال گذشته دوباره مطالعاتی در این زمینه آغاز شد که امسال به نتیجه رسید. فرآیند تصمیم‌گیری در این زمینه از آبان آغاز شد و درنهایت طرح جدید آماده شد.
نگاه تک‌بعدی طرح جدید به ترافیک
برخی کارشناسان معتقدند طرح جدید زوج و فرد که به‌تازگی در شورای شهر تهران تصویب شد، نگاهی تک‌بعدی به مسئله ترافیک کلانشهر تهران دارد.
محسن طباطبایی مزدآبادی، کارشناس مسائل شهری با اشاره به اینکه هدف مسئولان از اجرای طرح زوج و فرد جدید، عادلانه شدن تردد در این محدوده اعلام شده است، به صمت گفت: به نظر می‌رسد دست‌اندرکاران طرح جدید، نگاهی ساده‌انگارانه به مسئله عدالت شهری داشته‌اند زیرا اینکه خودرویی تعداد روزهای بیشتری را در سال در محدوده‌ای تردد کند، درحالی‌که شهر در گره ترافیکی گرفتار است، نمی‌تواند مصداق عدالت شهری باشد. دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران ادامه داد: نکته قابل‌تامل دیگر، نگاه اقتصادی و درآمدمحور به طرح جدید زوج و فرد یا محدوده کنترل آلودگی است، درحالی‌که باید راهکارها برای رفع مشکل و روان کردن تحرک شهری و کاهش آلودگی باشد. وی تاکید کرد: طرح جدید زوج و فرد شاید نسبت به نسخه پیشین، اندکی مترقی‌تر باشد اما نمی‌توان درباره تاثیر آن در کاهش ترافیک کلانشهر تهران چندان امیدوار بود.
پیشنهادهایی برای کاهش ترافیک تهران
طباطبایی مزدآبادی معتقد است، در تدوین استراتژی برای کاهش ترافیک تهران باید سراغ روش‌های ترکیبی و تلفیقی رفت که یکی از مهم‌ترین آنها، هوشمند‌سازی مدیریت ترافیک است.
وی با اشاره به لزوم مدیریت هوشمند ترافیک با استفاده از چراغ‌ها و علائم ترافیکی گفت: بسیاری از چراغ‌های ترافیکی در کلانشهر تهران با توجه به شرایط ازجمله تراکم ترافیک، تصادف و برخورد، وضعیت آب‌وهوایی و دیگر وضعیت‌ها به‌صورت ثابت و یکسان عمل می‌کنند، درحالی‌که باید به ‌شکل هوشمند نسبت به این عوامل واکنش نشان دهند.
این کارشناس مسائل شهری با اشاره به لزوم مدیریت فضای پارکینگ در تهران گفت: بیش از 40درصد ترافیک داخل شهرها ازجمله تهران مربوط به رانندگانی است که دنبال جایی برای پارک می‌گردند. دادن اطلاعات دقیق پارکینگ و برنامه‌ریزی هوشمند برای آنها باعث رفع بسیاری از گره‌های ترافیکی خواهد شد.
وی یادآوری کرد: با وجود همه طرح‌های ترافیکی، همچنان توسعه حمل‌ونقل عمومی، اساسی‌ترین راهبرد برای حل مشکل ترافیک تهران است. در این زمینه بکارگیری مکانیسم‌ کارآمد برای تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و کاهش میل و رغبت آنها نسبت به استفاده از وسیله نقلیه شخصی، اهمیت ویژه‌ای دارد.