۵۰ سال «خودرو سال»

به گزارش پدال نیوز، در این مطلب به مناسبت گذر از 50 سالگی این عنوان، به بررسی منتخبان و برخی نکات جالب و خواندنی پیرامون این جایزه معتبر می‌پردازیم.
 
دهه 60 میلادی‌:
در آغاز کار موسسه بنا بر این شد تا همه سال از بین کاندیداهای دریافت عنوان خودرو سال اروپا، 3 خودرو به عنوان برترین خودروها بر اساس رای هیات داوران انتخاب شود. با آنکه انتخاب کاندیداها به گونه‌ای صورت می‌گرفت که تقریبا از هر کلاس خودرویی حضور داشته باشد و مدرن بودن و نوآوری در خودروها ملاکی اساسی باشد، اما همین امر ممکن بود به انتخاب خودرویی خاص با ویژگی‌هایی متفاوت از آنچه امروزه به عنوان پارامترهای ضروری برای انتخاب خودرو سال  می‌شناسیم بینجامد. در سال 1964 روور 2000 به عنوان خودرو سال انتخاب شد و پس از آن مرسدس بنز 600 و هیلمن Imp در مقام‌های بعدی قرار گرفتند. در سال 1965 آستین 1800 به عنوان خودرو سال و اتوبیانچی پریمولا و فورد ماستنگ به عناوین بعدی نائل شدند. در سال 1966 رنو 16 توانست خودرو سال شود و رولزرویس سیلورشدو و اولدزموبیل تورونادو مقام‌های بعدی را کسب کردند. در 1967 فیات 124 به مقام اول رسید و پشت سر آن ب‌ام‌و 1600 و جنسن FF قرار گرفتند. NSU Ro80 خودرو سال اروپا در 1968 بود و توانست فیات 125 و سیمکا 1100 را شکست دهد. در نهایت در سال 1969 پژو 504 خودرو سال شد، ب‌ام‌و 2800 دوم و آلفارومئو 1750 سوم شدند. اگر به لیست 18 تایی این خودروها نگاهی کنیم شاید دیده شدن نام فورد ماستنگ و الدزموبیل تورونادو آمریکایی کمی تعجب‌برانگیز باشد. الدزموبیل تورونادو خودرویی لوکس مجهز به پیشرانه‌ای حجیم اما دیفرانسیل جلو بود که همین ترکیب آن را به خودرویی مدرن بدل می‌کرد. ماستنگ نیز پرطرفدارترین خودرو بازار آمریکا در این دوره بود. با این حال این دو خودرو در بازار اروپا تقریباً حضور نداشتند و انتخاب آنها شاید به سردرگمی هیات داوران در جهانی کردن یا اروپایی ماندن جوایز مربوط است. مرسدس بنز 600، جنسن FF و رولزرویس سیلورشدو نمایندگان لوکس این لیست هستند که همگی خودروهایی جلوتر از زمان بودند. مرسدس 600 با انبوهی از تکنولوژی‌های نوآورانه، رولزرویس سیلور شدو با فنربندی نرم و سواری بی نظیر و جنسن FF با سیستم انتقال نیرو به چهار چرخ توانستند نظر داوران را به خود جلب کنند. با این حال تقریبا باقی موارد خودروهایی اقتصادی و کوچک بودند. شاید انتخاب NSU Ro80 با پیشرانه ونکل روتوری اندکی عجولانه بوده باشد. این خودرو با آنکه از نظر تئوری یکی از برترین خودروهای تاریخ است، اما به دلیل مشکلات متعدد نتوانست به جایگاه مورد نظر مهندسانش دست یابد.
 
دهه 70: ژاپن وارد می‌شود
در دهه 70 سبک جوایز به روند امروز نزدیک‌تر شد و سوپرمینی‌ها و ‌هاچ‌بک‌های اقتصادی بیشترین سهم این بخش را در دست گرفتند. از 1970 تا 1979 به ترتیب فیات 128، سیتروئن GS، فیات 127، آئودی 80، مرسدس بنز کلاس S، سیتروئن CX، سیمکا 1307، روور 3500، پورشه 928 و سیمکا هورایزن خودرو سال شدند. مقام‌های دوم به اتوبیانچی A112، فولکس واگن K70، رنو 15، رنو 5، فیات X1/9، فولکس واگن گلف، ب‌ام‌و سری 3، آئودی 100، ب‌ام‌و سری 7 و فیات ریتمو رسید. در نهایت سومین انتخاب هیات داوران نیز به ترتیب رنو 12، سیتروئن SM، مرسدس بنز SL، آلفارومئو آلفتا، هوندا سیویک، آئوی 50، رنو 30، فورد فیستا، فورد گرانادا و آئودی 80 رسید. شاید بتوان سلطنت فیات در این دوره را مهم‌ترین اتفاق دانست. با این حال انتخاب روور 3500 به عنوان خودرویی که بعدها از آن به عنوان یکی از دردسرسازترین خودروهای انگلیسی یاد شد نیز قابل تامل است. در این دهه خودروهای غیراقتصادی و جذابی نیز همانند پورشه 928، مرسدس SL وS، ب‌ام‌و سری 7 و سیتروئن SM در لیست قرار گرفتند. شاید نقطه مشترک تمامی این خودروها نوآوری و جلوتر از زمان بودن آنها بود. خصوصاً در مورد سیتروئن SM و پورشه 928 که شباهت چندانی به باقی خودروهای این لیست بلند‌بالا ندارند، نکات خاص و مهم فنی مد نظر هیات داوران بوده است. علاوه بر این هوندا سیویک برای اولین بار پای ژاپنی‌ها را به این عرصه باز می‌کند.
 
دهه 80: شکل‌گیری سبک و سیاق امروزی
از سال 1980 دیگر کمتر شاهد خودروهایی عجیب و لوکس در لیست خودرو سال هستیم. سدان‌های متوسط و‌ هاچ‌بک‌های اقتصادی بیشترین سهم را در لیست این دوران جدید دارند.
با این حال در دهه 80 ذات جذاب برخی سوپرمینی‌ها همانند پژو 205 به جذاب شدن لیست کمک شایان ذکری می‌کند. خودروهای سال از 1980 به ترتیب لانچیا دلتا، فورد اسکورت، رنو 9، آئودی 100، فیات اونو، اپل کادت، فورد اسکورپیو، اپل امگا، پژو 405 و فیات تیپو بودند. م
قام‌های دوم نیز به اپل کادت، فیات پاندا، اپل آسکونا، فورد سیه را، پژو 205، رنو 25، لانچیا Y10، آئودی 80، سیتروئن AX و اپل وکترا رسید. در نهایت سوم‌ها نیز پژو 505، آستین مترو، فولکس واگن پولو، ولوو 760، فولکس واگن گلف، لانچیا تما، مرسدس بنز کلاس E، ب‌ام‌و سری 7، هوندا پریلیود و فولکس پاسات رسید.
شاید در این لیست حضور هوندا پریلیود به عنوان یک اسپرت مدرن ژاپنی، ب‌ام‌و سری‌7 به عنوان یک لوکس تمام‌عیار آلمانی و حضور پررنگ اپل و فورد قابل توجه باشد. علاوه بر این دوران اوج فولکس-آئودی نیز با این دهه آغاز شد.
 
دهه 90: دوران درخشش اروپایی‌ها
در دهه 90 روند حضور پررنگ‌ هاچ‌بک‌های اقتصادی و سدان‌های متوسط ادامه یافت. با این حال حضور برخی خودروهای لوکس و اسپرت حال و هوای جذاب‌تری به لیست خودروها داد. در دهه 90 به جز نیسان هیچ خودرو غیر‌اروپایی نتوانست به 3تایی‌های اروپا راه یابد.
سیتروئن XM، رنو کلیو، فولکس واگن گلف، نیسان میکرا، فورد موندئو، فیات پونتو، فیات براوو، رنو مگان سنیک، آلفارومئو 156 و فورد فوکوس خودروهای سال این دهه بودند. مقام‌های دوم نیز از آن مرسدس بنز SL، نیسان پریمرا، اپل آسترا، فیات چیکوئه چنتو، سیتروئن زانتیا، فولکس واگن پولو، پژو 406، فورد کا، فولکس واگن گلف و اپل آسترا شد. اپل کالیبرا، سیتروئن ZX، رنو سفران، مرسدس بنز کلاس C، اپل امگا، آئودی A4، فولکس واگن پاسات، آئودی A6 و پژو 206 نیز عناوین سوم را کسب کردند.
شاید سیتروئن XM، مرسدس بنز C، اپل امگا و آلفارومئو 156 تنها نمایندگان لوکس لیست دهه90 بودند و اسپرت‌های لیست نیز فقط به مرسدس بنز SL و اپل کالیبرا محدود می‌شد. با این حال لیست دهه 90 رنگین‌تر از دهه قبل بود.
 
ابتدای قرن بیست و یکم: سلطه چشم بادامی‌ها!
در دهه اول قرن بیست و یکم ژاپنی‌ها توانستند حضوری رویایی در لیست 3 تایی داشته باشند. خصوصا اینکه پای مزدا نیز به این لیست باز شد. علاوه بر این در این دهه نیز متاسفانه خبری از خودروهای لوکس و اسپرت نبود و تقریبا تمامی عناوین به ‌هاچ‌بک‌های اقتصادی رسید. تویوتا یاریس، آلفارومئو 147، پژو 307، رنو مگان، فیات پاندا، تویوتا پرایوس، رنو کلیو، فورد S-Max، فیات 500 و اپل اینسیگنیا برترین خودروهای این دهه بودند. از نظر هیات داوران فیات مالتی پلا، فورد موندئو، رنو لاگونا، مزدا 6، مزدا 3، سیتروئن C4، فولکس واگن پاسات، اپل کورسا، مزدا 2 و فورد فیستا شایسته کسب عناوین دومی بودند و مقام سوم نیز به اپل زافیرا، تویوتا پرایوس، فیات استیلو، سیتروئن C3، فولکس واگن گلف، فورد فوکوس، آلفارومئو 159، سیتروئن پیکاسو، فورد موندئو و فولکس واگن گلف رسید. حضور تویوتا پرایوس به عنوان سمبل خودروهای سبز آن هم دو بار در مقام‌های سوم و اول نشان از عزم راسخ اروپا در تقدیر از حفظ محیط زیست دارد.
 
دهه جاری : سبزتر از همیشه
در دهه دوم قرن بیست و یکم به لیست‌هایی سرشار از خودروهای الکتریکی و هیبریدی می‌رسیم؛ خودروهایی که به گفته بسیاری از متخصصان ممکن است آینده ما و صنعت خودرو را شکل دهند. علاوه بر این بار دیگر شاهد حضور خودروهایی جذاب و خاص در این لیست هستیم و از یکنواختی لیست دهه قبل تا حد زیادی دور شده‌ایم. در سال 2010 فولکس واگن پولو، تویوتا iQ و اپل آسترا 3 خودرو برتر بودند. نیسان لیف، آلفارومئو جولیتا و اپل مریوا نیز در سال 2011 مقام‌های اول تا سوم را کسب کردند. در سال 2012 شورولت ولت، فولکس واگن آپ و فورد فوکوس برگزیده شدند و در سال 2013 نیز فولکس واگن گلف، تویوتا GT86 و ولوو V40 منتخبان هیات داوران بودند. در آخرین دوره نیز پژو 308 خودرو سال اروپا شد و جلوتر از ب‌ام‌و i3 و تسلا مدل S قرار گرفت. امسال نیز ب‌ام‌و سری 2 اکتیو تورر، سیتروئن C4 کاکتوس، فورد موندئو، مرسدس بنز
کلاسC، نیسان قشقایی، رنو توئینگو و فولکس واگن پاسات نامزدان دریافت عنوان خودرو سال هستند.
 
نکات جالب توجه لیست‌ها
فیات با 9، رنو با 6، فورد با 5 و اپل و پژو با 4 بار انتخاب به عنوان خودرو سال برترین خودروسازان از نظر هیات داوران عنوان خودرو سال هستند.
علاوه بر این تنها 19 خودرو‌ساز در این 5 دهه توانسته‌اند این عنوان را به خود اختصاص دهند. فرانسه با 15، ایتالیا و آلمان با 12، انگلیس با 8 و ژاپن با 4 خودرو سال بالاتر از آمریکایی قرار می‌گیرند که تنها با شورولت ولت توانسته خودرو سال شود.
این بدین معناست که آمریکا و ژاپن تنها نمایندگان غیر اروپایی بوده‌اند که به این عنوان دست یافته‌اند.
نکته جالب توجه این لیست عدم حضور خودروسازان کره‌ای است. کره‌ای‌ها در 2 دهه اخیر با خودروهایی اقتصادی و حتی متوسط در بازار اروپا حضوری پررنگ و موفق را تجربه کرده‌اند و نام‌هایی همانند کیا پیکانتو، هیوندای اکسنت، هیوندای سوناتا و کیا اپتیما نظرهای مثبت زیادی را به خود جلب کرده‌اند. علاوه بر این عدم حضور یک خودرو سوئدی در مقام اول اندکی غیر‌قابل‌باور است؛ چرا که سوئدی‌ها مدت‌هاست به ساخت خودروهای با دوام و مستحکم شهرت دارند و در بازار اروپا بسیار شناخته شده و فعالند. اما در نهایت باید به حضور پررنگ برخی‌ خودروهای برتر اروپا در بازار ایران در سال‌های دور و نزدیک اشاره کنیم. خودروهایی همانند پژو 405 و 206 و 504، مرسدس بنز کلاس S و SL، رنو 5 و مگان، آلفارومئو جولیتا، تویوتا GT86، سیتروئن زانتیا، فولکس واگن گلف، ب‌ام‌و سری 3 و مزدا 3 شاید شناخته‌شده‌ترین خودروهای برتر اروپا برای ایرانیان باشند.
 
*نیما مجتهدزاده