سولماز احدی کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این باره گفت: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۶، آلودگی هوا در فضای باز عامل ۴.۷ میلیون مرگ‌ومیر زودرس در سطح جهان بوده و طبق آمار ائتلاف اقلیم و هوای پاک (CCAC)، کربن سیاه (BC) مهم‌ترین عامل آلودگی هوا و مرگ و میر زودرس جهانی است. کربن سیاه ناشی از احتراق سوخت دیزل یکی از اجزای اصلی ذرات معلق ریز (PM۲.۵) بوده که توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC، ۲۰۱۲) به‌عنوان ماده سرطان‌زای کلاس ۱ برای انسان طبقه‌بندی‌شده است. تخمین زده می‌شود، یک‌پنجم از انتشارات انسانس از کربن سیاه در بخش حمل و نقل و بیش از ۹۰ درصد از وسایل نقلیه دیزلی منتشر می‌شود.
این کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اظهار داشت: جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی شورای بین‌المللی حمل و نقل پاک (ICCT) در سال ۲۰۱۸، به بررسی پیشرفت جهانی جهت اجرای استراتژی کاهش محتوای گوگرد سوخت و گسترش خودروهای دیزلی پاک پرداخته است. دستیابی به این هدف، نیازمند کاهش ۷۵ درصدی انتشار کربن سیاه از تمامی بخش‌ها طی سال‌های ۲۰۱۰ الی ۲۰۳۰ بوده و بر اساس استراتژی هدف‌گذاری شده از سوی ائتلاف اقلیم و هوای پاک (CCAC) این میزان کاهش منوط به اجرا و تبعیت تمامی کشورها به استفاده از سوخت و خودروهای با انتشار آلایندگی معادل یورو ۴ تا سال ۲۰۲۵ و استاندارد یورو ۶ تا سال ۲۰۳۰ دارد. بر اساس این مطالعه با دستیابی کامل به این استراتژی، میزان انتشار کربن سیاه ناشی از وسایل نقلیه دیزلی تا سال ۲۰۴۰، ۸۸درصد نسبت به سال ۲۰۱۰ کاهش خواهد یافت.
به گفته احدی، با رشد سریع استفاده و تولید خودروهای دیزلی در سراسر جهان، از سال ۱۹۷۰ میزان مصرف سوخت دیزل ۸ برابر افزایش‌یافته و سوخت دیزل بیش از ۴۰درصدمصرف انرژی جهانی حمل و نقل را به خود اختصاص داده است به‌گونه‌ای که در حال حاضر حدوداً ۹۰درصد کامیون های سنگین و بیش از ۷۵درصد اتوبوس ها در سراسر جهان از سوخت دیزل استفاده می کنند. طی سال ۲۰۱۰، موتورهای دیزل قدیمی، ۸۸درصد از میزان انتشار کربن سیاه ناشی از بخش حمل و نقل جادهای را به خود اختصاص داده اند.
با توجه به سهم گسترده تکنولوژی قدیمی موتورهای دیزلی و با عنایت به طبقه‌بندی انتشارات سوخت دیزل در کلاس ۱ سرطان‌زایی، نگرانی جهانی در خصوص این سوخت بیشتر شد. گسترش سیاست های کاهش آلودگی ناشی از سوخت دیزل، افزایش تدوین استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر برای انتشار آلایندگی از اگزوز خودروهای دیزلی را در کشورهای مختلف جهان بهدنبال داشت که دستیابی به این حدود مجاز جز با نصب فیلتر دوده دیزل (DPF) امکانپذیر نخواهد بود. احدی اظهار داشت: موتورهای مجهز به فیلتر دوده دیزل "موتورهای بدون دوده" معادل و یا بهتر از تکنولوژی یورو ۶ برای خودروهای دیزل سنگین و یورو b۵ برای وسایل نقلیه سبک، قادر به کاهش کربن سیاه تا ۹۹درصد نسبت به موتورهای قدیمی است. بااین‌وجود پیادهسازی و دستیابی به حداکثر کارایی این تکنولوژی نیازمند بهبود کیفیت سوخت دیزل و کاهش محتوای گوگرد سوخت به میزان ppm ۱۵- ۱۰ دارد. ۷۰ درصد سهم عرضه سوخت دیزل بخش حمل و نقل جادهای در سطح جهانی طی سال ۲۰۱۸، با استاندارد انتشار آلایندگی یورو ۶ متناسب است. بر اساس سیاست هدف‌گذاری شده در ماه می سال ۲۰۱۸ این میزان تا سال ۲۰۲۱ به بیش از ۸۰درصد افزایش خواهد یافت (نمودار ۱). بااین‌وجود در حداقل ۱۲۷ کشور جهان هنوز میانگین محتوای گوگرد سوخت بخش حمل و نقل جادهای بیش از ppm ۱۵ است.
نمودار ۱- سهم مصرف جهانی سوخت دیزل با محتوای گوگرد مختلف
(بر اساس سیاست هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸)
آنگونه که احدی گفته، در سال ۲۰۱۸، ۴۰ درصد از وسایل نقلیه دیزلی سنگین که در سراسر جهان فروخته می‌شوند، به تکنولوژی DPF مجهز شده‌اند. بر اساس پیش‌بینی صورت گرفته، در صورت اعمال استاندارد یورو ۶ در کشورهای هند و مکزیک این سهم در سال ۲۰۲۱ به ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت و با تبعیت چین و برزیل از استاندارد یورو ۶ ، سهم وسایل نقلیه سنگین دیزلی جدید مجهز به DPF تا ۷۰درصد نیز افزایش خواهد داشت.
نمودار ۲- پیش‌بینی سهم فروش جهانی وسایل نقلیه سنگین دیزلی جدید مجهز به فیلتر دوده دیزل در سال ۲۰۲۱
(بر اساس سیاست هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸)
به گفته این کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، درحالی‌که مطلوبیت نصب فیلتر دوده بر روی وسایل نقلیه دیزلی نو درحال افزایش بوده، جایگزینی و نوسازی ناوگان دیزلی در حال حرکت با وسایل نقلیه پاک نیز در حال انجام است. به‌گونه‌ای که در سطح جهانی طی سال ۲۰۱۲، تنها ۵% وسایل نقلیه سنگین دیزلی درحال حرکت به تکنولوژی DPF مجهز بوده و این میزان تا سال ۲۰۱۸ به ۱۵% (سه برابر) افزایش یافته است. با توجه به هدف‌گذاری انجام‌شده یکی از ۵ خودروی دیزلی کارکرده تا سال ۲۰۲۱ به فیلتر دوده مجهز خواهند شد (نمودار ۳).
نمودار ۳- سهم فروش وسایل نقلیه سنگین دیزلی نو و خودروهای کارکرده مجهز به فیلتر دوده دیزل
(بر اساس سیاست هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸)
بر اساس گفته های احدی، نسبت به سیاست های کاهش سطح کربن سیاه در سال مبنا (۲۰۱۵) ، اجرای استراتژی هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸، میتواند ۳۷درصد کاهش در انتشار جهانی کربن سیاه را تا سال ۲۰۴۰ به دنبال داشته باشد که این میزان در مقایسه با سال ۲۰۱۰ برابر با ۴۰ درصد کاهش خواهد بود (نمودار ۴). در کنار استراتژی هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸، تأثیر اجرای سیاستهای دیگری از قبیل اجرای استراتژی کاهش میزان گوگرد سوخت پیش‌بینی شده است. اجرای این استراتژی (استاندارد سوخت یورو۴ تا سال ۲۰۲۵ و استاندارد یورو ۶ تا سال ۲۰۳۰ برای تمامی کشورها) میتواند تا ۸۸ درصد میزان کربن سیاه را در سال ۲۰۴۰ نسبت به سال ۲۰۱۰ کاهش دهد. بر اساس سناریوی بلندپروازانه دیگری با کاهش محتوای گوگرد سوخت برای تمامی کشورها به سطح استاندارد یورو ۴ تا سال ۲۰۲۱ و استاندارد یورو ۶ تا سال ۲۰۲۵، میزان انتشار کربن سیاه نسبت به سال ۲۰۱۰، تا سال ۲۰۳۰ در حدود ۷۵ درصد و تا سال ۲۰۴۰، ۹۳ درصد کاهش خواهد یافت.
نمودار۴- میزان کاهش انتشار جهانی کربن سیاه بر اساس سناریوهای مختلف
سولماز احدی اظهار کرد: دستیابی به اهداف بهبود کیفیت سوخت و تکنولوژی کاهش سطح آلایندگی خودروهای دیزلی نیازمند پشتیبانی و حمایت دولتها در سطح ملی است. در سال ۲۰۱۶، ۳۶ کشور تأمین‌کننده یک‌سوم فروش وسایل نقلیه سبک و سنگین دیزلی در سطح جهانی، با امضاء بیانیه بیانیه مراکش متعهد به پذیرش، حفظ، تبعیت و اجرای استانداردهای جهانی کیفیت سوخت و انتشار از وسایل نقلیه سبک و سنگین شدند (CCAC,۲۰۱۶). تا ماه می سال ۲۰۱۸ ، ۱۵ کشور از ۳۶ کشور متعهد استاندارد بدون دوده را برای وسایل نقلیه سنگین تولیدی اجرا نمودند. این یافته‌ها نشان میدهد، CCAC همچنان باید از ۲۱ کشور باقیمانده برای اجرا و پذیرش استاندارد معادل یورو ۶ حمایت کند و کشورهای بیشتری را به اجرای تبعیت از این استاندارد دعوت کند. در جدول ۱ فهرست کشورهای جهان بر اساس میانگین محتوای گوگرد سوخت و تخمین انتشار آلایندگی وسایل نقلیه دیزلی نو برای سال ۲۰۱۸ نشان داده شده است. این آمار نشان میدهد، بسیاری از کشورهای جهان به تکنولوژی کاهش محتوای گوگرد سوخت دیزل دست نیافتهاند و بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ۲۹ کشور جهان به تکنولوژی سوخت با گوگرد کم دست یافتهاند اما استاندارد معادل یورو ۶ را اجرا نکردهاند. همانگونه که در این جدول مشاهده میگردد، ایران در گروه کشورهایی قرار دارد که میانگین گوگرد سوخت دیزل در آنppm ۵۰ بوده و استاندارد یورو ۴ همراه با نصب DPF را برای وسایل نقلیه دیزلی نو طی ماه مارس ۲۰۱۷ تصویب نموده است (توضیح جدول ۱).
جدول ۱- میانگین محتوای گوگرد سوخت (ppm) در کشورهای مختلف و تخمین انتشار آلایندگی از وسایل نقلیه سنگین نو بر اساس استاندارد یورو، ۲۰۱۸
احدی تصریح کرد: در بخشی از این گزارش به بررسی و ارزیابی استاندارد یورو ۴ همراه با نصب DPF به‌صورت موردی برای کشور ایران اشاره شده و استفاده از تکنولوژیDPF با سوخت ppm ۵۰ را به‌عنوان راه‌حل موقت عنوان کرده است. در ماه مارس ۲۰۱۷ ایران برای اولین بار شماره‌گذاری خودروهای دیزلی متوسط و سنگین را منوط به رعایت حداکثر تعداد ذرات ۱ x ۱۰^۱۲ و حدود مجاز استاندارد یورو ۴ برای سایر آلاینده‌ها نمود. با توجه به میانگین محتوای گوگرد ppm ۵۰ در ایران، به‌منظور دستیابی به این حد مجاز برای ذرات، تولیدکنندگان مکلف به پیروی از استاندارد یورو ۴ و یا یورو ۵ همراه با نصب DPF شدند. این راهکار با توجه به عدم وجود سوخت با گوگرد ppm ۱۰ تصویب شد. استفاده از تکنولوژی یورو ۴ و ۵ همراه با نصب DPF فرصت جدیدی برای کشورهایی هست که به تکنولوژی سوخت با محتوای گوگرد ppm ۱۰ دست نیافتهاند. استفاده از تکنولوژی DPF در کشورهای با این شرایط می تواند به‌طور مؤثر باعث حذف سمی ترین عناصر ذرات ناشی از احتراق سوخت دیزل شود. تکنولوژی یورو ۴ و ۵ همراه با نصب DPF روشی نوین بوده و نیاز به برقراری تعادل بین مصرف سوخت و عملکرد انتشار آلایندگی از سوی تولیدکنندگان دارد. همچنین به منظور دوام سیستم و برقراری شرایط کنترل میزان انتشار در طول عمر خودرو فواصل چک و نگهداری سیستم کمی افزایش خواهد داشت. لذا در صورت عدم رعایت ملاحضات لازم، میزان کارآیی این سیستم کاهش می یابد. استفاده از تکنولوژی یورو ۴ و ۵ همراه با نصب DPF، راهکاری برای کشورهایی است که به تکنولوژی سوخت پاک دست نیافته اند و جایگزینی برای یورو ۶ نخواهد بود. بنابراین بایستی سرمایه گذاری برای تأمین سوخت با محتوای گوگرد ppm ۱۰ صورت پذیرد و دستیابی به استاندارد انتشار آلایندگی و کیفیت سوخت یورو ۶ و U.S. ۲۰۱۰ بهترین گزینه برای کاهش و کنترل آلودگی ناشی از سوخت های دیزلی وسایل نقلیه سنگین است.
جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی شورای بین‌المللی حمل و نقل پاک (ICCT) در سال ۲۰۱۸ را می‌توانید اینجا ببینید.
