چرا سقوط جرثقیل زیاد شده است؟

به گزارش پدال نیوز به نقل از روزنامه شرق، سقوط‌ متعدد جرثقیل‌های غول‌پیکر در حداقل چند ماه اخیر افزایش چشمگیری داشته و تعداد زیادی از آنها خسارات جانی و حتی مرگ شهروندان را به همراه داشته‌‌اند، آماری که مسئولان آتش‌نشانی تهران هم  آن را تأیید می‌کنند. شاخک‌هایی که هر روز بالای سر تهران سبز می‌شوند، ایمنی لازم را ندارند یا آنهایی که مسئول جمع‌کردن و دوباره‌بستن و خلاصه نظارت فنی آنها هستند، یک جای کارشان می‌لنگد؟
 
جلال ملکی- سخنگوی سازمان آتش‌نشانی- با تأکید بر اینکه افزایش تعداد حوادث تاورکرین‌ها در چند ماه اخیر بی‌سابقه است،گفت: تعداد حوادث این چند ماه متفاوت و متعدد بوده است. وی گفت: آتش‌نشانی آماری از تعداد این حوادث به شکل کلی ندارد چراکه تعداد این حوادث تاکنون به نسبت حوادثی چون گودبرداری‌ها و سقوط‌ها و چاه‌ها کم بوده اما گویا باید این مورد را به فهرست آمارگیری ماهانه اضافه کنیم تا بخش آمار ما در این مورد بررسی بیشتری انجام دهد.
 
چند حادثه اخیر در تهران، واکنش‌هایی را میان مسئولان شهری و اعضای شورای شهر به همراه داشت. پژمان پشمچی‌زاده، معاون شهرسازی شهرداری تهران، پس از حادثه واژگونی تاورکرین در خیابان خیام تهران به شورای شهر آمد و توضیحاتی داد و گفت: تنها ٢١ درصد از ٩٧٨ تاورکرین موجود در تهران گواهی کیفیت دارند و بعد از ارزیابی ما مشخص شد بیشتر این تجهیزات شرایط نامناسبی از نظر استاندارد دارند. معاون شهردار اعلام کرد مسئولیت کنترل گواهینامه سلامت تاورها متوجه مهندسان ناظر در کارگاه‌های عمرانی است. درعین‌حال جانمایی تاور روی سایت پلان، وضعیت فونداسیون، حفر چاه ارت و گواهینامه مقاومت‌سنجی تاورها باید بررسی و تأیید شوند و پیمانکاران باید گواهی بازرسی کیفیت و گواهینامه صلاحیت اپراتور‌ها را اخذ کنند و مهندسان ناظر باید این موارد را تأیید کنند اما عموما این اتفاق نمی‌افتد.
 
پشمچی‌زاده اعلام کرده که تنها ١٢ درصد از تاورکرین‌ها تأییدیه چاه ارت و ١٢ درصد بیمه دارند. قسمت فاجعه‌بار آمار معاون شهردار تهران این است که چهار درصد تاورهای فعال تهران به دهه ٦� میلادی، ٢١ درصد به دهه ٧� میلادی، ٤٧ درصد به دهه ٨� میلادی با بیشترین درصد فراوانی، ١٩ درصد به دهه ٩� میلادی و ٩ درصد به دهه اول قرن حاضر متعلق هستند. اگر این آمار او را در کنار جملات آمارهای قبلی یعنی نداشتن گواهی و بیمه بگذاریم، معادله‌ای حل می‌شود که نتیجه آن احتمال حوادثی است که هر لحظه ممکن است برای هریک از ما اتفاق بیفتد.
 
البته اعضای شورای شهر تهران در این جلسه چراغ هشدارشان را روشن کردند. احمد دنیامالی که سال‌ها معاون عمرانی شهردار بوده و حالا رئیس کمیسیون ترافیک و عمران شوراست، می‌گوید استاندارد تاورکرین‌ها در حد مطلوبی قرار ندارد. او تأکید کرد که طبق بررسی‌هایی که انجام داده، عمده این تاورکرین‌ها حتی کمربند استاندارد هم ندارند و گواهینامه‌های سلامت که برای آنها صادر می‌شود، اغلب غیرحضوری است، درحالی‌که مؤسساتی که این گواهینامه را صادر می‌کنند، باید به صورت چشمی و با تجهیزات مناسب به صورت حضوری تست این دستگاه‌ها را انجام دهند. او می‌گوید عدم توجه به اپراتورها یکی دیگر از مشکلات مربوطه است. او تأکید دارد که سازمان استاندارد، سازمان نظام مهندسی، شهرداری و حتی سندیکای پیمانکاران در این موضوع مسئول هستند و باید هر چه زودتر فکری برای این غول‌های آهنی کنند.
 
اما معصومه آباد، رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران، به منطقه ٢٢ به‌عنوان یکی از پرکارترین مناطق تهران اشاره کرد و گفت: کلکسیونی از این جرثقیل‌ها در این منطقه وجود دارد و در صورت بروز هر مشکلی، آتش‌نشانی توانایی کمی در رسیدگی به حادثه دارد. او به حوادث مشابه دیگر اشاره کرد و گفت: در منطقه ٢ نیز یکی از این جرثقیل‌ها در جوار مؤسسه آموزشی سوره با دو هزار دانش‌آموز سقوط کرد و تا کی باید با شانس و تقدیر از کنار حوادث بگذریم.
 
باغبان‌زاده، دبیر انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران، در این مورد می‌گوید که مشکل اصلی بروز چنین حوادثی را باید در تعجیل پیمانکاران تاورها برای رسیدن به پروژه‌های جدید و به‌روزنکردن تجهیزات، عدم‌مهارت نیروی انسانی و خطای آنها و از همه مهم‌تر عدم نظارت و بازرسی دستگاه‌های نظارتی و مسئول جست‌وجو کرد.
 
او می‌گوید: هر یک از این تاورها برای هر پروژه پلاک جدید می‌گیرند و مکلف هستند برای هر پروژه زنجیره کامل تجهیزات و سازه فلزی و همه بخش‌های مربوط به تعادل دستگاه را بازرسی و آسیب‌شناسی کنند. متأسفانه این بررسی که باید با نظارت دستگاه‌های متولی همچون شهرداری و نظام مهندسی انجام شود، صورت نمی‌گیرد. درعین‌حال بیمه‌ها کنترل و سختگیری در این موارد ندارند و می‌توان گفت در بیشتر موارد، آزمایشات و بازرسی‌های فنی صوری انجام می‌شود.
 
او تأکید دارد که این برج متحرک حمال در واقع همچون شمشیری بالای سر پروژه، عوامل آن و مردم اطراف آن است اما در نهایت بی‌دقتی با آن برخورد می‌شود.
 
دبیر انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران بر کیفیت ساخت تاورها توسط سازندگان داخلی با استانداردهای روز دنیا تأکید دارد و می‌گوید: آنچه سازندگان داخلی می‌سازند و تحویل می‌دهند اشکالی ندارد اما مسئله اینجاست که این تجهیزات باید برای هر بار پروژه جدید، مجدد بازرسی و به‌روز شوند اما این اتفاق رخ نمی‌دهد. مثال این موضوع هم ساده است، اگر یک خودرو بنز را پس از تحویل از کمپانی دستکاری کنند و پیچ و مهره آن را عوض یا تخریب کنند و خودرو چپ کند، نباید به آن برند ایراد گرفت. من اعضایی را در میان سازندگان تجهیزات تاورها می‌شناسم که با کشورهای اروپایی کار می‌کنند و سابقه خوبی دارند و نمی‌توان ایراد کار را به آنها وارد کرد.
 
باغبان‌زاده اضافه کرد که معمولا خود پیمانکاران در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، تاور را هم می‌آورند و عموما مسئولیت تاورها با خود پیمانکار است و اشکال کار هم از همین‌جا پیش می‌آید که پیمانکاران رژیم حقوقی و سازمان اجرائی پروژه را رعایت نمی‌کنند و در عین حال ارگان‌های نظارتی و بیمه‌ها هم به وظیفه خود نمی‌پردازند.
 
او گفت: از نظر سیستم سازه‌ای تاورهای ایرانی کیفیت قابل قبولی دارند، اما بسیاری از تاورهای فعال در شهرها از جمله تهران به‌خصوص در سال‌های تحریم، چینی هستند. البته بسیاری از پیمانکاران، تاورهای موجود در مزایده‌های داخلی و خارجی را خریداری می‌کنند و ممکن است حتی تجهیزات و سیستم داخلی آن را بازبینی نکرده و یکباره به کار بگیرند.
 
مراجعه به سایت آتش‌نشانی نشان می‌دهد در کمتر از شش ماه اخیر حداقل هفت مورد حادثه بزرگ که یک طرف ماجرا یک تاور غول‌پیکر بوده، ثبت شده است. در آخرین مورد، اتفاقاتی از این دست که در اتوبان نیایش رخ داد، یک نفر هم فوت کرد. هیچ یک از این تاورها در اثر وزش باد شدید و توفان و زلزله و سایر حوادثی که ما همیشه در تهران منتظر وقوعشان هستیم، رخ نداده است.
 
خطا یا بی‌توجهی عمدی یا غیرعمدی مستقیم و غیرمستقیم در ایجاد و افزایش این شرایط نقش اصلی را داشته و تجربه نشان داده که این عوامل انسانی که حاصل دست خود ما است، می‌تواند با تدبیر و توجه برطرف شود. تهرانی که از شمال تا جنوب و از شرق تا غربش را داریم می‌سازیم و روی هم سوار می‌کنیم باید برای خود ما ایمنی هم داشته باشد و از آسمانش جرثقیل نبارد.