دوچرخه ای که حریف خودرو نشد

به گزارش پدال نیوز به نقل از ایرنا، حتی طرح های یک روز 'بدون خودرو 'و ' سه شنبه های بدون خودرو' همچنان ناموفق مانده اند و در زندگی ماشینی امروزی نادیده گرفته می شود.
در حالیکه بسیاری از کشورهای جهان بازگشت به روزهای دوچرخه ایی را تجربه می کنند طرح سه شنبه های بدون خودرو که از سال 94 مطرح بود، بجز در چند شهر با استقبال چندانی در ایران مواجه نشده و شهروندان همچنان اصرار دارند به جای سوار شدن بر دوچرخه از مرکب های چهارچرخ استفاده کنند.
تاثیر استفاده کمتر خودرو در کاهش الودگی های صوتی و آلاینده های هوا بارها و بارها گفته شده و هیچ فرد عاقلی با این واقعیت مخالف نیست، اما چرا همچنان اصرار بر استفاده ی ماشین از دوچرخه پیشی گرفته است؟
شاید برخی دلیل سرعت در انجام کارها و برخی پرستیژر را بهانه کنند، برخی هم معتقدند فضای شهرسازی برای دوچرخه سواری چندان مناسب نیست که این دلیل قابل بررسی و تبیین است.
هرچند اصل سه شنبه های بدون خودرو استفاده از دوچرخه را ضروری ندانسته و تاکید آن بر استفاده از حمل و نقل عمومی و پیاده روی هم بوده اما با توجه به طولانی بودن برخی مسیرها و هیجان ورزش دوچرخه سواری، این طرح با استفاده از این وسیله گره خورده تا جاییکه در بسیاری از استان ها تسهیلات بانکی ویژه ای برای خرید دوچرخه برای اجرای سه شنبه های بدون خودرو در نظر گرفته شد.
در بهمن 1394 با تشکیل ستاد اجرایی این پویش در دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان، تدوین آئین‌ نامه‌، شیوه‌ نامه ‌های اجرایی و تفاهم‌نامه ‌های مربوط، با همکاری کمیته دوچرخه ‌سواری همگانی کشور و دفتر مشارکت‌ های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور پیگیری شد.
از طرفی ستاد اجرایی پویش سه شنبه های بدون خودرو با هدف توسعه فرهنگ زندگی شهر دوستدار سلامت و محیط زیست، در دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران تاسیس شد تا با نظارت و هماهنگی 31 دفتر محیط زیست و توسعه پایدار ادارات کل ورزش و جوانان استان‌های کشور (به عنوان دبیران استانی این ستاد) این هدف را در سراسر کشور دنبال کند.
از ویژگی‌های این پویش، ایجاد نشاط و سلامت جسمی و روحی در شهروندان، توسعه فرهنگ پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری ، کمک به کاهش آلودگی هوا و صدا و سایر آسیب‌های ناشی ازآن، کاهش خودروهای تک‌سرنشین و افزایش ظرفیت تردد خودروهای عمومی، ارتقای نقش حمل و نقل عمومی، صرفه‌جویی اقتصادی خانواده و جامعه در مصرف سوخت، اشتغال‌زایی از محل توسعه خدمات حمل و نقل عمومی، دوستی مستقیم با محیط زیست و سلامت از طریق کاهش وسایل نقلیه موتوری به عنوان اصلی‌ترین مولد آلاینده‌ها است.
دوچرخه سواری از گزینه های جایگزین روز بدون خودرو در این طرح است که در کنار دیگر اهداف از جمله پیاده روی و استفاده از حمل و نقل عمومی بیشتر به چشم می آید.
در خرم آباد مرکز لرستان نیز این طرح در همان سال آغاز شد و قرار بود سه شنبه های بدون خودرو نقش پررنگی در این شهر داشته باشد تا جاییکه استاندار لرستان آبان ماه سال گذشته اعلام کرد: کارکنان و مدیران دستگاه های اجرایی این استان در راستای نهادینه سازی فرهنگ توجه بر سلامت جامعه روزهای سه شنبه، بدون خودرو در محل کار خود حاضر می شوند.
سیدموسی خادمی در کارگروه سلامت و امنیت غذایی در سالن جلسات استانداری با بیان اینکه مقوله سلامت یکی از مهمترین موارد مطرح در سطح جامعه است، افزود: ناظر دانشگاه علوم پزشکی استان در این راستا تعطیلی تمام پارکینگ های دستگاه های اجرایی را در روزهای سه شنبه کنترل خواهند کرد.
اما به نظر می رسد سه شنبه های بدون خودرو در شهرهای لرستان از جمله خرم آباد چندان مورد استقبال قرار نگرفته و همچنان پای ثابت نه تنها سه شنبه ها بلکه تمامی روزهای هفته استفاده از خودروهای شخصی و تک سرنشین است.
رضا ابراهیم فعال محیط زیستی و دبیر انجمن همیاران طبیعت لرستان می گوید: سال 94 با حضور در اتوبوس های شهری و تبلیغ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی، پویش سه شنبه های بدون خودرو در خرم آباد نیز آغاز و بعدها منجر به همایش های دوچرخه سواری شد.
وی اظهار داشت: بسیاری از کشورهای دنیا و برخی شهرهای ایران از جمله تهران و اصفهان مسیر ویژه دوچرخه سواری دارند که در تقویت پویش سه شنبه های بدون خودرو موثر است.
وی یکی از دلایل عدم اجرای کامل و موفق طرح سه شنبه های بدون خودرو در خرم آباد را نامناسب بودن سیستم حمل و نقل عمومی داند و می گوید: اصل این پویش بر مبنای استفاده نکردن از خودرو است و می توان بدون دوچرخه و پیاده روی در این طرح شرکت داشت.
نماینده منطقه هفت کشور در باشگاه دانشجویان حامی محیط زیست و منابع طبیعی کشور تصریح کرد: از طرفی با توجه به آمار بیکاری و تعداد بالای مسافربرهای شخصی، نمی توان این افراد را حذف کرد و سه شنبه های بدون خودرو را به منظور کاهش ترافیک اجرا نمود.
ابراهیم ، همکاری محیط زیست استان در سه شنبه های بدون خودرو را مثبت ارزیابی کرد و افزود: این مهم کافی نیست و برای تمامی تصمیم گیرندگان استان در ححوزه کلان برای موفقیت این پویش اقدام کنند.
وی پیشنهاد داد: چنانچه ناوگان حمل و نقل عمومی و مسیرهای دوچرخه سواری در شهرک ها و مناطق اطراف شهر ایجاد و تقویت شود می توان از مردم انتظار داشت به طور کامل به این پویش بپیوندند.
 
***سه شنبه های بدون خودرو، نه موفق و نه شکست خورده
رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری خرم آباد گفت: سه شنبه های بدون خودرو یک طرح ورزشی صرف نیست بلکه یک پویش محیط زیستی با اثربخشی فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و ترافیکی است.
شاهین احمدی افزود: طرح سه شنبه های بدون خودرو بدون وقفه در خرم آباد با همکاری کمیته دوچرخه سواری اجرا می شود ولی اینکه چرا همگانی نشده دلایلی دارد.
وی تصریح کرد: سه شنبه های بدون خودرو بهترین فرصت برای کاهش خودروی تک سرنشین، آلودگی هوا و ترغیب شهروندان به تحرک و ورزش است که شاید تصور مورد نظر از اجرایی شدن آن عملی نشده اما همچنان یک طرح زنده است.
وی با تاکید بر اینکه کار فرهنگی با استفاده از دستور و قوه قهریه انجام نمی شود اظهار داشت: مردم و مسئولان باید در خصوص این طرح به باور برسند.
احمدی اضافه کرد: از مسئولان انتظار می رود دست کم ماهانه یکبار به صورت عملی به این پویش بپیوندند و به صورت نمادین با دوچرخه در محل کار خود حاضر شوند.
 
*** مغفول ماندن اهداف سه شنبه های بدون خودرو
رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری خرم آباد گفت: فلسفه سه شنبه های بدون خودرو، دوچرخه را به عنوان یکی از جایگزین های وسایل نقلیه معرفی کرده اما چون طرح به طور نمادین با دوچرخه آغاز شده، بسیاری گمان می کنند تنها راه حضور در این پویش استفاده از دوچرخه است.
احمدی بیان کرد: برای پیوستن به کمپین سه شنبه های بدون خودرو استفاده از دوچرخه ضرورت ندارد بلکه می توان پیاده روی یا از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کرد.
وی ادامه داد: برای ترویج این پویش و سهولت خرید دوچرخه تفاهنمامه ی بانکی به منظور پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ویژه خرید دوچرخه نیز منعقد شده اما اطلاع کاملی از روند پرداخت تسهیلات ندارم.
 
***طراحی 2 مسیر ویژه دوچرخه سواری در خرم آباد
رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری خرم آباد افزود: گرچه سه شنبه های بدون خودرو یک طرح مردمی است اما با توجه به سوابق چندین ساله و اقدامات انجام شده، سازمان حفاظت از محیط زیست می تواند آن را به عنوان یک طرح کامل اجرایی کند.
احمدی بیان کرد: خرم آباد یک شهر طولی با شریان عرضی کوتاه و مناسب معبرهای دوچرخه سواری می باشد که با توجه به 2 شریان اصلی شمال به جنوب شهر، ایجاد مسیر دوچرخه گزینه بسیار مناسبی است.
وی با بیان اینکه محورهای ساحلی این شهر در طرح ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری قرار دارند گفت: 2 مسیر برای دوچرخه سواری عمومی به صورت پایلوت در شهر شناسایی و انتخاب شده است.
وی اظهار داشت: در این راستا بلوارهای چهارباغ ایران زمین و زرین کوب انتخاب شده اند که در مرحله بازگشایی پاکت های مزایده و انتخاب پیمانکار است.
احمدی ابراز امیدواری کرد با طی مراحل اداری، این 2 بلواز ظرف مدت یک ماه کار عملیاتی، برای طرح استاندارد دوچرخه سواری اماده شوند.
 
***سه شنبه های بدون خودرو یک طرح ناموفق در لرستان
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان در این رابطه گفت: مصوبه عدم استفاده از پارکینگ ادارات در کارگروه شورای سلامت استان مطرح و ابلاغ شد که پیگیری و نظارت بر اجرای آن از وظایف دانشگاه علوم پزشکی است.
مهرداد فتحی بیرانوند افزود: 85 تا 90 درصد آلودگی شهرها ناشی از سوخت خودروها است و اگر بتوان این مشکل را با سه شنبه های بدون خودرو به حداقل رساند، کار بسیار بزرگی است.
وی سه شنبه های بدون خودرو را طرحی ناموفق در لرستان دانست و افزود: باید رسانه ها و صدا و سیما، دولتی ها و مردم همه با هم در اجرای این طرح سهیم باشند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان تاکید کرد: این طرح یک اقدام فرهنگی است که اجرای ان با توسل به زور و دستورالعمل نتیجه چندانی نخواهد داد چرا که کار فرهنگی زمان بر و اثر بخشی آن مدت دار است.
 
*** پرداخت اضافه کاری در ازای تردد بدون خودرو
فتحی بیرانوند گفت: برخی کارمندان حفاظت محیط زیست لرستان در اجرای این طرح پیشقدم هستند و به ازای هر روز بدون خودرو، چند ساعت اضافه کاری به حقوق آنان افزوده می شود.
وی با تاکید بر الگوسازی دولتی ها در پویش سه شنبه های بدون خودرو تصریح کرد: فاصله محل سکونت برخی کارمندان تا محل کارشان زیاد است که برای این مهم رغبتی به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی یا دوچرخه ندارند.
وی یادآور شد: همچنین با توجه به توپوگرافی خرم آباد برخی مناطق دارای شیب نسبتا زیادی هستند که پیاده روی یا دوچرخه سواری در این مسیرها چندان راحت نیست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: در ابتدای اجرای طرح، پارکینگ اداراتی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در این راستا همکاری داشتند بسته شد اما به مرور و با عدم استقبال سایر نهادها، کارمندانی دراین راستا معترض شده و سه شنبه های بدون خودرو با پارکینگ تعطیل ادارات دولتی ابتر ماند.
فتحی بیرانوند گفت: به عنوان مدیر کل حفاظت محیط زیست روزهای سه شنبه که ماموریت کاری ندارم، با ناوگان حمل و نقل عمومی در محل کار حاضر می شوم.
 
***سه شنبه های بدون خودرو در لرستان فراموش شد
معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز گفت: طرح یک روز بدون خودرو در کارگروه بهداشت و سلامت استان مصوب شده و دستگاهها ملزم به تمکین از مصوبات کارگروه هستند.
نادر همتی افزود: بنا به دستور استانداران لرستان مقرر شد ادارات سه شنبه های بدون خودرو داشته باشند که متاسفانه با عدم اجرای این طرح توسط دستگاه ها، یک روز بدون خودرو در لرستان عملا فراموش شده است.
وی ادامه داد: حدود پنج ماه ادارات استان برای اجرای این طرح نظارت و دستگاه هایی که همکاری نمی کردند به استانداری معرفی شدند اما دانشگاه علوم پزشکی به دلیل کمبود نیرو نتوانسته این نظارت ها را به صورت مستمر ادامه دهد.
همتی عدم همکاری و رغبت ادارات به سه شنبه های بدون خودرو را از دیگر دلایل شکست آن مطرح کرد و افزود: چندین مورد تذکر به ادارات داده شد اما در نهایت اقدام خاصی صورت نگرفت.
وی اضافه کرد: به طور قطع، سه شنبه های بدون خودرو به زودی در دستور کار دوباره ی کارگروه بهداشت و سلامت استان قرار خواهد گرفت تا تدابیر لازم در این راستا اندیشیده شود.