آشنایی با واقعه عاشورا و اعمال این روز

روز دهم محرم، روز شهادت سالار شهیدان و فرزندان و اصحاب او در کربلا است. عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب، از روزهای عید رسمی و ملی بوده و در آن روزگار، در چنین روزی روزه می‌گرفتند، روز جشن ملی مفاخره و شادمانی بوده است و در چنین روزی لباس‌های فاخر می پوشیدند و چراغانی و خضاب می‌کردند.
 
در فرهنگ شیعی، به خاطر واقعه شهادت امام حسین (ع) در این روز، عظیم ترین روز سوگواری و ماتم به حساب می‌آید که بزرگترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبر (ص) انجام گرفته و دشمنان اسلام و اهل بیت (ع) این روز را خجسته شمرده به شادی می‌پرداختند، اما پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا می‌نشینند و بر کشتگان این روز می‌گریند.
 
امامان شیعه، یاد این روز را زنده می‌داشتند، مجلس برپا می‌کردند، بر حسین بن علی(ع) می گریستند، آن حضرت را زیارت می‌کردند و به زیارت او تشویق و امر می کردند و روز اندوهشان بود.

آشنایی با اعمال شب و روز عاشورا 

روز عاشورا از جمله وقایع بزرگ تاریخ اسلام است که حتی قبل از رخداد آن بسیاری از معصومین علیهم السلام درباره آن سخن گفته و نسبت به زنده نگه داشتن آن و برپایی عزا توجه داشته و دیگران را نیز به آن دعوت کرده‌اند
 
 برای شب و روز عاشورا اعمالی عبادی در جهت همنوایی با خانواده اهل بیت (ع) و سختی‌هایشان در مسیر احیای اسلام ناب محمدی (ص) سفارش شده است.
 
 1ـ احیاى شب عاشورا؛
 
 در روایتى از رسول خدا(ص) آمده است که «هر کس شب عاشورا را بیدار بماند (و به عبادت بپردازد)، گویا عبادت فرشتگان را انجام داده است...».
 
 2ـ پیامبر اکرم(ص) فرمودند: در شب عاشورا، چهار رکعت نماز مى‌گذارى و در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و پنجاه مرتبه سوره «توحید» را مى‌خوانى وقتى که در رکعت چهارم سلام نماز را گفتى، ذکر خدا را بسیار بگو و بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) صلوات بفرست و تا مقدارى که ممکن است بر دشمنان اهل بیت(علیهم السلام) لعنت فرست.
 
 3ـ صد رکعت نماز بجا مى‌آورى، هر دو رکعت با یک سلام، که در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و سه بار سوره «توحید» را مى‌خوانى و پس از پایان این نمازها، هفتاد بار مى‌گویى:
 
 «سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِیمِ».
 
 رسول خدا(ص) فرمودند: کسى که این نماز را بخواند وقتى که بمیرد، خداوند قبرش را معطّر و خوشبو مى‌کند و هر روز - تا هنگام دمیدن صور - نورى وارد قبرش مى شود...
 
 اعمال روز عاشورا
 
 مى‌دانیم روز عاشورا که روز شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفاى اوست، روز اندوه و غم و مصیبت ائمّه اطهار(علیهم السلام) و شیعیان آنها است و بر انجام اعمال و رعایت امورى در این روز تأکید شده است، مانند:

1ـ شایسته است شیعیان در این روز دست از کسب و کار بکشند و نیازهاى خانه را در این روز تهیه و ذخیره نکنند و به عزادارى و نوحه سرایى بپردازند و همچون کسانى که عزیزترین افراد خویش را از دست داده‌اند، غم زده و اندوهگین باشند.
 
 امام على بن موسى الرضا(ع) فرموده‌اند: «هر کس در روز عاشورا، دست از تلاش براى دنیا بردارد، خداوند حاجت‌هاى دنیوى و اخروى او را برآورده مى‌سازد و هر کس که روز عاشورا، روز اندوه و غم و گریه‌اش باشد، خداوند روز قیامت را روز سرور و شادى او قرار دهد و در بهشت با دیدار ما، چشمش روشن مى‌شود و هر کس که روز عاشورا را براى خود روز برکت بداند و در آن روز براى منزل خویش اموالى را ذخیره سازد، آن اموال براى او برکتى نخواهد داشت.
 

(البته کسانى که با مسائل بسیار ضرورى مردم سر و کار دارند مانند پزشکان کشیک و امثال آنها از این امر مستثنا هستند).
 
 همچنین در این روز از لعن و بیزارى جستن از قاتلان آن حضرت غافل نشوند و بر این امر تأکید کنند.
 
 2ـ امام باقر(ع) فرموده‌اند: «شیعیان در این روز به یکدیگر تسلیت بگویند و چه بهتر که با این جمله‌ها باشد:
 
 عَظَّمَ اللّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامُ، وَ جَعَلَنا وَ إِیاکُمْ مِنَ الطّالِبِینَ بِثارِهِ، مَعَ وَلِیهِ الاِْمامِ الْمَهْدِىِّ مِنْ آلِ مُحَمَّد عَلَیهِمُ السَّلامُ.
 
 بزرگ گرداند خدا پاداش ما را در سوگواریمان بر حسین(ع) و قرار دهد خداوند ما و شما را از خون خواهانش به همراه ولیش امام مهدى از خاندان محمّد(علیهم السلام).
 
 3ـ مرحوم «ابن قولویه»(رحمه الله) مطابق روایتى مى‌گوید: کسى که در روز عاشورا کنار قبر امام حسین(ع) باشد و زائران را (کمک کند و) آب دهد، مانند کسى است که لشکر آن حضرت را سیراب کرده باشد و گویا با آن حضرت در کربلا حاضر بوده است.
 
 4ـ هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت کند و بگوید:
 
 اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَینِ(علیه السلام).
 
 5ـ خواندن هزار مرتبه سوره «توحید» در این روز فضیلت فراوانى دارد.
 
 امام صادق(ع) فرموده است: "هر کس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحید» را بخواند، خداوند رحمان به وى نظر (رحمت) افکند و هر کس را که خداوند رحمان (با دیده رحمت) نظر کند، وى را مجازات نخواهد کرد.
 
 6ـ در روز عاشورا شایسته است که از خوردن و آشامیدن بدون اینکه قصد روزه کند خوددارى کرده تا اینکه وقت عصر فرا رسد و از غذا و آب مختصرى (که مصیبت زدگان استفاده مى‌کنند)، تناول کنند.
 
 مرحوم «علاّمه مجلسى» در کتاب «زاد المعاد» گفته است که بهتر است روز نهم و دهم ماه محرّم را روزه نگیرند، زیرا بنى امیه این دو روز را براى برکت و شکر بر قتل امام حسین(ع) (به عنوان ظاهرسازى) روزه مى‌گرفتند، از طریق اهل بیت(علیهم السلام) احادیث فراوانى در مذمّت روزه این دو روز، مخصوصاً روزه روز عاشورا نقل شده است.
 
 همچنین در این روز، از مزاح و خنده و دیگر سرگرمى‌هاى مسرّت بخش دنیوى خوددارى کنند.
 
 7ـ سزاوار است هنگام غروب روز عاشورا، به یاد مصائب فرزندان و اطفال و زنان حرم امام حسین(ع) باشند، زیرا آن هنگام از سخت ترین لحظات حرم آل پیامبر(ص) بود.

دشمنان سرمست از باده پیروزى و اجساد شهیدان روى خاک کربلا و زنان و کودکان نالان و گریان و پریشان بودند، در همان زمان دستور غارت و آتش زدن خیمه‌ها صادر شد.

اطفال یتیم، زنان بى‌سرپرست و کودکان تشنه، هر کدام به سویى مى‌دویدند و در آن میان، حضرت زینب و امام زین العابدین و امّ کلثوم(علیهم السلام) پناهگاه این مصیبت دیدگان بودند و همه غم ها را به دل و جان مى‌خریدند و همه دشوارى‌ها را بر خویش هموار مى‌ساختند، تا دیگران را آرام کنند.
 
در آن غروب، مصائبی بر خاندان رسول اللّه (ص) رفت و اندوهى بر آنان فرود آمد که قابل تصور و بیان کردن نیست. مصائبى که اشک‌ها را از دیده‌ها سرازیر مى‌سازد و اعماق روح و جان را آزار مى‌دهد.
 
 8ـ سزاوار است عاشقان و علاقمندان مکتب سالار شهیدان امام حسین(ع) در روز عاشورا برخیزند و بر رسول خدا و علىّ مرتضى و فاطمه زهرا و حسن مجتبى و سایر امامان از ذریه آن حضرت(علیهم السلام) سلام کنند و آنان را در این مصیبت‌هاى بزرگ، با دلى سوزان و اشکى روان تسلیت گویند و این زیارت را بخوانند:
 

 اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ ادَمَ صَفْوَةِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ نُوح نَبِىِّ
 
 سلام بر تو اى وارث حضرت آدم برگزیده خدا سلام بر تو اى وارث حضرت نوح پیامبر
 
 اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ اِبْراهیمَ خَلیلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ
 
 خدا سلام بر تو اى وارث ابراهیم خلیل خدا سلام بر تو اى وارث
 
 مُوسى کَلیمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ عیسى رُوحِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ
 
 موسى هم گفتار خدا سلام بر تو اى وارث حضرت عیسى روح خدا سلام بر تو
 
 یا وارِثَ مُحَمَّد حَبیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ عَلِىٍّ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ،
 
 اى وارث حضرت محمّد حبیب خدا سلام بر تو اى وارث على امیر مؤمنان
 
 اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ الْحَسَنِ الشَّهیدِ سِبْطِ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ
 
 سلام بر تو اى وارث حسن آن امام شهید و نوه رسول خدا سلام بر تو
 
 یابْنَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابْنَ الْبَشیرِ النَّذیرِ، وَابْنَ سَیدِ الْوَصِیینَ،
 
 اى فرزند رسول خدا سلام بر تو اى فرزند مژده دهنده و ترساننده و پسر آقاى اوصیا
 
 اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابْنَ فاطِمَةَ سَیدَةِ نِسآءِ الْعالَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَبا
 
 سلام بر تو اى فرزند فاطمه بانوى زنان جهانیان سلام بر تو اى
 
 عَبْدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خِیرَةَ اللهِ وَابْنَ خِیرَتِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا ثارَ اللهِ
 
 اباعبدالله سلام بر تو اى برگزیده خدا و فرزند برگزیده او سلام بر تو اى خون خدا
 
 وَابْنَ ثارِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیهَا الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیهَا الاِْمامُ
 
 و فرزند خون خدا سلام بر تو اى کشته مظلومى که انتقام خونت گرفته نشد سلام بر تو اى امام
 
 الْهادِى الزَّکِىُّ، وَعَلَى الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِنآئِکَ، وَ اَقامَتْ فى جِوارِکَ،
 
 راهنماى پاک و بر آن ارواحى که به آستان تو فرود آمدند و در جوارت رحل اقامت افکندند
 
 وَ وَفَدَتْ مَعَ زُوّارِکَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ مِنِّى ما بَقیتُ وَ بَقِىَ اللَّیلُ وَ النَّهارُ،
 
 و با زائرانت ورود کردند سلام من بر تو تا زنده ام من و برپاست شب و روز
 
 فَلَقَدْ عَظُمَتْ بِکَ الرَّزِیةُ، وَ جَلَّ الْمُصابُ فِى الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُسْلِمینَ،
 
 که براستى بزرگ شد به تو مصیبت و گران شد سوگوارى در میان مؤمنان و مسلمانان و
 
 وَفى اَهْلِ السَّمواتِ اَجْمَعینَ، وَ فى سُکّـانِ الاَْرَضینَ، فَاِنّا للهِِ وَاِنّا اِلَیهِ
 
 در میان ساکنین آسمانها همگى و در میان ساکنین زمینها «انا لله و انا الیه
 
 راجِعُونَ، وَ صَلَواتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ وَ تَحِیاتُهُ عَلَیکَ وَ عَلى ابآئِکَ
 
 راجعون» درودهاى خدا و برکاتش و تحیتهایش بر تو و بر پدران
 
 الطّاهِرینَ الطَّیبینَ الْمُنْتَجَبینَ، وَ عَلى ذَراریهِمُ الْهُداةِ الْمَهْدِیینَ، اَلسَّلامُ
 
 پاک و پاکیزه و برگزیده ات و بر فرزندان راهنماى راه یافته شان باد سلام
 
 عَلَیکَ یا مَوْلاىَ وَ عَلَیهِمْ، وَ عَلى رُوحِکَ وَ عَلى اَرْواحِهِمْ، وَ عَلى
 
 بر تو اى سرور من و بر ایشان و بر ارواح ایشان و بر
 
 تُرْبَتِکَ وَ عَلى تُرْبَتِهِمْ، اَللّـهُمَّ لَقِّهِمْ رَحْمَةً وَ رِضْواناً وَ رَوْحاً وَ رَیحاناً،
 
 تربت تو و بر تربت ایشان خدایا ببار بر ایشان رحمت و خشنودى و روح و ریحانى
 
 اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَوْلاىَ یا اَبا عَبْدِاللهِ، یا بْنَ خاتَمِ النَّبِیینَ، وَ یا بْنَ سَیدِ
 
 سلام بر تو اى سرور من اى ابا عبدالله اى فرزند خاتم پیمبران و اى فرزند آقاى
 
 الْوَصِیینَ، وَ یا بْنَ سَیدَةِ نِسآءِ الْعالَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا شَهیدُ یا بْنَ
 
 اوصیا و فرزند بانوى زنان جهانیان سلام بر تو اى شهید (راه حق) و اى پسر
 
 الشَّهیدِ، یا اَخَ الشَّهیدِ، یا اَبَا الشُّهَدآءِ، اَللّـهُمَّ بَلِّغْهُ عَنّى فى هذِهِ السّاعَةِ
 
 شهید و اى برادر شهید و اى پدر شهیدان خدایا برسان به او از جانب من در این ساعت
 
 وَ فى هذَا الْیوْمِ، وَ فى هذَا الْوَقْتِ وَ فى کُلِّ وَقْت، تَحِیةً کَثیرَةً وَسَلاماً،
 
 و در این روز و در این وقت و در هر وقت تحیتى زیاد و سلامى بسیار
 
 سَلامُ اللهِ عَلَیکَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ یا بْنَ سَیدِ الْعالَمینَ، وَ عَلـَى
 
 سلام خدا بر تو و رحمت خدا و برکاتش اى فرزند آقاى جهانیان و نیز بر
 
 الْمُسْتَشْهَدینَ مَعَکَ سَلاماً مُتَّصِلاً مَا اتَّصَلَ اللَّیلُ وَ النَّهارُ، اَلسَّلامُ عَلَى
 
 شهید شدگان با تو سلامى پیوسته به پیوستگى شب و روز سلام بر
 
 الْحُسَینِ بْنِ عَلِىٍّ الشَّهیدِ، اَلسَّلامُ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَینِ الشَّهیدِ، اَلسَّلامُ
 
 حسین بن على شهید (راه حق) سلام بر على بن الحسین آن شهید (عالى قدر) سلام
 
 عَلـَى الْعَبّاسِ بْنِ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ الشَّهیدِ، السَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ
 
 بر عباس فرزند امیرمؤمنان آن شهید (والا مقام) سلام بر فرزندان شهید
 
 اَمِیرِ الْمُؤْمِنینَ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ، اَلسَّلامُ عَلَى
 
 امیرمؤمنان سلام بر فرزندان شهید حسن سلام بر
 
 الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ جَعْفَر وَ عَقیل،
 
 شهیدان از فرزندان حسین سلام بر شهیدان از فرزندان جعفر و عقیل
 
 اَلسَّلامُ عَلى کُلِّ مُسْتَشْهَد مَعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنینَ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد
 
 سلام بر هر شهیدى که با ایشان بود از مؤمنان خدایا درود فرست بر محمّد و
 
 وَآلِ مُحَمَّد، وَ بَلِّغْهُمْ عَنّى تَحِیةً کَثیرَةً وَ سَلاماً، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا رَسُولَ
 
 آل محمّد و برسان به ایشان از جانب من تحیتى زیاد و سلامى بسیار سلام بر تو اى رسول
 
 اللهِ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکِ یا فاطِمَةُ،
 
 خدا نیکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسین سلام بر تو اى فاطمه
 
 اَحْسَنَ اللهُ لَکِ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَمیرَ
 
 نیکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسین سلام بر تو اى امیر
 
 الْمُؤْمِنینَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فِى وَلَدِکَ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَبا
 
 مؤمنان نیکو کند خدا صبر تو را در مصیبت فرزندت حسین سلام بر تو اى ابا
 
 مُحَمَّد الْحَسَنَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى اَخیکَ الْحُسَینِ، یا مَوْلاىَ یا اَبا
 
 محمّد حسن (مجتبى) نیکو گرداند خدا صبر تو را در مصیبت برادرت حسین اى مولاى من اى ابا
 
 عَبْدِاللهِ، اَنـَا ضَیفُ اللهِ وَضَیفُکَ، وَجارُ اللهِ وَجارُکَ، وَلِکُلِّ ضَیف وَجار
 
 عبدالله من میهمان خدا و میهمان توام و در پناه خدا و پناه توام و براى هر میهمان و پناهنده اى
 
 قِرىً، وَقِراىَ فى هذَا الْوَقْتِ اَنْ تَسْئَلَ اللهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى، اَنْ یرْزُقَنى

 
حق پذیرایى است و پذیرایى من در این وقت این است که از خداى سبحان بخواهى که روزیم گرداند
 
 فَکاکَ رَقَبَتى مِنَ النّارِ، اِنَّهُ سَمیـعُ الدُّعـآءِ، قَریبٌ مُجیبٌ.
 
 آزادى از آتش دوزخ را که براستى او شنواى دعا و نزدیک و اجابت کننده است.
 
 9ـ خواندن زیارت امام حسین(علیه السلام) معروف به «زیارت عاشورا» در این روز ثواب فراوانى دارد.