صنعت خودرو در انتظار حرکت خودروسازان وطنی

به گزارش پدال نیوز به نقل از ایسکانیوز؛ نزدیک به چهار دهه است که شرکت‌های خودروساز دولتی به‌عنوان مالکان اصلی بازار خودروی ایران، به انحای مختلف خود را زیر چتر حمایتی حکومتی دیده‌اند. پدیده‌ای که شاید در ظاهر امر ناشی از استراتژی خودکفایی باشد ولی در واقعیت منجر به انحصار و درجا زدن شده است. صنعت خودروسازی که از آن به اسم بزرگ‌ترین بدهکار بانکی یاد می‌شود، با خروجی که همیشه از سطح انتظارات پایین‌تر بوده، اغلب خود را در مظن اتهام به کم‌کاری و عقب‌ماندگی فناورانه مشاهده کرده است.
 
اصرار و تعصب بر حمایت بی چون‌وچرا از تولید داخلی، منتج به خلق محصولاتی شد که اغلب نازل‌تر از استانداردهای جهانی بودند. انحصار در ادامه موجب بروز قدرت شد و شرکت‌ها را از پاسخگویی مناسب و مسئولانه مصون کرد. در بحث خدمات پس از فروش، سازمان‌ها، نهادها و وزارتخانه‌های مرتبط با اینکه دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های متعددی تصویب و ابلاغ کردند ولی به دلیل عدم وجود رقیب دندان‌گیر، باز هم مشکلات عدیده‌ای ظهور کرد.
 
ایران و ایرانی همواره با تحریم آشنا بوده و عملاً آن را تبدیل به بخش مهمی از زندگی خود کرده است. خصومت غربی‌ها و بعضاً عناد همسایه‌های شرقی، دیگر آن واهمه قبلی را ندارد. طی چند دوره تحریمی از سوی غربی‌ها با پرچم‌داری آمریکا، فرصت‌های بسیاری برای پیشرفت در زمینه‌های اقتصادی، صنعتی، تکنولوژی و حتی تولید علم به وجود آمد؛ اما شاید خودرو و خودروسازی به‌دلیل وابستگی شدید به شرکت‌های خارجی که یا خود در گروه تحریم‌کننده‌ها هستند و یا درگیر رابطه تجاری با آن‌ها، نتوانسته چنان که باید و شاید از این تهدیدها بستری فراهم کند.
 
اما بررسی اوضاع کنونی اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی کشور حاکی از روی کار آمدن شرایطی متفاوت نسبت به گذشته است. آمریکا به‌صراحت شمشیر را از رو بسته است. آن‌طور هم که مشاهده می‌شود، آبی از چند کشور بزرگ اروپایی گرم نمی‌شود. کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها نیز همیشه در این و آن گریز از چالش‌ها هستند. می‌ماند چینی‌ها که ساختار اصلی بدنه خودروسازی را تشکیل می‌دهند و حالا دیگر برای خود سهم‌خواهی می‌کنند و بهانه می‌تراشند. اینکه تصور شود خودروسازی ما در شرایط فعلی آماده استقلال است و می‌تواند به‌تنهایی روی پای خود بایستد، اساساً دیدگاه مردودی است. نه فقط خودروسازان ایران، بلکه هیچ شرکت و کشوری نیز نمی‌تواند ادعا کند که به صرف داشته‌های خود قابلیت طراحی و تولید خودرو را دارد. از غول‌های آلمانی گرفته تا بزرگان آمریکایی.
 
جنون ترامپ، شک و تردید اتحادیه اروپا، بی‌اعتنایی آسیایی‌ها و در آخر ممنوعیت واردات، روی هم معجونی را شکل داده که می‌توان نسبت به اثرات آن امیدوار بود اما به شرط ها و شروط ها. پژو بماند یا نماند، رنو بیاید یا نیاید، این‌ها اکسیر جاودانگی امروز صنعت خودرو نیست. شاید خودرو آن 1400 قلم کالای دیگر زیر تیغ ممنوعیت قرار گرفته باشند ولی از آن‌سو، شرایط مناسبی برای همکاری دوطرفه و حتی چندطرفه بین ایرانی‌ها و شرکای خارجی‌اشان فراهم آمده است. واردات خودرو به شکل CBU ممنوع شد ولی خبری از ممنوعیت قطعات یا به عبارتی CKD نیست. البته نباید هم باشد. نمی‌تواند هم که باشد. درب‌های گمرکات به روی خودرو بسته ولی درب کارخانه‌ها باز شده است. سازمان استاندارد سفت و سخت پای آیتم‌های جدید خود ایستاد و این نشان می‌دهد که ماحصل کار می‌تواند تولیداتی قابل قبول و نزدیک به استانداردهای جهانی باشد.
 
دولت فعلی اگرچه با مشکلات حاشیه‌ای عمیقی دست و پنجه نرم می‌کند ولی با کنترل و نظارت بر خودروسازی می‌تواند این هیولای هزینه‌بر را تبدیل به موجودی درآمدزا تبدیل کند. تا پیش از این، انحصار در بازار داخل به تولید نمونه‌های قدیمی محدود می‌شد؛ اما اکنون خبر می‌رسد که مدیران ارشد دولتی و خصوصی مذاکرات جدی را با شرکت‌های بزرگ به‌منظور ورود به بازار و تولید مشترک آغاز کرده‌اند. شاید فیات یکی از همان‌ها باشد. خارجی‌ها خوب می‌دانند که تعرفه واردات قطعات منفصله به‌مراتب کمتر از خودروی از پیش ساخته شده است. تولید 1.5 میلیون دستگاه در سال در مقابل واردات زیر 90 هزار دستگاه به‌خوبی نشان می‌دهد که اقبال خودروسازان بیش از واردکنندگان است.
 
آنچه این روزها شاهدش هستیم، فرصتی از جنس طلا برای خودروسازان است. چه دولتی‌ها و چه بخش خصوصی. همکاری با شرکای خارجی خواه چینی و خواه آلمانی، معامله‌ای برد-برد است؛ ولی پیش‌شرط آن فراهم آمدن زیرساخت‌های لازم از نظر نقل و انتقال بانکی و حمایت‌های دولتی از طریق بسته‌های تشویقی سرمایه‌گذاری است. به نظر می‌رسد از این به بعد فعالیت سازمان حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر می‌شود. شهرک‌های صنعتی بار دیگر رونق می‌گیرند و ظرفیت‌های خالی خودروسازان تکمیل می‌شوند. این، آن چیزی است که می‌تواند صنعت مهم خودروسازی را از تندباد حوادث مصون نگاه دارد.