الگوی چینی مالیات برای پرمصرف‌ها

به گزارش پدال نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، کاهش مصرف سوخت به نوبه خود، از یکسو سبب‌ کاهش انتشار دی‌اکسید‌کربن و در نتیجه کاهش آلودگی هوا می‌شود و از سوی دیگر، با صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی، به حفظ این منابع انرژی برای آیندگان کمک می‌کند. نتایج پژوهش‌های متعدد نشان داده است که خودروسازان و مصرف‌کنندگان اغلب در برابر رعایت این استانداردها مقاومت می‌کنند و تصمیمات درستی در جهت کاهش مصرف سوخت اتخاذ نمی‌کنند؛ زیرا باور ندارند که تولید و خرید خودروهای پاک‌تر، در کاستن از آلودگی فضای زندگیشان تاثیر قابل ملاحظه‌ای برجای خواهد گذاشت. مصرف‌کنندگان و خودروسازان، هردو، اندک سود مادی آنی را بر وعده هوایی سالم‌تر و صرفه‌جویی در هزینه سوخت ترجیح می‌دهند. گزارش‌ بخش اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل نشان می‌دهد که استانداردهای مصرف سوخت و اعمال مالیات بیشتر بر خودروهای پرمصرف، در زمره مفیدترین ابتکارات سیاست‌گذاران در جهت بهبود مصرف سوخت در خودروها، پیشبرد فناوری‌های ساخت خودرو و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده است. یکی از موفق‌ترین نمونه‌های آن، در سال‌های اخیر در چین در حال انجام است.
 
چین در سال 2004 اعمال قوانین مربوط به استاندارد مصرف سوخت خودروهای سواری را آغاز کرد. این قانون در سال 2005 تبدیل به فاز اول و دوم قانون جامع استاندارد مصرف سوخت شد. فاز اول و دوم این قانون، به ترتیب، در فاصله سال‌های 2005 تا 2006 و 2008 تا 2009 اجرا شده است. پیش‌نویس این قانون توسط مرکز فناوری و تحقیقات خودرو، که یک سازمان نیمه‌دولتی است، تنظیم شد و نسخه نهایی آن طی یک پروژه تحقیقاتی 2 ساله و با مشارکت بسیاری از سازمان‌های دولتی در چین تکامل یافت. در فاز نخست این طرح، تنها به مدل‌های تازه‌ای اجازه ورود به بازار داده می‌شد که با استانداردهای مصرف سوخت هماهنگی داشته باشند. در ادامه اجرای این طرح و در سال 2006، دولت چین مالیات‌ بیشتری بر خودروهای پرمصرف اعمال کرد، به‌طوری‌که قیمت برخی خودروها با مصرف سوخت بیش از حد مجاز، تا 27درصد افزایش یافت. چنین مالیاتی در آمریکا نیز مسبوق به سابقه است؛ به‌طوری‌که هنگام خرید خودروهای پرمصرف در آمریکا، خریدار ممکن است رقمی بیش از 7 هزار دلار جهت مالیات عدم رعایت استاندارد مصرف سوخت بپردازد. در اروپا و آمریکا، اغلب خودروهای شاسی بلند و خودروهای اسپورت مشمول این مالیات می‌شوند.
 
در مدل چینی این قانون، میزان مجاز مصرف سوخت، براساس گروه وزنی خودروها مشخص شده است. این قوانین در خصوص خودروهای وارداتی نیز اعمال می‌شوند. در مجموع 16 گروه وزنی برای خودروهای سواری تعریف شده است. خودروهای سواری کوچک، اغلب در دسته‌ای قرار می‌گیرند که کمتر از3500 کیلوگرم وزن دارند. تا پایان سال 2006 تمامی خودروسازان چینی توانستند محصولاتشان را با استانداردهای مصرف سوخت تطبیق دهند. در فاز دوم این طرح نیز، مصرف سوخت مجاز در صد کیلومتر، برای تمامی مدل‌ها حدود 10 درصد کاهش یافت. با اجرای موفق دو فاز نخست این طرح میانگین مصرف سوخت در خودروهای سواری از 11/ 9 لیتر در سال 2002 به 06/ 8 لیتر در سال 2008 کاهش یافت.
 
در ماه اوت سال 2009 دولت چین اعلام کرد فاز سوم طرح استانداردسازی مصرف سوخت را از سال 2012 تا 2015 اجرا خواهد کرد. در این فاز، علاوه بر محدودیت میزان مصرف سوخت خودروهای سواری، میانگین مصرف سوخت کلیه خودروهای تولیدی یک خودروساز نیز مورد توجه قرار گرفت. به این ترتیب خودروسازان ناگزیر شدند برای پرهیز از پرداخت جریمه‌های توان‌فرسا، تولید برخی مدل‌های قدیمی پرمصرف را متوقف کنند. محدودیت‌های فاز سوم این طرح در قوانین استاندارد مصوب سال 2011 انعکاس یافت و به موجب آن،‌ خودروهای سواری تنها به شرطی مجاز تلقی می‌شدند که تا سال 2015 با مصرف حداکثر 7لیتر سوخت، مسافت 100 کیلومتر را بپیمایند. در این قانون مهلت زمانی مناسب برای تطبیق خودروسازان نیز در نظر گرفته شده بود.
 
در ماه دسامبر سال 2014 فاز چهارم این قانون ابلاغ شد تا از نخستین روز سال 2016 اجرایی شود. در این فاز نیز، محدودیت مصرف سوخت براساس گروه وزنی خودروهای سواری تعیین شده بود. براساس این محدودیت‌ها، میانگین مصرف سوخت خودروهای تولید شده توسط هر خودروساز باید تا سال 2020 به 5لیتر در 100 کیلومتر برسد. تولید‌کنندگان می‌توانند برای رعایت این استانداردهای سختگیرانه، بر تولید خودروهای برقی متمرکز شوند؛ زیرا به‌منظور تشویق خودروسازان برقی‌ساز، هر خودروی تمام برقی در محاسبه میانگین مصرف سوخت خودروساز، معادل 5 خودروی عادی در نظر گرفته می‌شود. همچنین خودروهای هیبریدی که در 100 کیلومتر حداکثر 8/ 2 لیتر سوخت مصرف کنند، در این محاسبه معادل 3 خودروی عادی محسوب می‌شوند. به بیان دیگر، خودروهای هیبریدی و برقی، وزن بیشتری در محاسبه میانگین مصرف تولیدات یک خودروساز دارند. آمارها نشان می‌دهند که در پایان سال 2016 میلادی خودروسازان چینی توانستند میانگین مصرف سوخت را در خودروهای سواری به 95/ 6لیتر در هر 100 کیلومتر برسانند. با وجود آنکه این رقم از هدف تعیین شده 9/ 6 لیتری اندکی فاصله دارد، اما در مقایسه با آمارهای قبلی موفقیت بزرگی محسوب می‌شود.
 
اعمال چنین استانداردهایی، حدود 40 سال قبل در ایالات متحده آمریکا آغاز شد، اما امروزه اغلب کشورها قوانین و طرح‌های مشابهی برای دریافت مالیات بیشتر از خودروهای پرمصرف اجرا می‌کنند. با اعمال مالیات بیشتر بر خودروهای پرمصرف، انگیزه کافی برای مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان ایجاد می‌شود تا گام‌های موثری در جهت کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و حفظ منابع انرژی بردارند. این قوانین سبب ترغیب مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای بهبود مصرف سوخت و رونق بخشیدن به بازار خودروهای کم‌مصرف در سراسر جهان شده است.