کاهش تضاد منافع خودروسازان و مصرف کنندگان در بورس

به گزارش پدال نیوز،  تاکنون 100 دستگاه سراتو در بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفته و عملیات معاملات نیز با موفقیت همراه بوده است، در حالی که به زودی بیش از 6 هزار دستگاه دنا نیز از سوی ایران خودرو در بورس کالا عرضه می‌شود. به دنبال انتشار این خبر، مدیرعامل بورس کالا می‌گوید: تا رسیدن به نتیجه ایده آل و استمرار عرضه خودرو به عنوان کالایی با اهمیت در زندگی مردم ایران، در بورس همچنان فراز و نشیب‌هایی وجود دارد. عرضه گندم در قالب سیاست قیمت تضمینی از دیگر اقدامات مهمی است که انتظار می‌رود به زودی در بورس کالای ایران اجرایی شود. عرضه این محصول استراتژیک در بورس کالا دستاوردهای مهمی دارد و با توجه به مزیت‌های این بورس باعث منتفع شدن کشاورز، دولت و صنعت کشاورزی می‌شود.
 
به دنبال این دو اتفاق در بورس کالا، با دکتر حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران گفت‌وگویی اختصاصی داشتیم و از وی درباره پیچ و خم‌های تحقق این دو هدف پرسیدیم. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
 
- دکتر سلطانی نژاد، طی دو عرضه تاکنون 100 دستگاه سراتو در بورس کالای ایران به فروش رفته است، این اتفاق چه پیامدهایی برای عرضه کننده و مصرف کننده به همراه دارد؟
 
ببینید وقتی کالایی وارد بورس می‌شود باید به هر روشی مزایای ورود آن کالا به مردم معرفی شود. حالا بعضی از مزایا ممکن است فردی نباشد و بیشتر جنبه ملی داشته باشد. بدین ترتیب با ورود خودرو به بورس کالا، خودروساز به عنوان عرضه کننده کالا و مردم به عنوان مصرف کننده و خریدار هر دو در این بازار تشویق می‌شوند تا یکی کالای خود را در بازار عرضه و دیگری نیاز خود را از بورس کالا تامین کند.
 
- در شرایط حاضر مهمترین چالش درباره ورود خودرو به بورس کالا چیست؟
 
استمرار عرضه؛ این موضوع در بازار حرف اول را می زند. اجازه دهید پاسخ را با ذکر مثالی توضیح دهم. فرض کنید یکباره خبری منتشر می‌شود مبنی بر اینکه عرضه شکر در بازار به دلایلی دچار کمبود می‌شود، اولین اقدام مردم در برابر این خبر چه خواهد بود؟ بدیهی است، خرید و انبار کردن این محصول به دلیل ابهام در استمرار عرضه؛ به عبارت دیگر استمرار عرضه و اطمینان بازار از وجود مداوم آن مهمترین اصل در بازار محسوب می‌شود.
اما در این میان، طبیعی است که تولیدکننده به عنوان عرضه کننده محصول در بازار تمایل بسیاری به مدیریت بازار دارد، در اینجاست که ما شاهد تضاد میان منافع خریدار و فروشنده خواهیم بود و بورس می‌تواند به عنوان یک نهاد واسطه این تضاد را به حداقل برسد.
 
- تاکنون میزان همکاری خودروسازان با بورس کالا چگونه بوده است؟ آیا شما از عرضه مستمر این کالا اظهار نگرانی می‌کنید؟
 
تا امروز که همکاری خودروسازان در این زمینه بسیار خوب بوده و پس از سایپا، ایران خودرو نیز تمایل بسیاری پیدا کرده است که نوعی دیگر از محصولاتش مانند دنا را وارد بورس کند.
 
- آقای دکتر، هدف از ورود خودرو به بورس کالا چیست و اینکه در کدام بورس‌های دنیا خودرو عرضه می‌شود؟
 
هر اقتصاد ویژگی‌های خاص خودش را دارد. به عنوان مثال، هیچ گاه در بورس LME  لندن قرارداد آتی میلگرد به فروش نمی‌رسد، اما نکته جالب اینجاست که در سال‌های اخیر بیشترین معاملات فیوچرز دنیا به ویژه در بازار چین به میلگرد و سنگ آهن اختصاص دارد، چرا! به این دلیل که این کشور روی میلگرد که کالایی نهایی محسوب می‌شود و مصرف بالایی دارد، بازار تعریف کرده است. در ایران نیز خودرو بازار پرپتانسیلی محسوب می‌شود و ظرفیت بالایی برای توسعه این بازار وجود دارد چرا این کالا در زندگی مردم نقش مهمی دارد.
 
از سوی دیگر، خودرو برای بورس کالا میان بری است تا خود را بیشتر به مردم معرفی کند زیرا مردم ایران علاقه بسیاری به این کالا دارند و خودرو بخش عمده‌ایی از جامعه را درگیرکرده است. همچنین، بسیاری از مردم فکر می‌کنند بورس متعلق به قشر خاصی از جامعه است که پول بیشتری در اختیار دارد در صورتی که اینگونه نیست و بورس می‌تواند مکانی برای فعالیت همه اقشار جامعه باشد و به آنها خدمات ارائه دهد.
 
- سوال دیگر که مطرح می‌شود این است، مزایای خرید خودرو از بورس کالا برای مصرف کنندگان چیست؟
 
تحویل زودتر و استمرار در عرضه، البته هنوز بسیار زود است در این باره بتوانیم وعده‌هایی بدهیم اما به طور حتم استمرار در عرضه خود امتیاز ویژه‌ای است.
 
- آقای سلطانی نژاد از بحث خودرو بگذریم و برسیم به گندم؛ گویا بورس کالا قرار است با وجود تمام موانع و فراز و نشیب‌های موجود به کمک دولت برای قیمت تضمینی گندم بیاید؟
 
بله، اما باید بدانیم گندم در کشور ما ذی نفعان بسیاری دارد، ارزش خرید تضمینی گندم در کشور ما 15 هزار میلیارد تومان می‌شود که معادل نصف بودجه عمرانی کشور است. این عدد در حالی همه ساله برای خرید گندم از سوی دولت برای  کشاورزان هزینه می‌شود که همه به این جمع بندی رسیده‌اند که ادامه این روش برای دولت دیگر امکان پذیر نیست و قطعا پرداخت آن از سوی دولت بسیار مشکل است.
 
- آیا دولت همکاری لازم را می‌کند؟
 
بله دولت در این باره همکاری لازم را با ما دارد و خود دولت شروع کننده این طرح بوده است کما اینکه مشاهده می‌کنیم اولین مصوبه هیئت وزیران بعد از انتخابات مربوط به اجرای طرح قیمت تضمینی گندم بوده است. دولت نشان داده است که به ساز و کار بازار کاملا معتقد است. اما برای اجرای سیاست قیمت تضمینی مقاومت‌هایی وجود داشته و دارد، و بدیهی است هرچه تعداد ذی نفعان کالایی بیشتر باشد به طور حتم، میزان موانع و مقاومت‌ها نیز در برابر رویکرد جدید نسبت به آن محصول افزایش می‌یابد.
 
- چرا این مقاومت‌ها وجود دارد؟
 
وجود یک بازار شفاف به نام بورس بسیاری از ابهامات را روشن می‌کند و زمینه‌های اصلاحات و تصمیم گیری‌های جدیدی را فراهم می‌کند. به همین دلیل بسیاری از کسانی که نفع خود را در وجود همین ابهامات و عدم شفافیت‌ها می‌بینند، مانع تراشی می‌کنند تا همچنان بتوانند کسب منفعت کنند.
 
بدیهی است رقم 15 هزار میلیارد تومان برای گندم در مقایسه با دیگر کالاهای موجود در بورس کالا از نظر عددی و حجم بسیار بزرگ است و پر واضح است که دولت نیز در شرایط حاضر دیگر توان خرید کالاهای اساسی را به شکل کنونی ندارد و نخواهد داشت و عزم دولت در این راستا جزم است.
 
- برسیم به موضوع تک نرخی شدن ارز که رئیس بانک مرکزی نیز دوباره بر تسریع روند آن تاکید کرده است!
 
بله، به نظرمن هم چاره‌ای جز تک نرخی شدن ارز نیست چون اقتصاد ما به سمتی پیش می‌رود که تعدد نرخ ارز رانت‌هایی را ایجاد می‌کند و بسیار مواقع شکاف ارز دولتی با ارز یارانه‌ای آنقدر زیاد می‌شود که این عوامل در اقتصاد مشکل ساز می‌شود. به همین دلیل چاره‌ای نیست جز حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز.
 
همانطور که می‌دانید بازار ارز چندین لایه دارد، اگر بخواهیم این لایه‌ها را موشکافی کنیم، لایه زیرین آن بازار خرده فروشی است که عدد چندان بزرگی را به خود اختصاص نمی‌دهد.
 
لایه بعدی، آن نوع ارز است که به نوعی درآمد کشور محسوب می‌شود و گاهی در بانک‌های خارجی سپرده می‌شود. هرچند لزوما مهم نیست که ارز به طور فیزیکی کجا باشد و قابل دسترس بودن آن مهم است.
 
بازار دیگر نیز بازار فوروارد بانکی است، بازاری که بانک‌ها، چه آنها که ارز دارند و چه آنها که ندارند خود را در برابر نوسانات قیمت ارز مصون می‌کنند. دلیل فوروارد بودن نیز این است که اقتضائات بانک‌ها با هم متفاوت است و یک قرارداد استاندارد واحد مانند فیوچرز نمی‌توان برایش تعریف کرد.
 
اما بازار فیوچرز ارز کاربردهای خاص خودش را دارد. این بازار برای پوشش ریسک نوسانات ارز برای سرمایه گذاران تاسیس می‌شود تا بدین ترتیب سرمایه آنها در برابر نوسانات قیمت ارز در امان بماند چرا که اگر سرمایه گذار به واسطه نرخ ارز بازدهی لازم را کسب نکند هیچ گاه جرات حضور سرمایه گذاری را نخواهد داشت. نمونه‌های آن نیز در سال 90 و 91 اتفاق افتاد. سرمایه گذاران اگرچه توانستند 50 درصد سود کنند اما وقتی قصد خروج پول خود را داشتند با نیمی از سرمایه خود مواجه شدند.
 
هدف اصلی ما از راه اندازی این بازار این است که ریسک سرمایه گذاران خارجی را پوشش دهیم. امروز به طور مداوم صحبت از جذب سرمایه گذار خارجی می‌شود، در حالی که سرمایه گذار به طور قطع نمی‌خواهد ریسک مابه التفاوت پول ما را قبول کند.
 
- آخرین وضعیت راه اندازی بازار فیوچرز ارز چیست؟
 
تمام زیرساخت‌ها فراهم شده است. راه اندازی یک سیستم نیازمند فراهم شدن دو امر مهم، ریزساختارها و زیرساختارها است. بخش ریزساختارها که به بورس کالا مربوط می‌شود، آماده است و کم و کاستی وجود ندارد. حوزه زیرساختارها نیز حوزه‌ای است که به سیاست گذاران و تنظیم سیاست‌های آنها در روش کار مربوط می‌شود و بورس کالا در انتظار مصوبات و قوانین در بخش زیرساخت‌هاست.
 
- به عنوان سوال پایانی، از سفر به یونان بگویید؟
 
بله در 11 تیرماه، همراه با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس سفری به یونان داشتیم تا درباره تسهیل مبادلات کالایی بین دو کشور به توافقاتی دست یابیم. در این سفر، کمیسیون اقتصادی مجلس ایران طی دیداری با کمیسیون اقتصادی مجلس یونان، به بیان مشکلات پرداختند و سعی شد تا در عرصه تبادل کالا مشکلات حل و فصل شود.
 
همچنین تمام مشکلات در عرصه تبادل کالا با یونان توسط نهادهای قانونگذار دو کشور شنیده شد و قرار شد از طریق اتاق بازرگانی ایران و یونان که اخیرا تشکیل شده است، موضوعات پیگیری شود.
 
- یونان چه مزیتی برای ایران دارد؟
 
یونان دروازه خوبی برای ایران به منظور ورود به اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، از سوی دیگر دو کشور چند مشکل مشترک دارند که بهتر است اینگونه توضیح دهم؛ در حالی که زعفران ایران به عنوان یکی از مهمترین و استراتژیک‌ترین محصولات ما به کشورهای اروپایی می‌رود و پس از بسته بندی به نام همان کشور به فروش می‌رسد، در یونان نیز محصول زیتون چنین سرنوشتی دارد، گرچه مشکل اساسی و زیربنایی، بازاریابی و برندینگ است و اسپانیا و ایتالیا در این زمینه بسیار قوی هستند اما امید است بتوانیم در این باره با کشور یونان به یک راهکار برسیم.
 
- آیا همه مشکلات در برندینگ و بازاریابی خلاصه می‌شود؟
 
خیر، بخشی از مشکل نیز تشکیل خود بازار است، اینکه محصولی را ما با یونان تولید کنیم اما در انتها قیمت آن در اسپانیا و ایتالیا تعیین شود به طور حتم چهره چندان خوبی ندارد و در این میان آنچه نصیب ما نمی‌شود ارزش افزوده حاصل از فروش این محصولات است.
 
ایران 95 درصد از زعفران دنیا را تولید می‌کند، در حالی که مرجعیت تعیین قیمت این کالا در اختیار ایران نیست. امروز هر کشوری سعی کرده درخور امکانات خود در هر زمینه‌ای که مزیت نسبی دارد بازار متشکلی را راه اندازی کند و امید است ایران هم بتواند درباره محصولاتی مانند زعفران یا پسته به چنین جایگاهی دست یابد. البته راه سخت و مقاومت‌ها به تناسب ذی نفعان بسیار است که در حوزه کشاورزی این موضوع مصداق بیشتری دارد. اما امید داریم بتوانیم به بازیگران اصلی در حوزه مرجعیت قیمتی زعفران یا پسته تبدیل شویم.