دو نگاه در اقلیم خودروسازی ایران

به گزارش پدال نیوز به نقل از ایرنا ، اگر خوب دقت کنیم می‌بینیم که همه قضاوت‌هایی که در مورد این صنعت صورت گرفته هم متاثر از همین بلاتکیفی‌هاست. از یک سو می‌گوییم چرا ایرانی که زودتر از کره جنوبی خودروساز شد، هنوز نتوانسته مانند کره جنوبی جایگاهی در جهان به دست آورد؛ از سوی دیگر ده‌ها سال می‌کوشیم خودروی ملی تولید کنیم. از سویی می‌گوییم چرا این صنعت باید تولید خودرویی مثل پیکان، پژو یا پراید را بیش از دو دهه کش دهد و از سوی دیگر می‌گوییم همکاری با خودروسازان دنیا یعنی در اختیار گذاشتن بازار خودروی ایران به دست بیگانگان!
در نگرش نخست شاهد تفکری هستیم که راس آن خواهان «تولید خودروی ملی» است. یاران این نگرش می‌گویند برای ایجاد یک صنعت خودروی توانمند باید طوری برنامه‌ریزی کرد که همه فرآیندهای ساخت یک خودرو اعم از طراحی تا ساخت آن در داخل سرزمین صورت بگیرد.
شاید در نگاه نخست بگوییم که هزینه‌های اجرایی چنین نگرش بالا است، اما طرفداران این نگرش معتقدند باید این هزینه‌ها صورت بگیرد تا بالاخره صنعت خودروی ایران بتواند شاهد برندهای ملی شود، خودروهایی که علاوه بر بازار داخلی بتوانند در بازار بین‌المللی هم حرفی برای گفتن داشته باشند.
نگرش دوم درست مقابل این طرز تلقی است. در نگرشی که راس آن «تولید مشارکتی با خودروسازان» است می‌گوید تولید خودروی ملی شاید در ظاهر ایده جالبی باشد، اما نشدنی است و راه توسعه صنعت خودرو را هم پرهزینه و هم طولانی‌تر خواهد کرد. این نگرش معتقد است راه کوتاه‌تر، کم‌هزینه‌تر و هموارتری برای توسعه صنعت خودرو وجود دارد و آن مشارکت خودروسازان ایران با خودروسازان جهان است.
از آنجایی که عرصه سیاست‌گذاری صنعت خودروی ایران هر چند سال بین این دو نگرش دست به دست شده، ما هنوز شاهد عمق‌یابی هیچ‌کدام از این دو تفکر نیستیم. گاهی که افرادی با نگرش نخست سر رشته صنعت ایران را به دست گرفته‌اند همه گام‌های قبلی را خطا دانسته‌ و با هزینه‌های بالا سعی کرده‌اند تا نگرش خود را در میدان عملی بیازمایند و گاهی هم که طرفداران نگرش دوم زمام امور را به دست داشته‌اند سعی کرده‌اند با مذاکره و قرارداد پای طرف‌های خارجی به ایران باز کنند؛ اما در میانه راه به دلیل دست به دست شده گوی سیاست این فعالیت‌ها ناکام مانده است. نمونه عینی آن هم قرارداد تولید خودروی «ال 90» بوده است که مناقشات به وجود آمده بر سر این قرارداد در نهادهای سیاسی و همچنین سنگین‌تر شدن سایه تحریم‌ها بر آسمان صنعت ایران، فرصت مذاکره، انعقاد قرارداد و سرمایه‌گذاری مشترک با خودروسازاران برتر جهان را از صنعت خودروی ایران دریغ کرد.
امروز کشور در آستانه انتخابات مهمی قرار گرفته و به نظر می‌رسد در فضای انتخاباتی ایران شاهد تضارب آرایی در خصوص همین دو نگرش هستیم. برجام فرصت بسیار مغتنمی برای طرفداران نگرش دوم ایجاد کرد و پس از برجام تلاش‌هایی برای انجام سرمایه‌گذاری مشترک در صنعت خودروسازی ایران صورت گرفت که حاصل آن انجام چند قرارداد در گروه صنعتی ایران خودرو و چند قرارداد در گروه خودروسازی سایپا بود.
به نظر می‌رسد اگر در اقلیم سیاست، فرصت کافی به دیدگاه دوم داده شود صنعت خودروی ایران خواهد توانست بر اساس مدل‌های توسعه کشورهای خودروساز عمل کرده و شاهد تحولات مثبتی در این عرصه باشیم.
نویسنده: احمد فرهادی