قواعد تعیین اسم
در دنیا نام هر محصول پیام خاص خود را دارد که متناسب با ویژگی‌های آن و بخشی از پیامی است که باید به مشتریان منتقل شود.
به‌صورت کلی در نامگذاری خودرو باید اسم محصول تولیدی خوش آوا و تلفظ آن
ساده باشد. تلفظ برخی حروف، انرژی مثبتی القا می‌کند مثل «ف» و «س» که
آرامش‌بخش هستند. اسم باید کوتاه و موجز باشد و در فرهنگ‌های بومی معنی بدی
نداشته یا، حداقل تنش را در میان اقلیم‌های گوناگون داشته باشد تا همه
بتوانند آن را بپذیرند. این چالشی است که بسیاری از خودروسازان دنیا با آن
درگیر هستند.
خودروسازانی که دیدگاه صادراتی دارند، باید اسامی را به نحوی انتخاب کنند که هنگام صادرات نیازی به تغییر نام محصول نباشد. انتخاب چنین نامی از ابتدا یک مزیت است. سابقه تغییر نام برای خودروهای ایرانی هنگام صادرات وجود دارد.
خودروی «سمند» محصول ایران‌خودرو در سوریه به «شام» تغییر نام داد و نام پراید ۱۴۱ در ونزوئلا به «تورپیال» که نام یک گونه طوطی در ونزوئلاست، تغییر کرد. بنابراین انتخاب نامی که در تمام اقلیم‌های بازار داخلی و بازارهای خارجی پذیرفته شده باشد، یک مزیت است.
همچنین وقتی اسمی انتخاب می‌شود، شیوه نگارش و معانی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. شیوه نگارش آن بسیار مهم است و نباید به‌گونه‌ای باشد که به چند طریق خوانده شود. باید در انتخاب اسم مجموع این عوامل در نظر گرفته شود.
به طور کلی در نامگذاری خودروها در سطح دنیا شرکت‌های خودروساز استراتژی‌های خاصی را دنبال می‌کنند، یکی از این استراتژی‌ها محور قرار دادن برند اصلی در کنار صفت‌های مورد نظر و مناسب با خودرو است.
به‌عنوان مثال در این خصوص می‌توان شیوه کمپانی مرسدس‌بنز را بیان کرد که این کمپانی محصولاتش را تحت‌عنوان برند اصلی مرسدس‌بنز معرفی کند، اما به هرکدام کد می‌دهد یا درکنار نام بنز، اسمی دیگر اضافه می کند مثل می‌باخ و الگانس.
در گروه خودروسازی سایپا نیز بر اساس استراتژی تعریف‌شده که قصد دارد با تولید محصول جدید، ورود آن خودرو را اعلام کند، نامگذاری محصولات انجام می‌شود.
اسامی خودروهای فرانسوی
زمانی که قراردادی بین دو خودروساز امضا می‌شود تا محصولی به‌صورت CBU یا CKD و یا غیر آن وارد شود، در ذیل قرارداد حتما عنوان می‌شود که این محصول می‌تواند اسم دیگری متناسب با فرهنگ بازار کشور مقصد داشته باشد یا خودرو حتما باید با برند اصلی خودش وارد بازار شود. در میان محصولات رنو فقط L90 (لوگان) بود که به «تندر ۹۰» تغییر نام داد و جز آن هیچ‌کدام از خودروهای رنو تغییرنام ندادند. البته این خودرو در کشور رومانی نیز به اسم داچیا و معروف شد.
جالب است بدانید خودروسازان فرانسوی که تعصب زیادی بر زبان خود دارند، برای خودروهای خود اسامی از سایر فرهنگ‌ها انتخاب می‌کنند. «زافران» برگرفته از عنوان زعفران ایرانی یا قاجار که برگرفته از نام ناصرالدین شاه در متون فرانسوی است و سایر اسم‌هایی که از فرهنگ‌های ملل دیگر هستند.
در واقع رنو، خودروساز دولتی فرانسه که
نسبت‌به سیتروئن و پژو بسیار سختگیرانه‌تر عمل می‌کند، برای حفظ بازار،
مقبولیت و همه‌پسند بودن محصولاتش در بازارهای جهانی، اسامی بین‌المللی و
قابل‌قبول سایر فرهنگ‌های جهان را انتخاب می‌کند. ضمن آن که تلفظ نام‌های
فرانسوی سخت‌تر از نام‌های انگلیسی است.
از عملکرد رنو می‌توان فهمید که خودروسازان اسامی را به‌گونه‌ای انتخاب
می‌کنند تا بازار فروش را حفظ کنند. آنها برای خوشایند فرانسویان که تعصب
زیادی بر زبان خود دارند، نام خودرو را انتخاب نمی‌کنند بلکه برای به‌دست
آوردن بازار بین‌المللی اسامی را انتخاب می‌کنند.
نامگذاری در دست متبحران
انتخاب اسم و برند نیاز به افراد متبحر دارد. در سایپا برای نامگذاری خودرو بین ۱۰ تا ۱۵ اسم معرفی و درنهایت یکی انتخاب می‌شود. برای نامگذاری محصولات جدید فراخوانی داده می‌شود تا علاوه‌بر جمع‌آوری اسامی، ذهن مردم با حضور محصول جدید درگیر شود.
هرچند ۹۰درصد اسامی که در فراخوان ها
ارسال می‌شود، قابل‌استفاده نیستند ولی ۱۰درصد باقیمانده بسیار عالی و
قابل‌‌تامل هستند. مخصوصا اسامی کردی که اصالت و انرژی خوبی دارند یا اسامی
اصیل سیستانی که آوانگاری به‌روز و مدرنی دارند. جالب آن که برخی از این
اسامی وارد فرهنگ‌های دیگر هم شده‌اند.
گروه سایپا برای انتخاب اسم محصولاتی مانند «ساینا» و «تیبا» فراخوان
برگزار کرد اما این بدان معنا نبود که اسامی که بیشترین فراوانی را دارند،
انتخاب شوند. بعد از اتمام فراخوان و تجمیع اسامی، چندین اسم برگزیده و به
کمیته تصمیم‌گیری و بررسی اعلام شد.
اعضای کمیته از نظرات استادان و
زبان‌شناسان باستانی استفاده کردند، اسامی را در زبان‌های انگلیسی،
فرانسوی، عربی، اسپانیایی و… به لحاظ معنایی و تلفظی بررسی کردند و درنهایت
به نقطه نهایی رسیدند.
اسمی که تمام این معیارها را داشته باشد، اسم مناسبی است. مخصوصا به لحاظ
فرهنگی حتی برای یک بخش از جامعه هم تنش ایجاد نکند. به‌علاوه وقتی محصولی
در بازار مورد استقبال قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد نام خودرو مورد تایید
بوده است.
معنای نام سایپا و پراید
سایپا مخفف واژه‌ای فرانسوی به معنای «شرکت ایرانی تولید اتومبیل» است. پراید اسمی انگلیسی است که کره‌ای ها ابتدا روی این محصول گذاشتند و در زمان ورودش به ایران به‌دلیل اینکه این محصول تحت لیسانس کیاموتورز در سایپا تولید می‌شد، این اسم را برای خود نگه داشت.
البته این خودرو در سال‌های ۸۹ و ۹۰ با تغییرات کلی که روی بدنه برای افزایش ایمنی آن صورت گرفت، تغییر عنوان داد و با اسم سایپا و کدهای مختلف نامگذاری شد. به‌عبارت دیگر از نظر گروه خودروسازی سایپا اسم محصولات سایپا ۱۳۱، ۱۴۱، ۱۳۲ و ۱۱۱ است که در خانواده ایکس ۱۰۰ می‌گنجند.
زیرا قصد این بود بیان شود این خودروها، محصولاتی ایرانی هستند و دیگر تحت لیسانس نیستند. باید اشاره کرد پروژه‌ای که برای نوسازی و بهسازی خودروهای پراید انجام شد پروژه ایکس ۱۰۰ بود و همین نام برای خودروها انتخاب شد.
به‌همین دلیل نام پراید در سال ۹۰ به ایکس ۱۰۰ تغییر کرد، یعنی سایپا ۱۳۱ از خانواده ایکس ۱۰۰ و به همین ترتیب سایر محصولات و هرکدام از این کدها و عددها معنا و تفسیر خاصی دارند.
ورود تیبا
با طراحی و تولید پلت‌فرم جدید یعنی ایکس
۲۰۰ یا خودروی «تیبا» کنونی، گروه سایپا تصمیم گرفت محصول جدید خود را با
نام جدید وارد بازار کند. با این هدف که به خریداران اعلام کند «تیبا»
ادامه ایکس ۱۰۰(پراید) نیست. این خودرو نه‌تنها شکل ظاهری آن تغییر کرده،
بلکه موتور، مشخصات فنی و پلت‌فرم «تیبا» نیز متفاوت از پراید است.
«تیبا» را همان‌طور که می‌نویسند، خوانده می‌شود. تلفظ آن ساده و کوتاه
است. خواننده برای تلفظ انرژی زیادی مصرف نمی‌کند. «تیبا» اسمی خوش‌آوا و
به معنای آهو است. درنهایت مجموع قواعد نامگذاری در «تیبا» رعایت شده و این
اسم در زبان‌های انگلیسی، فرانسه و حتی روسی که یکی از مقاصد صادراتی است،
معنای بدی ندارد.
کوییک؛ نامی ایرانی و جذاب
همان‌طور که در بالا ذکر شد، اسم خودرو باید هوشمندانه و براساس استراتژی‌های شرکت انتخاب شود. سایپا در انتخاب نام «کوییک» برای آخرین محصول خود هوشمندانه عمل کرد، زیرا «کوییک» یک نام ایرانی و براساس استراتژی‌های سایپا بود که برای مقابله با رقبای بازار بسیار مناسب انتخاب شد.
سایپا در انتخاب این نام بر اساس قواعد عمل کرد. هرچند «کوییک» در زبان انگلیسی هم وجود دارد و همین موضوع نیز جنجال‌برانگیز شد اما چند محل در ایران وجود دارد که اسمشان کوییک است. در کرمانشاه تپه‌ای باستانی است که ثبت ملی شده است، در هرمزگان یک روستا و در سنندج منطقه‌ای به‌نام «کوییک» وجود دارد. در فرهنگ کردی «کوییک» به معنای تند، چابک و فرز است و با «کوییک» انگلیسی به معنای سریع، هم معنایی دارد و این نخستین‌بار نیست که در دنیا چنین اتفاقی می‌افتد. این اسم در فرهنگ ایرانی ریشه داشته است. زبان‌شناسان نیز بر این نکته تایید کردند.
انتخاب اسم بسیار حساس است و قبل از اعلام اسم «کوییک» تنها ۵ نفر از نهایی شدن این اسم اطلاع داشتند.
در مورد نام کوییک به‌رغم این که جنجال‌های بسیاری به وجود آمد؛ اما جامعه
آن را پذیرفت. سایپا محصولی به جامعه معرفی کرد که متفاوت از سایر محصولات
است؛ باید حس تفاوت به مردم القا می‌شد، به همین دلیل این اسم بسیار تهاجمی
انتخاب شد.
فراخوان نامگذاری کوییک در سطح کارکنان سایپا بود و ۸۰درصد کارکنان شرکت
کردند. در کنار اسامی که از فراخوان جمع‌آوری می‌شوند، واحدهای بازار و
استراتژی در انتخاب اسم نیز مشارکت می‌کنند تا بهترین اسامی را انتخاب
کنند.
روند نامگذاری به جز زمانی که به فراخوان اختصاص داده می‌شود، ممکن است بین یک‌هفته تا چهار ماه طول بکشد.
ساینا
اسم این پروژه «ساینا» ۲۳۲ بود. «ساینا» به‌معنای سیمرغ است و برای محصولی که خانوادگی سدان و ایرانی است، مناسب و خوش آواست.
برای انتخاب نام «ساینا» که فراخوان به‌صورت گسترده و کشوری برگزار و روی
سایت سایپانیوز اعلام شد، حدود ۹۰ هزار نفر در فراخوان شرکت کردند. شاید
یکی از دلایلی که بسیاری در آن شرکت کردند، نحوه مشارکت از طریق سایت و به
صورت اینترنتی بود.
در بین محصولات سایپا، «ساینا» و «آریو» اسامی بودند که توسط مردم انتخاب شدند.
آریو
سایپا در قرارداد با شرکت زوتای چین می‌توانست نام محصول را عوض کند، چون محصولی که در ایران تولید می‌شود بسیار باکیفیت‌تر از نمونه چینی است. به همین دلیل نام «آریو» را انتخاب کرد. از این محصول در بازار و مخصوصا توسط تاکسیرانی استقبال خوبی به عمل آمد.
