نگاهی به سیر تکامل سیستم‌های پخش داخل خودرو

به گزارش پدال نیوز،  به عنوان یک دهه‌شصتی، بخش اعظمی از خاطرات موسیقایی امثال من در خودرو، با خِش‌خِش‌های رادیو FM، نوار کاست‌هایی که گاه و بیگاه داخل ضبط گیر می‌کردند، شکل گرفته. دوران بلوغمان را هم با CD‌های MP3 که با وسواس فراوان، برای ماشین پدر یا مادر، گُلچین می‌کردیم، گذرانده‌ایم. اما امروز، حتی پخش CD هم در مقایسه با پیشرفت‌های شگرفی که صنعت سیستم‌های صوتی به خود دیده، عجیب و کاملا تاریخ‌مصرف گذشته احساس می‌شود. با این مقدمه، از اولین نسل رادیو AM تا کارتریج‌های 8-تراک و نسل جدید سیستم‌های صوتی، نگاهی داریم به سیر تکاملی سیستم‌های پخش خودرویی، از آغاز تا به امروز. ‌در این میان، حتی ایده عجیب اما برای دوره خود، جالب‌توجه پخش گرامافون زیر داشبورد را هم فراموش نکرده‌ایم.
 
دهه 1930  رادیو‌های اولیه خودرویی
 
برای اولین دهه حیات خودرو‌های تولید انبوه، رانندگی تجربه‌ای بود که در آن، صدایی ورای طنین موتور وجود نداشت. اما در سال 1930، برادران گَلوین (پُل و جوزف) با شرکت تولیدی گَلوین اولین رادیو خودرویی تجاری‌سازی شده را با نام موتورولا 5T71 (ترکیب واژه‌های موتور و ویکتورولا) معرفی کردند. این سیستم از لامپ‌های خلأ تغذیه‌کننده از باتری بهره می‌بُرد و به بهایی نزدیک به 130 دلار فروش رفت که برای آن زمان، مبلغ بسیار هنگفتی بود. در آن روز‌ها، رانندگی همراه با صدای موسیقی، مفهومی نه‌چندان مرسوم بود و از نظر پرت‌کردن حواس، به نوعی معادل امروزی ارسال پیامک در هنگام رانندگی به حساب می‌آمد. با این حال اما گَلوین میلیون‌ها دستگاه از این رادیو خودرویی را به فروش رساند و در نهایت نیز به موتورولا تغییر نام داد. در واقع گَلوین، آغاز شرکت فناوری ارتباطاتی است که امروز به نام موتورولا می‌شناسیم.
 
دهه 1950  Hi-Fi و FM
 
با وجود تنوعی که تا دهه 1950 میلادی برای رادیو خودرویی پدید آمد، کماکان آهنگی که مردم در خودرو گوش می‌دادند، در گرو امواج سرگردان در هوا بود. این سیستم مونوفونیک (تک‌صدایی) در سال‌های آتی مورد بازنگری قرار گرفت و توسعه یافت. AM حالت رادیویی غالب آن دوره بود اما در سال 1952، شرکت آلمانی Blaupunkt، اولین رادیو خودرویی FM را عرضه کرد. سال 1953، رادیو Becker Mexico با قابلیت دریافت امواج AM و FM و جست‌وجو در میان ایستگاه‌های رادیویی، کاربردپذیری رادیو‌های خودرویی را گسترش داد. به فاصله تنها 3 سال، کرایسلر با گزینه‌ای تازه برای سیستم‌های پخش خودرویی، در‌صدد تغییر این مکانیسم برآمد. ایده کرایسلر، گرامافونی داخل خودرو با نام تجاری Highway Hi-Fi بود که زیر داشبورد یک سری از مجهز‌ترین و بالارده‌ترین ساخته‌های این خودروساز آمریکایی تعبیه شد و با سیم‌کشی، مستقیما متصل به رادیو این مدل‌های به‌خصوص بود. با چرخاندن یک سوئیچ، یک صفحه گردونه مینیاتوری از دل
Hi-Fi بیرون می‌آمد که محل قرار دادن دیسک‌های 18 سانتی‌متری ساخت کرایسلر بود. این دیسک‌های انحصاری کرایسلر تنها با خوانند‌ه‌ها و نوازندگان طرف قرار‌داد با Columbia Records پُر می‌شدند و هر یک، قابلیت پخش حداقل 45 دقیقه موسیقی را داشتند. ضعف اصلی Highway Hi-Fi در پرش‌های متعددی بود که هنگام عبور از دست‌انداز‌ها در پخش موسیقی اتفاق می‌افتاد و همین باعث حذف زودهنگام آن از چرخه عرضه شد تا سیستم AM/FM، برای سال‌ها، سیستم پخش غالب خودرویی باقی بمانند.
 
دهه‌های 1960و 1970  نوار‌های موسیقی
 
پس از تجربه شکست‌خورده کرایسلر با Highway
Hi-Fi، دیگر اقدام چشمگیری در جهت ارتقای سیستم‌های پخش خودرویی انجام نشد تا اینکه اِرل ویلیام مانتز، مهندس برق، تاجر و کارآفرین آمریکایی، با هدف ترکیب اصلی‌ترین گستره محصولات خود یعنی خودرو (با برند Muntz) و سیستم‌های پخش در قالب یک محصول واحد، فناوری کارتریج 4-ترَک را برای اولین بار با نام تجاری Stereo-Pack برای خودرو عرضه کرد. مانتز یک سیستم پخش نوار ارزان‌قیمت را نیز با نام جذاب Autostereo عرضه کرد که می‌توانست تمامی آلبوم را بدون وقفه پخش کند. در واقع، به لطف مانتز، رانندگان برای اولین‌بار می‌توانستند روی آهنگی که در خودرو گوش می‌دهند، کنترل داشته باشند. مبتکری به‌نام بیل لیر که سابقه چندین دهه کار در رادیوسازی موتورلا را داشت، فناوری 4-ترَک را بسط داد و سال 1965، برپایه آن، فناوری کارتریج 8-ترَک را با نام تجاری Stereo 8 معرفی کرد. اگرچه فیلیپس یک سال قبل یعنی در سال 1964 کاست کامپکت را به بازار عرضه کرده بود اما Stereo 8 به لطف هزینه‌های ساخت و قیمت پایین‌تر، بسیار محبوب شد. این دو در ابتدا کیفیت صدای تقریبا یکسانی داشتند اما کیفیت نوار کاست روز‌به‌روز افزایش یافت و تا اوایل دهه 1970، به راحتی 8-ترَک را پشت سر گذاشت. اما شاید مهم‌تر این است که کاست، مناسب‌ترین قطع را برای سفارشی‌سازی داشت و با ابداع کاست‌پلیر‌های قابل حمل مثل واکم در سال 1979، در کُل تبدیل به مناسب‌ترین نوع برای سیستم‌های پخش شد‌ و در نهایت، از آنجایی که امکان گُلچین کردن ترک‌ها نیز در آن وجود داشت، آغازی شد برای عصر ضبط نوار‌های گُلچین که هنوز هم طرفداران خود را دارد.
 
دهه‌های 1980 و1990  ظهور CD
 
توسعه نمونه‌های اولیه دیسک کامپکت یا همان CD توسط فیلیپس و سونی به اواسط تا اواخر دهه 1970 میلادی باز‌می‌گردد اما به خاطر تردید‌های گسترده‌ای که پیرامون پتانسیل تجاری این فرمت دیجیتال وجود داشت، CD‌ها و دستگاه‌های پخش CD تا سال 1982 به‌صورت تجاری عرضه نشدند. در سال 1984، پایونیر با معرفی CDX-1، اولین سیستم پخش CD برای خودرو، همه معادلات را تغییر داد. این سیستم نه‌تنها از نظر کیفیت صدا، به‌مراتب سر‌تر از سیستم‌های پخش خودرویی پیش از خود بود، بلکه CD‌ها نیز دوام بسیار بیشتری به نسبت نوار‌ها داشتند. در ضمن، قابلیت تغییر ترَک آنی در CD‌ها نیز مکانیسمی به‌مراتب کارآمد‌تر به نسبت فرآیند خسته‌کننده جلو یا عقب زدن نوار بود. در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990، CD چِینجر‌های چند‌دیسک که امکان تغییر ترک در بین حداکثر 10 دیسک در آن واحد را به رانندگان می‌دادند، محبوبیت یافتند.
 
دهه‌های 1970 و1980  بالا رفتن ولوم
 
با اوج گرفتن نوار‌های کاست، محو شدن تدریجی آمپلی‌فایر‌هایی برپایه لامپ‌های خلأ حجیم‌ و ظهور سیستم‌های پخش خودرویی که نقطه مقابل سیستم‌های تک‌اسپیکر و مونوفوبیک بودند، دهه 1970 بستری شد برای آغاز صنعتی که امروز به‌نام افترمارکت می‌شناسیم. سیستم‌های پخش سفارشی تبدیل به گزینه‌ای محبوب برای رانندگانی شدند که خواستار سیستم‌هایی قدرتمند‌تر از آنچه که به‌صورت استاندارد روی خودرو‌ها نصب می‌شد، بودند. شرکت‌ها شروع به عرضه کاست‌پلیر‌ها و اسپیکر‌های قدرتمند‌تری کردند که راننده‌ها می‌توانستند به‌صورت متفرقه روی خودرو نصب کنند. پیشرفت‌های حاصل شده در سیستم‌های پخش خودرو، در دهه 1980 این سیستم‌ها را به سطح قدرت و قابلیت‌های سیستم‌های پخش خانگی نزدیک کرد. پایونیر سال 1976 با معرفی Supetuner در پخش رادیو/کاست KP-500، مداربندی برقی، کیفیت دریافت امواج و قابلیت تونینگ دقیق سیستم‌های پخش خودرویی را ارتقا‌ داد. سیستم‌های پخش با چندین بلندگو شامل بلندگو‌های جداگانه در رودری سمت راننده، سرنشین کناری جلو و تاقچه عقب که حس صدای فراگیر را به کابین می‌دادند، در این سال‌ها به سرعت رواج یافتند و اکثر پیشرفت‌ها در صنعت سیستم‌های صوتی خودرو، در افترمارکت به وقوع پیوستند تا از طریق سیستم‌های استوک شرکتی.
 
آغاز هزاره سوم  MP3 Player‌ها‌
 
چندین نمونه آزمایشی از دستگاه‌های پخش دیجیتال همراه در آخرین سال‌های هزاره دوم معرفی شدند اما با معرفی اَپل آی‌پاد در پاییز 2001 بود که همه چیز تغییر کرد. اگرچه تنها 5 گیگابایت حافظه نسل اول در مقایسه با مدل‌های بعدی، حتی ممکن است به چشم هم نیاید، اما آغازگر انقلابی در فناوری موزیک‌پلیر‌های همراه بود. با اوج گرفتن دستگاه‌های پخش MP3، فروش CD و دستگاه‌های پخش CD مُدام کمتر و کمتر می‌شد و نوار‌های کاست نیز تقریبا به یک‌باره محو شدند. البته ورود این انقلاب دیجیتال به سیستم‌های پخش خودرویی کمی بیشتر زمان بُرد و در ابتدا، تا اواسط دهه اول هزاره سوم، گزینه‌های محدودی برای اتصال MP3 Player‌ها به سیستم‌های پخش خودرویی وجود داشت.
 
دهه اول هزاره سوم  رادیو ماهواره‌ای
 
Sirius Satellite Radio پس از 5 سال لابی‌گری با FCC برای اجازه گسترش رادیو ماهواره‌ای و سپس، 5 سالی که برای تامین هزینه 1.6‌میلیارد دلاری پرتاپ 3 ماهواره به مدار زمین در سال 2000 گذراند، یک‌تنه و با موفقیت صنعت رادیو ماهواره‌ای را بنیانگذاری کرد. به فاصله یک سال، XM Satellite Radio نیز اولین ماهواره‌های خود را در مدار زمین مستقر کرد تا برای همیشه تجربه گوش دادن به رادیو را تغییر دهد. امروز، این سرویس ارائه‌دهنده گستره‌ای از سرویس‌های صوتی از جمله موسیقی، گفت‌وگو‌های رادیویی، اخبار و گزارش‌های ورزشی است و آگهی بازرگانی در آن پخش نمی‌شود (سرویس با حق اشتراک عرضه می‌شود). در یک دهه گذشته، آمار مشترکان به لطف قرارداد‌های طولانی‌مدت منعقد شده با خودروسازانی همچون جنرال‌موتورز، فورد، تویوتا، ب‌ام‌و، بنتلی، فولکس‌واگن و ...، رُشد قابل توجهی داشته به‌طوری‌که این تعداد اواسط 2014 از مرز 26.3 میلیون مشترک گذشته است.
 
دهه دوم هزاره سوم سرویس‌های رادیو اینترنتی
 
اصلی‌ترین رقبای رادیو ماهواره‌ای در سال‌های اخیر، سرویس‌های رادیو اینترنتی همچون Spotify و Pandora بوده‌اند. محبوبیت این سرویس‌ها که به سرعت هم رو به رشد است، هنوز آنطور که باید به صنعت سیستم‌های صوتی خودرو نرسیده اما این رویه، رو به تغییر است. سال گذشته، 135 مدل خودرو از 26 خودروساز، به‌صورت شرکتی با قابلیت پخش رادیو اینترنتی پاندورا به بازار عرضه شدند و این در حالی است که تنها 6 سال از عرضه اولین پخش مجهز به پاندورا توسط پایونیر می‌گذرد. ب‌ام‌و و Mini شروع به عرضه سرویس رادیو اینترنتی نوپا‌تر اسپاتیفای در مدل‌های متعدد خود کرده‌اند. حتی به‌تازگی قراردادی بین اسپاتیفای و اپلیکیشن تاکسی Uber به امضا رسیده که طبق آن، مسافران سرویس Uber می‌توانند با اتصال اکانت‌های اسپاتیفای و اوبر خود به یکدیگر، موزیک دلخواه خود را در طول مسیر گوش دهند.
 
امروز  انقلاب دیجیتال
 
با پیشرفت‌های چشمگیری که صنعت افترمارکت به لطف برند‌هایی همچون پایونیر، سونی و آلپاین در دهه‌های گذشته داشته، صوت همراه با تجربه رانندگی نیز امروز بلندتر، واضح‌تر و فراگیر‌تر از هر زمان دیگری است و هرآنچه که برای یک سیستم کاملا سفارشی و همه‌چیز تمام نیاز داشته باشید، حال با اتصال بلوتوث، USB یا AUX در دسترس است. اما موج تازه، فراگیر شدن رابط‌های کاربری اندروید و iOS برای سیستم‌های صوتی و مولتی‌مدیای خودرو‌هاست.
سال 2011 پایونیر با AppRadio متصل به iOS که از یک سری اپلیکیشن‌های آیفون پشتیبانی می‌کرد، اولین هدیونیت برپایه گوشی‌های هوشمند را عرضه کرد.
تکامل یافته این سیستم، Apple CarPlay است که سال گذشته به‌صورت انبوه به سیستم اطلاعات و سرگرمی نسل جدید خودرو‌ها اضافه شده و از طریق آن، اپلیکشن‌ها و کاربری‌های آیفون از جمله مدیریت تماس‌ها و پیام‌ها از طریق سیستم مولتی‌مدیای خودرو قابل کنترل خواهد بود. کمی بعد‌تر، پایونیر به اولین عرضه‌کننده مولتی‌مدیای غیرشرکتی با رابط CarPlay تبدیل شد.
 
 
نویسنده: مجید رقیبی