نقش غول‌های آهنی در آلودگی هوای تهران

به گزارش پدال نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، رحمت الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران امروز در توئیتر خود نوشت: «شب ها 10 هزار سرویس توسط خودروهای دیزلی غیراستاندارد در سطح شهر تهران مصالح ساختمانی توزیع می کنند و تشدید کننده آلودگی هوا هستند. فریاد!».
 
این صحبت های عضو شورای شهر تهران دلیل دیگری برای آلودگی هوای تهران در صبح هاست، آلودگی که تاکنون علت آن را وارونگی هوا عنوان می کردند.
 
بسیاری از شبها شهروندان تهرانی به راحتی کوه های شمال تهران را با چشم غیرمسلح می دیدند اما زمانی که صبح از خواب پا می شدند، این کوهها در هاله ای از دود پنهان شده بودند.
 
برای شهروندان جای سوال بسیار بود که در طول شب چه اتفاقی رخ داده که با وجود تردد بسیار کم خودروها در شهر، آلودگی تا این اندازه افزایش داشته است.
 
بسیاری علت این موضوع را پدیده اینورژن یا وارونگی هوا عنوان می کردند اما حالا با سخنان حافظی مشخص شد که علت عمده این تغییرات هوا چه بوده است.
 
در اینکه کامیون ها و تریلرها در ساعات پایانی شب فعالیت خود را در تهران آغاز و تا ساعت 5 صبح ادامه می دهند، شکی نیست اما اینکه آنها 10 هزار سرویس در این مدت ارائه می کنند، جالب است.
 
نکته ای که حافظی به آن تأکید کرده، فعالیت خودروهای دیزلی غیر استاندارد است. طبیعتا در شهری مانند تهران در مجموع بیش از 10 هزار سرویس توسط کامیون ها و تریلرها ارائه می شود که تنها سهم کامیون های غیر استاندارد، 10 هزار سرویس است.
 
در این میان چند سوال دیگر پیش می آید که لازم است مسئولان به آنها پاسخ دهند. ابتدا باید در مورد وضعیت کنترل معاینه فنی این کامیون ها صحبت شود و مشخص گردد که آیا مرجعی برای کنترل معاینه فنی این خودروها در شب ها، اقدام می کند یا خیر.
 
طبیعتا راهنمایی و رانندگی می تواند از نظارت خود و دوربین های شهری که محدوده زوج و فرد را رصد می کنند، بگوید و با رد یا تأیید سخنان حافظی، مشخص کند که چه اقدامی در این ارتباط باید صورت بگیرد.
 
البته می توان گفت که نظارت بر کامیون ها در شب ها بسیار کم است و آنها به راحتی در خیابان های شهر ویراژ می دهند، کما اینکه تصاویر این ویراژها در گزارشات قبلی منتشر شده است.
 
اکنون محمدباقر قالیباف، شهردار تهران نیز در اینستاگرام خود در مورد آلودگی هوا نوشته است: «آلودگی هوا گره کور معضلات تهران شده. همه ما باید برای رفع این مشکل تلاش کنیم. مردم خوبمون تا جایی که می‌تونن از وسیله‌های حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنن، اما محدودیت منابع ما و عدم همراهی دولت در سیاست‌های حمایتی مانع از گسترش این وسیله‌ها به حد مورد نیاز مردمه.
 
به لطف خدا و با تلاش همکارانم ما به سرعت و با کیفیت در حال تکمیل خطوط مترو پایتخت هستیم، اما در تهیه ترن، نیازمند همراهی دولتیم، همونطور که الان هم برای افزایش ترن و کم کردن شلوغی مترو منتظر کمک دولت هستیم. امیدوارم دولت محترم در اجرای سیاست‌هایی که منجر به کاهش آلودگی می‌شه گام جدی برداره. امروز در مسیر رفتن به مجلس شورای اسلامی، سوار مترو شدم و با همشهری‌های خوبم کمی گپ زدم.»
 
*متهمان اصلی آلودگی هوا
 
منشا 45 درصد آلودگی هوای تهران خودروهای کاربراتوری است که در پایتخت در حال تردد هستند. این خودروها درهر کیلومتر پیمایش 40 گرم آلاینده تولید می‌کنند. این در حالی است که خودروهایی که از استاندارد یورو 2 برخوردار هستند تنها 7/ 2 گرم در هر کیلومتر آلاینده تولید می‌کنند. موتورسیکلت‌های بنزینی نیز تاثیر بالایی برآلودگی شهر دارند، به طوری که هر موتورسیکلت به اندازه هشت خودرو آلودگی ایجاد می‌کند.
 
*بی‌توجهی به معاینه فنی خودرو‌ها
 
مریم نادری مدیر واحد پایش و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هم با اشاره به اینکه دلیل اصلی آلودگی کنونی هوای تهران، خودروهای سواری، موتورسیکلت‌ها، اتوبوس‌ها و خودروهای فرسوده است، گفت: مقدار تولید آلودگی این منابع بالا است. بنابراین تاکید داریم که باید در طول سال به مساله مقابله با آلودگی هوا توجه و رسیدگی شود و این مساله تنها در روزهایی که وارونگی دما وجود دارد و حجم آلودگی در سطح شهر تهران جمع می‌شود و شرایط جوی اجازه خروج آنها را نمی‌دهد، بااهمیت تلقی نشود.
 
مدیر واحد پایش و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوا با بیان اینکه مساله دیگر در بحث آلودگی هوا معاینه فنی خودروهاست که از اعتبار یکساله به پنج سال رسیده است، گفت: در حال حاضر معاینه فنی توسط پلیس آن طور که باید کنترل نمی‌شود، ضمن اینکه قرار بود یکپارچه‌سازی معاینه فنی با هماهنگی پلیس اتفاق بیفتد، اما اکنون متوقف شده است.
 
به گفته نادری، یکی از بحث‌های قابل توجه در کاهش آلودگی هوای تهران، بحث خروج و جایگزینی خودروهای فرسوده بالای 20 سال است که در طرح جامع کاهش آلودگی هوا قید شده، ولی در دولت پیگیری نمی‌شود و خودروهای فرسوده همچنان در سطح شهر تردد می‌کنند و سالانه بر تعداد آنها افزوده می‌شود. طرح‌هایی چون جایگزینی خودروهای فرسوده سال‌هاست که روی میز است و بحث‌های اقتصادی و عدم هماهنگی‌ها،‌ مانع اجرای آن شده است.
 
مدیر واحد پایش و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوا با تاکید بر اینکه تعطیلی مدارس در شرایط پایداری هوا و افزایش شاخص‌های آلایندگی راهکار کوتاه‌مدتی است، گفت: باید آلودگی تهران را در منشا و منبع و با راه حل بلندمدت کنترل کنیم، و تجویز یک حرکت کوتاه‌مدت چون تعطیل کردن مدارس، ادارات، ممنوعیت فروش طرح ترافیک روزانه و... ممکن است که برای خروج از شرایط اضطرار کمک اندکی کند؛ اما مشکلات دیگری ایجاد خواهند کرد.
 
وی با اشاره به اینکه در شرایطی که تقاضا برای سفر وجود دارد، با اعمال طرح زوج وفرد از درب منازل، بار بیشتری بر حمل‌و‌نقل عمومی تحمیل می‌شود و‌حمل‌نقل عمومی جوابگوی آن نیست، گفت: بحث آلودگی هوا دست ارگان‌های مختلف است و بهتر است این مسائل از ابتدای سال توسط شهروندان، مسوولان و رسانه‌ها پیگیری شود، چون با بررسی در بازه‌های کوتاه پاییز و زمستان قابل حل نخواهد بود.
 
*مسئولیت دولت برای کاهش آلودگی هوا
 
بسیاری ازمنتقدان دلیل افزایش آلودگی هوا را کم‌توجهی دولت به وظایف قانونی خود می‌دانند؛ اما مسوولیت‌های دولت برای کاهش آلودگی هوا چیست؟
 
دولت بر اساس برنامه جامع کاهش آلودگی هوا یعنی از سال 74 به بعد باید 7 برنامه اصلی را اجرا می‌کرد.
 
حرکت به سمت استانداردهای یورو در خودروسازی و استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت فرسوده، ارتقای حمل‌ونقل عمومی و مدیریت ترافیک، ارتقای کیفیت سوخت و حذف سرب از بنزین و ارائه گازوئیل کم‌گوگرد مسوولیت  های دولت بود.
 
معاینه فنی، مدیریت ترافیک، آموزش همگانی و ارتقای فرهنگ زیست محیطی از دیگر وظایف تعریف شده برای کاهش آلودگی هوا بود. اما اجرای این برنامه‌ها پس از سال 1384 با تاخیری 6 ساله تا سال 90 به تعویق افتاد. در ماه‌های پایانی سال 90 سازمان حفاظت محیط زیست طرح جامع کاهش آلودگی هوا در هشت شهر بزرگ کشور را به عنوان طرح بازنگری شده و در واقع جایگزین طرح جامع کاهش آلودگی هوا ارائه کرد.
 
شماره‌گذاری خودروهای تولیدی به استثنای خودروهای دوگانه سوز تولید داخلی از ابتدای سال 1393 بر اساس استاندارد یورو4، تولید و واردات موتورسیکلت از مهر 1391 بر اساس استاندارد یورو 3، تجهیز واحدهای صنعتی مستقر در حریم شهرها به سیستم پایش آنلاین آلاینده‌ها تا پایان سال 1391، جایگزینی فرآیند احتراقی صنایع مستقر در حریم شهرها با انرژی‌های تجدیدپذیر از ابتدای سال 1392، انتقال واحد‌های آلاینده چون کوره‌های سنتی آجر، آهک، گچ و... به خارج از شهرها، احداث نیروگاه‌های برق با انرژی‌های تجدیدپذیر و جلوگیری از احداث نیروگاه‌های برقی که با مازوت کار می‌کنند، تجهیز موتورخانه‌های ساختمان‌های اداری و تجاری به سیستم‌های هوشمند انرژی تا پایان سال 1392، افزایش تعداد ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا، ایستگاه‌های آنلاین، ارتقای نرم‌افزارها و زیرساخت‌های مخابراتی، بارور کردن ابرها و سایر اقدامات در شرایط اضطراری بخشی از وظایف تعریف شده برای دولت است.
 
به نظر می‌رسد برخی از مسوولیت‌ها مانند بارورکردن ابرها در شرایط اضطراری یا انتقال واحد‌های آلاینده در حریم شهرها به فراموشی سپرده شده است.
 
به جز تکالیفی که طرح جامع کاهش آلودگی هوا بر عهده دولت برای کاهش آلودگی هوا گذاشته است، دو دولت گذشته برخی روش‌ها مانند آب‌پاشی و مه پاشی را برای کاهش آلودگی هوا به کار گرفتند که به دلیل بی‌اثر بودن بر کاهش آلاینده‌ها کنار گذاشته شد.