بررسی علل و نشانه‌های خرابی لنت ترمز

به گزارش پدال نیوز، پیش از این در سری مطالب عیب‌یابی خودرو به زبان ساده، به شرح عیوب سیستم ترمز که درصد بسیار بالایی از ایمنی یک خودرو به آن گره خورده است، پرداختیم؛ بخشی حیاتی در دستگاه پیچیده خودرو که به شما توصیه می‌کنیم همیشه ‌هنگام خرید خودرو‌ جدید، همچون وسواسی که در‌ برخی جنبه‌ها از جمله آپشن‌های داخلی، طراحی و... خرج می‌کنید، قدرت و بازده سیستم ترمز نیز به یکی از دلایل مهم شما برای انتخاب یا عدم انتخاب یک محصول بدل شود. با تمام این تفاسیر، به سراغ موضوع این شماره می‌رویم؛ آشنایی با لنت و برخی عیوب و تست‌های مرتبط با آن.

 هرچند که تمام بخش‌های یک دستگاه باید مو به مو در کنار هم کار کنند تا نتیجه نهایی رضایت‌بخش باشد و هر کدام به اندازه خود حضورشان مهم است، اما لنت ترمز را شاید بتوان اصلی‌ترین بخش سیستم ترمز و به نوعی ملموس‌ترین بخش ترمز برای مالک نام برد. این قطعه که امروزه از نمونه‌های ارزان‌قیمت شهری تا نسخه‌های گران‌قیمت ویژه خودروهای مسابقه‌ای آن به وفور در بازار یافت می‌شود، تقریبا به شکل امروزی‌اش در سال 1902 توسط فردریک لنکسر اختراع شد. همان‌طور که می‌دانید مکانیسم کار ترمز به‌طور بسیار خلاصه اینگونه است که نیروی پای راننده با عبور از میل‌بندی ترمز و دیگر بخش‌ها، نهایتا توسط نیروی اصطکاک فوق‌العاده بالا و گرما‌زایی که ما بین لنت و کاسه ترمز و  دیسک ترمز پدید می‌آید، به ثمر می‌نشیند و خودرو را در چند ثانیه به حالت سکون در‌می‌آورد، اما کافی است ذره‌ای در انتخاب و ترکیب متریال تشکیل‌دهنده لنت کیفیت لازم را مد نظر قرار ندهند تا قدرت اصطکاک بسیار بالای تولیدی، در کوتاه‌ترین زمان ممکن لنت‌ها را از رده خارج کنند و همین نیاز به کیفیت بالا از همان ابتدا تمام سعی سازندگان را بر آن داشت که باکیفیت‌ترین مواد ممکن را در ساخت لنت‌ها به کار گیرند که البته بحث به‌صرفه‌بودن سبب‌شده همواره لنتی بهتر از لنت موجود‌ روی خودرویتان در بازار موجود باشد. در اول راه لنت‌ها را با پنبه نسوز می‌ساختند که چون مقاومت در برابر از‌هم‌گسیختگی‌اش از مقاومت در برابر گرما کمتر بود، سیم و تارهایی از جنس مس و روی به آن افزودند. در ادامه مسیر تکامل، نوعی رزین که همان شیره چسبناک درختان و به نوعی یک چسب نسبتا محکم طبیعی است را وارد بازی کردند! در گذر زمان لنت‌های ساخته شده از آزبست (پنبه‌نسوز) در پی ممنوع‌شدن این ماده به دلیل اثرات مخرب زیست محیطی تقریبا از رده خارج شدند (هرچند که هنوز با وجود برخی قوانین ابلاغ‌شده، لنت‌هایی با ترکیب آزبست در بازار موجود هستند) و جای خود را به لنت‌های فلزی، نیمه‌فلزی و ارگانیک دادند که با ترکیب و پرس‌کردن پودر فلزهای مختلف و مواد ارگانیک شکل می‌گیرد و در مجموع با خصوصیات مختلف امروزه از نظر میزان استفاده، کاملا در بازار بی‌رقیب هستند ولی اینها نیز برای تکامل لنت‌ها کافی نبود که لنت‌های قوی‌تر و گران‌تری همچون لنت‌های سرامیکی تولید شده توسط رشته‌های کولار ظهور کردند تا اوج توانایی یک سیستم ترمز کارآمد را به تصور بکشند.
وقتی لنت‌ها تا حد آخر ساییده می‌شود:
هر لنت بسته به کیفیت و میزان مواد مصرفی و همچنین سبک و میزان استفاده، عمری مفید دارد که به مرور زمان با کم‌شدن عمرش، کم‌کم ساییده شده و تا حد تمام‌شدن نیز پیش می‌روند. اگر لنت‌ها ساییدگی بیش از حد داشته باشند که تعویضشان را در دستور کار قرار می‌دهد، نشانه‌های زیر را از خود بروز می‌دهند:
‌هنگام ترمز‌گیری، از سیستم ترمز صدای جیغ شنیده می‌شود.
‌هنگام ترمز‌گیری، نیاز به طی کردن بیشتر مسیر عملیاتی پدال حس می‌شود‌ (‌پدال بیش از حد به کف خودرو نزدیک می‌شود).
قدرت ترمز‌گیری به میزان محسوسی کاهش می‌یابد.
‌هنگام ترمز‌گیری، خودرو به یک سمت کشیده می‌شود.
روغن ترمز در مخزن پایین می‌آید.
وقتی لنت چرب می‌شود:
گاه پیش می‌آید که به دلیل نشتی مدارات روغن، لنت‌ها آغشته به روغن می‌شوند. اگر میزان روغن بسیار زیاد بود و با شست‌وشوی لنت با حلال‌های نه‌چندان قوی (جهت جلوگیری از آسیب احتمالی روی مواد تشکیل‌دهنده لنت) پاک نشدند، تعویض لنت مساوی است با حفظ ایمنی‌تان. لنتی که چرب شده باشد، برخی نشانه‌های زیر را به همراه دارد:
با وجود اندازه بودن میزان گوشت لنت، عملیات ترمزگیری با ضعف آشکار انجام می‌شود.
هر لحظه امکان دارد که با نقص در عملیات ترمز‌گیری لنت روغنی شده، خودرو به کناره‌ها کشیده شود.
به دلیل گرمای بسیار زیاد حاصل از سایش، از روی لنت دود بلند می‌شود.
سوختن روغن روی لنت‌ها علاوه بر دود، مقداری بو نیز به همراه دارد.
ممکن است صدای جیغ به گوش برسد.
روغنی‌شدن لنت همان‌طور که عمل ترمزگیری را تضعیف می‌کند، می‌تواند حالت برعکس داشته باشد که حساسیت ترمز را افزایش دهد.
وقتی لنت شکسته شده باشد:
گرمای بیش از حد تولیدی در سیستم ترمز و یا ضربه‌های فیزیکی، گاهی شکستن بخشی از لنت را به همراه دارند. اگر نشانه‌های زیر را دیدید، لنت‌ها را چک کنید:
پدال ترمز کورس بیشتری را می‌پیماید و به کف اتاق نزدیک می‌شود.
ممکن است صداهای غیر طبیعی از سمت ترمز به گوش برسد (‌شل شدن پرچ‌ها نیز دلیل بر تولید صداست).
عملکرد ترمزی که از نظر فیزیکی آسیب دیده به دلیل کاهش سطح اصطکاک افت شدیدی پیدا کرده و سبب انحراف خودرو از خط مستقیم در زمان ترمزگیری می‌شود.
اگر در اثر ضربه، لنت تغییر شکل داده باشد، احتمال آنکه دائم ‌روی کاسه و دیسک قفل شود و حرکت چرخ را با اختلال همراه کند وجود دارد.
وقتی لنت از شکل طبیعی خود خارج شود: گاهی پیش می‌آید که به دلیل فشار بسیار زیاد روی لنت، ایراد در ساخت و یا ضربان فیزیکی، لنت حالت استاندارد خود را از دست داده و گاه دچار زائده‌هایی شود. در این حالت مشکلات زیر پیش می‌آید، توجه داشته باشید که ایرادات لنت نشانه‌های مشترک زیادی دارند:
در زمان ترمزگیری، صدای جیغ یا ضربه به گوش می‌رسد.
روی دیسک ترمز خط می‌افتد.
در تمام شرایط رانندگی، از جانب لنت معیوب صدا بلند می‌شود.
وقتی لنت ضخامت بیش از حد و فاصله جابه‌جایی کم داشته باشد:
اگر لنت خریداری شده استاندارد خودروی شما نباشد و با جا زدن تحت فشار سعی در استفاده از آن را داشته باشید و یا فضای کافی برای بازی کردن نداشته باشند:
چرخ مجهز به لنت ضخیم به سختی و در اصطکاک می‌چرخد.
گرمای بیش از حدی در مجموعه تولید می‌شود که می‌تواند موجب تاب برداشتن دیسک شود.
حرکت با خودرو چه در زمان ترمزگیری و چه در زمان عادی با سر و صدا همراه است.
گرمای تولید شده باعث سوختن لنت و بلند شدن بوی آن می‌شود.
عملکرد سیستم ترمز مختل شده و با کوچک‌ترین فشاری از طرف پدال، ترمزها عمل کرده اما این سرعت غیر‌استاندارد در عملکرد، ضررش از سود اندکش به مراتب بیشتر است.
بهترین زمان تعویض لنت که نه ایمنی را به خطر بیندازد و نه جیب شما را بی‌مورد خالی کند، وقتی است که میزان روغن موجود در مخزن، از حد استاندارد توصیه شده توسط سازنده پایین‌تر برود. در این شرایط به دلیل سایش لنت‌ها، سطح روغن در مخزن پایین می‌رود. وقتی سطح روغن به قسمت تعیین‌شده رسید، لنت‌ها را تعویض کنید. البته توجه داشته باشید که پایین رفتن سطح روغن در مخزن به دلیل نشتی روغن از مجموعه مدار ترمز نباشد. هر‌از‌گاهی به‌صورت منظم زیر خودرو رفته و سلامت مجموعه مدار ترمز و شلنگ‌های منعطف را بررسی کنید.
 
نویسنده: مهندس سید فرشاد سجادیان