چرا پیاده راه در تهران شکست خورد و در تبریز موفق شد؟

به گزارش پدال نیوز به نقل از خبر آنلاین ،  پس از 5 سال از اجرای طرح پیاده‌راه 17 شهریور و بی توجهی 5 ساله به مخالفت‌های کسبه و اهالی این منطقه با ‍‍‍پیاده‌راه شدن خیابان، بالاخره این خیابان با فشار‌های اعضای شورای شهر تهران باز شد. تررد خودروها از روز گذشته از ابتدای خیابان صفا، تا میدان شهدا آزاد شده و نا موفق بودن این طرح بعد از 5 سال پذیرفته شد. پروژه‌ پیاده‌راه 17 شهریور یکی از پروژه‌های پر سروصدایی بود که از همان ابتدا با مخالفت شدید مردم در این منطقه مواجه شد اما اصرار شهرداری و حمایت اعضای شورای شهر همراه با شهرداری، باعث شد این طرح علیرغم مخالفت مردم و عدم بررسی های میدانی و کارشناسی مناسب اجرایی شود.
 
حالا اعضای شورای شهر با فشار به شهرداری باعث شدند این پیاده راه دیروز دوباره تبدیل به خیابان شود. در همین رابطه، صبح دیروز ابوالفضل قناعتی با اعلام خبر بازگشایی پیاده راه 17 شهریور گفت: بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده پیاده راه 17 شهریور صبح یکشنبه چهارم مهر ماه از خیابان صفا تا میدان شهدا باز شده است.
 
وی با بیان اینکه شورای شهر تهران در بهار امسال مصوب کرده بود که باید این پیاده راه بازگشایی شود گفت: شهرداری برای تکمیل زیرساخت‌های این خیابان پس از بازگشایی مهلت خواسته بود تا نسبت به نصب تابلوهای ترافیکی، جمع آوری مبلمان و باغچه‌ها و آبنماهای احداث شده اقدام کند که با اتمام این موضوع صبح روز گذشته با هماهنگی پلیس راهور پیاده راه 17 شهریور از خیابان صفا تا میدان شهدا بازگشایی شد.
 
 
طرح از کجا شروع شد؟
کار از آن‌جا آغاز شد که طرح بهسازی میدان امام حسین‌(ع) توسط شهرداری مطرح شد؛ در ابتدا بسیاری از شهروندان که با معضلات ترافیکی و آشفتگی این محدوده سال‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کردند از تصمیم شهرداری خرسند شدند و هر یک در ذهن خود تصویری از میدان امام حسینِ ساماندهی شده ترسیم کردند‌ اما بعد از گذشت مدتی با اعمال محدودیت‌های ترافیکی جدید و تغییر مسیر اتوبوس‌ها و تاکسی‌هایی که روزی اطراف میدان به مردم سرویس‌دهی می‌کردند خبر از پیاده‌راه سازی خیابان 17 شهریور حد فاصل میدان امام حسین تا میدان شهدا به گوش رسید و با سرعت قابل توجهی کندوکاو در این خیابان آغاز شد.
 
 
بعد از مردم، افراد دیگری که به این طرح واکنش نشان دادند و به نظر می‌رسید از این اقدام شهرداری متعجب شده‌اند، برخی اعضای شورای دوره سوم شهر تهران بودند. با اصرار شهرداری برای اجرای این طرح،‌ برخی اعضای شورا چون مهدی چمران به این نتیجه رسیده‌ بودند که شهرداری می‌خواهد به زور این طرح را اجرا کند. وی در یکی از جلسات علنی شورای دوره سوم،‌ در این‌باره گفت: در گذشته در این مکان خندق بوده، از آن بالا و پایین می‌رفتیم و جزئی از شهر تهران نبوده است! شهرداری هیچ صحبت منطقی درباره این طرح نداشته جز اینکه به زور می‌خواهد این کار را انجام دهد و حتما شورای شهر هم کاره‌ای نیست.
 
 
محمدباقر قالیباف شهردار تهران نیز که در زمان فعالیت شورای دوره سوم اعلام کرده بود این پروژه پشتوانه یک دهه کار مطالعاتی دارد،‌ به هر ترتیب پروژه را بدون توجه به اما و اگرهای فروانی که درباره آن وجود داشت،‌ به اتمام رساند. به مرور زمان گله و شکایات مردم و اعضای شورای شهر از پروژه آغاز شد اما شهرداری تهران تلاش کرد با اقدامات فرهنگی و اجتماعی مختلف به این پیاده راه جان ببخشد اما در عمل موفقیت چندانی کسب نکرد.
 
 
ایجاد ناامنی، متضرر شدن کسبه،‌ افزایش ترافیک، نارضایتی شهروندان،‌ اختلال در سیستم دستگاه‌‌های خدمت‌رسان مانند پلیس و اورژانس از جمله تبعات اجرای طرحی است که یک دهه پشتوانه مطالعاتی داشته است.  البته جای این سوال وجود دارد که اگر برای این طرح چنین مطالعاتی انجام نمی‌شد، تکلیف مردم چه بود.
 
 
 
چرا پیاده راه 17 شهریور موفق نبود؟
 
پیاده راه‌ها ابزاری برای فعالیت‌های جمعی بخصوص در ارتباط با اقتصاد شهری، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی‌اند، این تعریفی است که علیرضا سرحدی، کارشناس مسائل شهری و عضو سابق هیأت مدیره انجمن مهندسان در توضیح پیاده راه به ما می‌دهد. تعریفی که نشان می‌دهد ارتقای کیفیت زندگی اولین بهانه ایجاد هرنوع تغییر در ساختار و فضای شهرهاست. انتظاری که با پیاده راه شدن 1250 متر از مسیر 6300 متری خیابان هفده شهریور برآورده نشد.
 
این کارشناس شهری با اشاره به این که در مدیریت شهری تهران نگاهی جامع و کلان نسبت به شهر وجود ندارد، می‌گوید: وقتی مدیریت شهری می‌آید یک راه و یک گذر را به پیاده راه تبدیل می‌کند، باید این مساله و تبعاتش را در بُعد کلان دیده باشد، باید بررسی کرده باشد عبور و مرور ماشین‌ها و تردد پیاده‌ها و در مجموع جریان زندگی شهری در این منطقه بعد از اجرای این تصمیم چه شکلی خواهد یافت؟ باید توجه شود اصلا اصل پیاده راه‌سازی در این منطقه ضرورت دارد یا نه؟! متاسفانه در این پروژه به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از موارد مدنظر قرار نگرفته است. در همین رابطه نتیجه یک تحقیق دانشگاهی تحت عنوان نقش محور های پیاده در توسعه پایدار شهرها نشان می‌دهد اهداف متنوع و گوناگون را می توان برای پیاده راه سازی متصور شد که با نگاهی به این اهداف می توان دریافت ‍پیاده راه سازی 17 شهریور قرابتی با این اهداف ندارد. این اهداف به صورت زیر است:
 
الف- بهبود مدیریت ترافیک : برنامه ریزی و توسعه فضاهای پیاده اثرات چندجانبه ای بر کاهش مشکلات ترافیکی دارد که از جمله می توان به؛ تحرک رفت و آمد در مرکز شهر، تشویق استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، بهبود دسترسی به مراکز عمده شهری، توسعه پارکینگ های عمومی و ... اشاره نمود.
 
ب- بهبود سیمای کالبدی شهر : ساماندهی پیاده راهها و فضاهای پیاده یکی از ابزارهای مؤثری است که می تواند به طرق مختلفی مانند؛ احیاء بافتهای تاریخی، حفظ ارزش های معماری و فرهنگی، زیباسازی منظر شهری، ساماندهی تجهیزات خیابانی، بهبود روشنایی، بهبود دسترسی ها و ... به بهسازی و حفظ سیمای شهر کمک کند.
 
ج- بهبود وضع زیست محیطی : در این زمینه می تواند به کاهش منابع آلودگی هوا و صدا، افزایش ایمنی، توسعه فضای سبز، گسترش فضاهای باز، کاهش تراکم و ازدحام در مراکز فعالیت و تجارت و ... اشاره نمود.
 
د- بهبود وضع خرید و خدمات : یکی از مشکلات عمده زندگی در شهرهای بزرگ، دشواری دسترسی به مراکز خرده فروشی و تأمین خدمات روزمره مورد نیاز شهروندان است. توسعه پیاده راهها چنانکه تجربه نشان داده است، یکی از عوامل مؤثر در رونق مراکز خرده فروشی سنتی و جدید، و دسترسی آسان به خدمات جزئی، ولی ضروری روزمره است.
 
ه- بهبود زندگی اجتماعی و فرهنگی : در این زمینه می توان به مواردی از قبیل؛ توسعه مراودات اجتماعی، آسایش سالمندان، بازی کودکان، گذراندن اوقات فراغت جوانان و دیگران، امنیت رفت و آمد کودکان، تشویق تفریح و گردش، جذب توریسم و ... اشاره کرد.
 
پیاده راه تربیت تبریز نمونه موفق پیاده راه سازی
 
اما پیاده راه 17 شهریور تنها پروژه پیاده راه سازی در کلانشهر های ایران نبود. در تبریز پیاده راه تربیت یکی از پیاده راه‌هایی بود که در ابتدا مخالفت‌هایی با اجرای این پروژه می شد اما اجرای صحیح شهرداری تبریز، باعث شد علاوه بر اینکه رضایت مردم حاصل شود، زمینه ساز رشد چشم گیر میزان کسب و کار کسبه پیاده راه نیز شود. نتایج یک تحقیق دانشگاهی تحت عنوان«نقش محور های پیاده در توسعه پایدار شهرها» نشان می‌دهد پیاده راه تربیت تبریز ، به عنوان یک محور تجاری - تفریحی تأثیر چشمگیری بر میزان کسب و کار مالکان داشته است و68 درصد کاسبان بر تاثیر چشم گیر این پیاده راه بر کسب و کارشان اذعان کرده اند. در پیاده راه تربیت تبریز، اغلب کالاهای تجاری-محور شامل ، کیف و کفش ، مانتو ، پوشاک ، پارچه فروشی و ... می شوند و پر فروش ترین فصل این محور مربوط به تابستان است .
 
براساس نتایج این پژوهش، برخی از دلایل مالکان ، مبنی بر مطلوبیت پیاده راه شدن محور و تأثیر آن بر افزایش رونق اقتصادی پیاده راه عبارتند از : 1- سهولت رفت و آمد مشتریان وافزایش میزان خرید 2- کاهش شلوغی و بی نظمی و نیز افزایش آرامش و راحتی ناشی از عدم وجود وسائل نقلیه موتوری 3- افزایش امنیت وایمنی کاربران فضا 4- همخوانی بیشتر با ماهیت تجاری فضا
این دلایل نشان می‌دهد اجرای پیاده راه سازی تا حد زیادی به ابعاد اجتماعی مناطق نیز بستگی دارد و مخالفت‌های مردم منطقه خیابان 17 شهریور بی دلیل نبود.