پژو- سیتروئن؛ برنده پسابرجام

به گزارش تعادل ، امیرحسن کاکایی، عضو هیات علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران اما نظر دیگری دارد و معتقد است قرارداد ایران خودرو با پژو و سایپا با سیتروئن در نوع خود قرارداد مناسبی است که می‌تواند ایران خودرو را به لحاظ تکنولوژیکی ارتقا داده و محصولات به روز این گروه خودروسازی را در ایران به تولید برساند. از نظر این مدرس دانشگاه، قرارداد پژو سیتروئن با خودروسازان ایرانی حتی در بخش‌هایی از قرارداد «ال90»  سرتر است و اگر به درستی اجرا شود نام ایران را در لیست تولیدکنندگان خودروهای روز دنیا قرار خواهد داد. او بر این باور است که البته مردم نباید منتظر ورود خودروهای ارزان باشند چرا که اصولا نوع خودروهایی که قرار است در قالب قراردادهای جدید به تولید برسد قیمتی بالای 50 میلیون تومان را دارد.

با انعقاد دو قرارداد پژو و سیتروئن با خودروسازان داخلی برخی دلواپسان دست به کار شده‌اند و شمشیر مخالفت خود را با این قراردادها از رو بسته‌اند. به نظر شما این قراردادها چه آورده‌یی برای صنعت خودرو ایران خواهد داشت؟

متاسفانه انگار این موضوع برای برخی منتقدان عادت شده که هر کار خوبی که دولت به انجام می‌رساند را مورد نقد تخریبی خود قرار دهند و بدون اینکه بدانند موضوع چیست صرفا با تکیه بر احساسات و تعلقات جناحی خود به اظهاراتی بپردازند که با واقعیت فاصله بسیار زیادی دارد.

آنچه امروز درباره قرارداد پژو می‌شنویم موید همین مطلب است. برخی نقدها را که می‌خوانیم متوجه می‌شویم که اصولا منتقدان نقدی در کاسه خود ندارند و فقط می‌خواهند عملکرد دولت را زیر سوال ببرند و چنین قراردادی را در برابر اقتصاد مقاومتی قرار دهند. در حالی که بر اساس آنچه از مشخصات قرارداد پژو با ایران خودرو به دست آمده متوجه می‌شویم که این قرارداد تمام فاکتورهای اقتصاد مقاومتی را در خود دارد چراکه هم حداکثر توان داخلی در آن لحاظ شده و هم پژو ملزم به آن شده تا از طریق شبکه خود حدود 30درصد محصولات تولید شده را به بازارهای رقابتی صادر کند. در حقیقت 70درصد این محصولات در بازار داخل به فروش رسیده و 30درصد دیگر از طریق صادرات محصول به دست مشتریان غیرایرانی برسد. بنابراین می‌بینید که این قرارداد کاملا منطبق با اصول اساسی اقتصاد مقاومتی بوده و کسانی که آن را در منافات با اقتصاد مقاومتی می‌دانند نوعی کم‌لطفی می‌کنند. در قرارداد سایپا با سیتروئن هم که اتفاقا قرارداد خوبیست، سایپا کارخانه کاشان خود را به‌عنوان آورده در اختیار سیتروئن قرار داده تا این شرکت با سرمایه‌گذاری 300میلیون یورویی خطوط جدید تولید را برای محصولات خود آماده کند و پس از سال‌ها همکاری این دو شرکت از سر گرفته شود.

با توجه به مشخصاتی که از این قراردادها منتشر شده شما دور جدید همکاری خودروسازان ایرانی با فرانسوی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به نظرم من قراردادها از نظر ظاهری قرارداد خوبی است. البته متن قرارداد تا به حال منتشر نشده اما بر اساس آنچه مدیران عامل خودروسازان داخلی درباره این قراردادها تشریح کرده‌اند به نظر قراردادهای خوبی باید باشد چون هم محصولات روز اروپا در ایران به تولید خواهد رسید و هم سالانه یک خودرو جدید روی پلتفرم موجود روانه بازار خواهد شد. از سویی دیگر 30درصد محصولات تولیدی کارخانه مشترکی که از سوی پژو و ایران خودرو به تولید می‌رسد صادر خواهد شد. در قرارداد سایپا و سیتروئن هم وضع به همین شکل است و محصولات متنوع و به روزی قرار است وارد بازار ایران شود که این خود صنعت قطعه‌سازی ما را دگرگون خواهد کرد. اینها همه نشان می‌دهد که قرارداد خوبی بین خودروسازان ایرانی و فرانسوی، ایران خودرو و سایپا را به سمتی خواهد برد که عقب ماندگی چهار ساله خود در دوره تحریم‌ها را به سرعت جبران کرده و سریع‌تر با بازارهای جهانی و تولید بر اساس استاندارد روز اروپا آشنا شوند.

برخی از منتقدان درباره پرداخت غرامت از سوی پژو سیتروئن به ایران خودرو به عنوان یک الزام یاد می‌کنند آیا این گروه خودروسازی واقعا موظف به پرداخت غرامت به ایران است؟

قبل از اینکه این دلواپسان از غرامت سخن بگویند مدیران ایران خودرو در مذاکراتشان این موضوع را مطرح کرده بودند و توانستند بیش از 400میلیون یورو غرامت از پژو دریافت کنند. در واقع دریافت غرامت از پژو جزو اصول مذاکره در دور جدید بود که باید برای آن تعیین تکلیف می‌شد. درست است که این غرامت به صورت نقدی به ایران خودرو پرداخت نمی‌شود اما به هر حال با توجه به تهاتری که صورت می‌گیرد هم بخشی از بدهی‌های ایران خودرو به پژو پرداخت می‌شود و هم اینکه این شرکت می‌تواند عقب ماندگی تکنولوژیکی خود را از طریق تهاتر آموزش کارگران خود جبران کند. در حقیقت غرامت با فناوری‌های جدید و آموزش پرسنل ایران خودرو جبران خواهد شد که ارزش آن به بیش از 400میلیون یورو خواهد رسید. پژو متعهد شده تا در ازای پرداخت نقدی غرامت سطح دانش کارگران و مهندسان ایرانی را بالا ببرد و آنها را با استانداردهای روز تولید آشنا کند که این موضوع انتقال دانش فنی را برای ایران خودرو در پی خواهد داشت.

چقدر احتمال دارد با توجه به مخالفت‌هایی که صورت می‌گیرد بلایی که بر سر قرارداد ال90 آمد به سر این قراردادها هم بیاید؟

ال90 قرارداد بسیار خوبی بود که متاسفانه در شرایط بد سیاسی اجرا شد و در واقع می‌توان گفت این قرارداد خوب از سوی مدیران، بسیار بد به اجرا رسید و هیچ وقت نتوانست انتظارات را برآورده کند. تفاوت قراردادهای جدید خودرو با ال 90 در این است که ایران خودرو زنجیره تامین قطعات را در آن دیده و مشکلی برای تامین قطعات نخواهد داشت. این در حالی است که زنجیره تامین قرارداد ال90 مشخص نبود. از طرف دیگر ال90 با سه شرکت سایپا، رنو و ایران خودرو طرف بود و این سه نتوانستند هماهنگی لازم را با هم به وجود آورند و تولید ال90 در مقاطعی با مشکل روبرو شد که هنوز این مشکل هم به چشم می‌خورد. اما در قرارداد پژو دو شرکت ایران خودرو و پژو طرف یکدیگرند و بازیگر سومی وجود ندارد. سیتروئن هم با سایپا به‌طور مشخص فعالیت‌هایی را خواهد داشت. از سویی دیگر فضا برای اجرای قرارداد‌ها مهیاتر از ال90 است ملاحظات یا تسویه حساب‌های سیاسی در آن کمتر لحاظ خواهد شد چون دولت پشتیبان آن بوده و به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت کشور مجلس آینده هم از این قرارداد برای توسعه کشور حمایت‌های لازم را به عمل آورد.

اگر یادتان باشد بخش زیادی از انرژی دست‌اندرکاران ال90 صرف پاسخ به نهادهای گوناگون شد و به جای اینکه آنها به فکر تولید بهنگام محصولات باشند باید انرژی خود را صرف رفع سنگ اندازی‌های این و آن می‌کردند که این فضا در خصوص قرارداد‌های جدید به چشم نمی‌خورد.

اگر خودروسازان ایرانی بتوانند از دام انتقادات و تخریب‌ها رهایی پیدا کند، اجرایی شدن قرارداد پژو و سیتروئن، صنعت خودرو ایران را تا چه اندازه به حد و اندازه‌های یک صنعت جهانی نزدیک خواهد کرد؟

با توجه به اینکه قراردادهای ایران خودرو با پژو و سیتروئن با سایپا از انسجام بالاتری برخوردار است به نظر می‌رسد با اجرایی شدن این قرارداد ایران خودرو و سایپا به لحاظ فناوری در تولید خودرو ارتقا می‌یابند و قادر خواهند بود محصولات متنوع و روز اروپا را در ایران به تولید رسانده و با توجه به شبکه گسترده خدمات پس از فروش خود در سراسر کشور بتوانند خدمات مناسبی به مشتریان خود ارائه دهند. البته همه این موارد به اجرای خوب این قراردادها بستگی دارد و باید منتظر ماند و دید که شرکتی که این دو خودروساز در ایران قرار است به ثبت برسانند به چه صورت با هم همکاری خواهند داشت. مثلا در قرارداد پژو آیا از خطوط موجود ایران خودرو استفاده می‌شود یا قرار است کارخانه دیگری جدا از مجموعه ایران خودرو ایجاد شود. همه اینها مستلزم آن است که جزییات قرارداد منتشر شود تا بتوان در این خصوص نظر دقیق‌تری ارائه کرد.

با توجه به سابقه فرانسوی‌ها در تولید خودرو در ایران فکر می‌کنید سرنوشت اجرای این قرارداد به کجا بینجامد؟

به نظر من در همکاری با فرانسوی‌ها باید محتاط بود. البته با توجه به هوش و درایتی که از مدیران صنعت خودرو کشور سراغ دارم مطمئنم تمام جوانب این همکاری در نظر گرفته شده و قراردادی به امضا رسیده که فواید بسیاری برای صنعت خودرو ایران دارد. مدیران عامل ایران خودرو و سایپا حق دارند که تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد پژو سیتروئن نچینند و به دنبال شرکای جدیدی باشند تا بتواند سبدی از محصولات متنوع را به تولید برساند. شنیده‌ام که آقای یکه زارع گفته‌اند دیگر اجازه نمی‌دهم که پژو در ایران خودرو همه کاره شود. این استراتژی خوبیست که یک خودروساز خارجی در حد و اندازه‌های خود در ایران به فعالیت بپردازد و برای ما تعیین تکلیف نکند به همین خاطر من حق را به مدیرعامل ایران خودرو می‌دهم که در کنار قرارداد پژو، هر چه قدر هم که خوب باشد، به دنبال شرکای جدیدی باشد.

مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرده که فیات شریک چهارم ایران خودرو خواهد شد و حتی این قابلیت را دارد که شریک اول این شرکت شود. نظر شما چیست؟

من شخصا درباره توانایی‌های تکنولوژیکی فیات قدری تردید دارم. این شرکت ایتالیایی در زمینه سرمایه‌گذار بسیار قوی است و توانسته هلدینگ‌های معتبری در صنعت خودرو به وجود آورد اما از نظر تولید محصول قدری ضعیف است و تاکنون محصولات آنچنانی که در حد و اندازه دیگر خودروسازانی که ما با آنها کار می‌کنیم را روانه بازار نکرده است. به همین خاطر من گمان می‌کنم فیات در صورتی می‌تواند در ایران موفق شود که اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و بتواند خودروسازان معتبر دیگر را که با آنها کار می‌کند روانه ایران کرده و محصولات‌شان را به تولید برساند اما بعید است با برند فیات محصولی رضایتبخش در ایران به تولید برساند و بتواند ذائقه مردم ایران را به سمت خود جلب کند.  البته این نظر شخصی من است و باید منتظر بمانیم که سرنوشت مذاکرات ایران خودرو با فیات به کجا ختم می‌شود. اگر بتوانیم از سرمایه‌گذاری این شرکت بهره ببریم برنده‌ایم و قادر خواهیم شد خود را وارد چرخه سرکایه‌گذاری در صنعت خودرو دنیا با شرکتی مثل فیات که در این کار تخصص دارد، شویم.

ایران خودرو تاکنون چهار شریک تجاری برای خود برگزیده است، به نظر شما بازار ایران کشش محصولات تولیدی این شرکت‌ها را خواهد داشت؟

این موضوع یک سوال بسیار جدی است که پیش روی کارشناسان صنعت خودرو قرار گرفته است. طبیعتا شرکای ایران خودرو اگر بخواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند و بازاری را به دست آورند با تیراژ زیر 200هزار دستگاه در سال نمی‌توانند محصولی رقابتی را به تولید برسانند از این رو بهتر است واحد مطالعات بازار ایران خودرو در این رابطه توضیح دهد که آیا برای تولید محصولات جدید بازاری وجود دارد یا خیر. آیا صادرات به کشورهای منطقه صورت خواهد گرفت یا اینکه خودرو ساخته شده در ایران سر از بازارهای اروپایی نیز خواهد درآورد. اما همان‌گونه که در ابتدای گفت و هم عرض کردم، با توجه به ریشه‌یی که گروه خودروسازی پژو و سیتروئن در ایران دارد و رنو هم به توسعه فعالیت‌های خود پرداخته می‌توان گفت که برنده اصلی برجام در صنعت خودرو، فرانسوی‌ها بوده‌اند.