ساده اما کارآمد

به گزارش پایگاه خبری پدال نیوز، خودرو‌ها دارای فنربندی‌های مختلفی هستند که یکی از آنها، فنر‌بندی میله پیچشی است (با فنر لول یا مارپیچی اشتباه نشود) و همانطور که از نامش پیداست، اساس کار در انتقال نیرو و ضربه به میله‌هایی است که درون این سیستم فنربندی به کار رفته‌اند و وادار‌کردن آنها به پیچش در محلی است که ثابت شده‌اند.

این سیستم، ساده و با استهلاکی کم است و از طرفی معایبی نیز دارد که کاملا مستقل نبودن دو چرخ از یکدیگر، یکی از آنهاست که اثر منفی بر هندلینگ خودرو خواهد گذاشت. بد نیست بدانیم که فنربندی میله پیچشی یا Twist Beam دارای دو نوع است که در یکی از آنها از فنر‌های لول استفاده می‌شود و در دیگری از میله‌های فنری پیچشی یا همان Torsion Bar که این میله‌ها کار فنر را در این سیستم فنربندی انجام می‌دهند. قابل ذکر اینکه هر چند این سیستم فنربندی بسیار ساده و کم‌استهلاک است، باز نوع دارای فنر لول آن دارای استهلاک کمتری بوده و می‌توان گفت خرابی کمتری از نمونه میله پیچشی دارد. این فنربندی دارای حجم کمی است و به همین خاطر در خودرو‌های اقتصادی و خصوصا دیفرانسیل جلو، بیشترین کاربرد را دارد.
 
در سیستم تعلیق با میله پیچشی هر چرخ دارای یک میل موج‌گیر است که از یک طرف آزاد بوده و از طرف دیگر به مندل سمت مقابل اتصال خواهد داشت. سر آزاد از درون مندل سمت دیگر بیرون می‌رود و در جای خود ثابت می‌شود. همچنین یک ژامبون عرضی نقش اکسل‌ها و نگه‌دارنده مجموعه سیستم تعلیق را بازی می‌کند و کمک فنر‌ها‌ روی آن قرار می‌گیرند. در این سیستم تعلیق کمک فنر‌ها می‌توانند حالتی رو به افقی داشته باشند که این ویژگی باعث می‌شود تا از فضای مورد نیاز برای سیستم فنربندی کاسته شود.

وقتی چرخی درون یک ناهمواری قرار می‌گیرد، تمایل به پیچش میله موج‌گیر‌ خواهد داشت که این میله فنری، با مقاومتی که در برابر پیچش از خود نشان می‌دهد، نقش یک فنر را بازی خواهد کرد.
 
  خرابی کمک فنرها
کمک فنر‌ها یکی از اعضا و قسمت‌های اساسی در این سیستم تعلیق و البته همه انواع فنربندی هستند. اما این سیستم به دلیل سادگی، وابستگی بیشتری به کمک فنر‌ها دارد و خرابی این قطعه می‌تواند به وضوح اثری منفی بر کارکرد کل سیستم بگذارد. عیب‌یابی کمک فنر‌ها در این سیستم شبیه به دیگر انواع فنربندی است و خرابی آن نیز اثری مشابه با فنربندی‌های دیگر دارد. با این تفاوت که در این نوع فنربندی می‌توان گفت چون که ساختار ساده‌تر است و فنربندی به صورت نیمه‌مستقل طراحی شده‌، عیب کمک فنر اثر منفی بیشتری‌ روی کیفیت سواری دارد.
کمک فنر‌ وقتی که معیوب است، دارای لرزش‌ روی مسیر می‌شود و از طرفی نمی‌تواند به خوبی بازی کند و نیرو‌های وارده به مجموعه فنربندی را به خوبی میرا کند که منجر به پرش‌ها و تکان‌های شدید ‌حین عبور از دست‌انداز‌ها می‌شود.
 
خستگی فنرها و میل موج‌گیرها
همان‌طور که گفتیم در این سیستم فنربندی از میله‌های فنری استفاده می‌شود که از یک طرف در مکان خود ثابت بوده و از طرف دیگر امکان بازی دارند. هر چرخ یک میله فنری دارد که به طرف دیگر متصل شده است. این میله‌ها از جنس فلز هستند و بر اساس خاصیت فلزات، به مرور می‌توانند دچار خستگی و یا مشکلات دیگر شوند.

البته این عیب بسیار نادر است اما ممکن است در اثر ضربه‌های شدید خصوصا ضربه‌های جانبی و رو به عرض خودرو، میله‌های فنری دچار مشکلاتی شوند. راه تنظیم ارتفاع خودرو در این فنربندی نیز از طریق تنظیم همین میله‌های فنری است.
 
  زاویه‌ چرخ‌ها
هر چرخ دارای چندین زاویه است که این زوایا بر اساس درستی و تنظیم بودن سیستم تعلیق، در اندازه دقیق و صحیح خود به جا خواهند ماند. اما خرابی و ایراد در سیستم تعلیق به وضوح در برهم خوردن این زوایا دیده می‌شود که در چرخ عقب می‌توان با داخل شدن و یا خارج شدن بیش از استاندارد تاج تایر از راستای خود به خرابی این بخش پی برد. داخل بودن سر تایر در اکثر خودرو‌ها تا حد کمی وجود دارد، اما خرابی بخش‌هایی چون ژامبون و اتصالات چرخ‌ها منجر به خارج شدن این اندازه از استاندارد آن و در نتیجه بروز مشکلات بعدی، خصوصا لاستیک‌سایی خواهد شد.
 
خرابی در اتصالات
تمام قطعات سیستم تعلیق در نوع میله پیچشی با وجود ساده بودن این سیستم در معرض فرسودگی و خرابی هستند. برای مثال از بین رفتن بوش‌های سر کمک منجر به لقی این قطعه در جای خود شده و در نتیجه ضربه‌های دریافتی به خوبی میرا نمی‌شوند و معمولا صدای تقه در اثر برخورد و بروز ضربه شنیده می‌شود. سلامت اتصالات چرخ در این سیستم تعلیق مثل دیگر فنربندی‌ها اهمیت زیادی دارد به نحوی که ایراد در این بخش و برهم ریختن زوایای چرخ‌ها هم در هندلینگ و هم در عمر تایر‌ها اثری منفی خواهد گذاشت. میل موج‌گیر‌ها در این سیستم تعلیق دارای هزار‌خاری از هر طرف هستند و ممکن است به مرور زمان این هزار‌خاری‌ها در جای خود قفل شده و اصطلاحا گیرپاژ کنند. همین عامل می‌تواند به مرور زمان منجر به رد‌کردن هزار‌خاری‌ها در جای خود در اثر دریافت ضربه پیش آید که باعث برهم خوردن فیزیک ایستایی خودرو می‌شود.

همچنین در اطراف میله‌های اصلی این فنربندی از ضربه‌گیر‌هایی استفاده می‌شود که ضربه‌های شدید تا حدی توسط آنها نیز دفع شود. خرابی این بوش‌های لاستیکی و ضربه‌گیر‌ها باعث می‌شود تا ضربه‌های شدید مسیر به اتاق و شاسی خودرو منتقل شود و از لذت سواری بکاهد.
نویسنده: مهندس علیرضا داودی