وقتی فرمان نافرمانی می‌کند

به گزارش پدال نیوز، این خرابی معمولا در اثر کارکرد بدون روغن و یا سطح پایین روغن به وجود می‌آید، چرا که اگر روغن به میزان کافی بین قطعاتی که درون پمپ‌ روی هم با فشار زیادی در حال حرکت هستند، وجود نداشته باشد، باعث خورده‌شدن سریع آنها می‌شود. ساییدگی و پله‌کردن این قطعات باعث می‌شود روغن هیدرولیکی که درون پمپ است، از بین قطعات به بیرون فرار کند و نتواند آن فشار لازم برای کمک به چرخش فرمان را ایجاد کند. در علم سیالات می‌خوانیم که پمپ‌ها انواع مختلفی دارند و یکی از قوی‌ترین آنها پمپ‌های پره‌ای هستند که نمونه‌ای از آنها پمپ هیدرولیک است. در پمپ هیدرولیک دو قطعه وجود دارد که به ماه و ستاره معروف است. ستاره درون ماه که یک بیضی است می‌چرخد و روغن بین این دو قرار می‌گیرد. از آنجا که ماه در واقع بیضی‌شکل است، باعث می‌شود تا ستاره در دو نقطه خیلی به لبه‌های ماه نزدیک باشد و در دو نقطه دیگر کمی فاصله‌دار‌تر قرار بگیرد.
روغن در دو قسمتی که فاصله کم است، تحت فشار بین پره‌های ستاره و ماه قرار می‌گیرد و با نیروی زیادی از محفظه خارج می‌شود و همین اتفاق باعث چرخش راحت فرمان می‌شود، اما از آنجایی که این قطعه نیز یک وسیله مکانیکی است و خرابی دارد، ممکن است که در کارکرد دچار مشکل شود.
خرابی پمپ هیدرولیک:
معمولا این خرابی با بلند‌شدن صدای جیغ پمپ هیدرولیک همراه است که در نتیجه فرمان نیز سفت می‌شود. البته صدای جیغ کمی که موقع رسیدن چرخ‌ها به انتهای چرخش آنها از پمپ به گوش می‌رسد، طبیعی است و البته که نباید هیچ وقت فرمان را آنقدر بچرخانیم که این صدا بلند شود.
اما گاهی مواقع این صدا در لحظه چرخش فرمان بلند می‌شود و فرمان نیز به کندی عمل می‌کند و یا نیاز به گاز دادن موتور است تا فشار بیشتری درون پمپ ایجاد شود. این عیب ناشی از خرابی ماه و ستاره و یا پله شدن دو لبه قرار گرفته ‌روی آنهاست و یا اورینگ‌های ضعیف درون پمپ باعث فرار روغن می‌شوند. در این هنگام باید یک بررسی اجمالی از پمپ داشته باشیم. ضمن اینکه فراموش نکنیم که پمپ هیدرولیک به مرور خراب‌تر می‌شود و هر چه زودتر رفع عیب شود، بهتر است و می‌تواند با هزینه‌های کمی مثل تعویض اورینگ‌ها ‌یا رفع پله‌ها و لبه‌های ایجاد شده، مثل روز اولش شود.
 
عیب‌یابی و رفع عیب‌:
دقت کنیم که اگر در جایی نشتی وجود دارد، گرفته شود. این نشتی معمولا از محل اتصال شیلنگ‌ها به جعبه فرمان و پمپ هیدرولیک که در آن نقاط فشار زیادی وجود دارد، اتفاق می‌افتد. سطح روغن چک شده و اگر زیاد یا کم است، تنظیم شود.
اگر فرمان سفت است اما با کمی گاز چرخش آن راحت می‌شود، خرابی می‌تواند از اورینگ‌ها باشد که در حالت کم‌گاز روغن از آنها فرار می‌کند، هر چند که پس از مدتی این عیب به یک حالت همیشگی تبدیل می‌شود و دیگر اورینگ‌ها توانایی نگه داشتن روغن را ندارند. پس لازم است تا اورینگ‌ها تعویض شود که البته از نشانه‌های خراب بودن آنها نیز، صاف شدن لبه گردشان و یا ایجاد ترک‌هایی ‌روی آنهاست. اگر فرمان همیشه سفت است اشکال از اورینگ‌ها و یا پله‌شدن قطعات روی ماه و ستاره است. پس اورینگ‌ها را تعویض کرده و ماه و ستاره را نیز اگر مشکلی دارند، با نمونه‌های استوک آنها جایگزین می‌کنیم.
همچنین می‌توان لبه‌ها را با کمی سنباده آغشته به گازوئیل ‌یا نفت و استفاده از یک سطح شیشه‌ای از بین برد. اگر روغن از سطح خود بالاتر می‌آید و از درب محفظه به بیرون می‌ریزد، این عیب نیز ناشی از خرابی اورینگ‌هاست، ضمن اینکه پله شدن لبه‌ها را نیز باید بررسی کنیم.
اگر پمپ توان کافی برای چرخش فرمان را ندارد و فرمان سفت است، عیب می‌تواند ناشی از گشاد کردن فاصله ماه و ستاره و یا پله شدن دو لبه بالایی آنها باشد.
البته این موارد گفته شده بیشترین حالات خرابی و معمول‌ترین علل آن است و ممکن است عیب‌هایی مثل خرابی شیر جعبه فرمان، کثیفی مجاری روغن، خرابی خود جعبه فرمان و ... نیز در این بین وجود داشته باشد.
اما رایج‌ترین عیب که معمولا‌ هنگام کارکردن و داغ شدن روغن درون پمپ خود را نشان می‌دهد، ناشی از خراب شدن ماه و ستاره و یا همان صفحه‌های بالایی پمپ است. گاهی اوقات می‌توان با ریختن روغن 40 درون پمپ تا حدودی این عیب را رفع کرد که البته فقط یک مسکن سرپایی است.
 
* مهندس علیرضا داودی