توقف خصوصی‌سازی در ایستگاه رفتارشناسی

به گزارش پدال نیوزبه نقل از صمت، فعالان و صاحبنظران در صنعت خودرو از بحث خصوصی‌سازی این صنعت غافل نمانده و به ارائه راهکار برای رسیدن به این مهم پرداخته‌اند که بر این اساس واگذاری سهام شرکت‌های خودروسازی به متقاضیان داخلی یا خارجی از جمله راهکارهایی است که امروز به آن اشاره شده و آن را منطبق با اصول خصوصی‌سازی عنوان می‌کنند. شرکت‌های خودروسازی به‌دلیل گستردگی فرقی نمی‌کند در ایران باشند یا هر کشور دیگری، متمولان و سرمایه‌گذاران را به خرید تمام یا بخشی از سهام این شرکت‌ها ترغیب می‌کند و در کشور نیز با توجه به شرایطی که پس از رفع تحریم‌ها به‌وجود آمده، برخی از خارجی‌ها و داخلی‌های سرمایه‌دار تمایل خود برای خرید سهام این شرکت‌ها را اعلام کرده‌اند که نمونه بارز آن رنوی فرانسه است که برای انجام فعالیت‌های جدید خود در ایران، خواهان خرید سهام یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه خودروسازی سایپا است. سال‌هاست بحث خصوصی‌سازی در ایران مطرح شده اما متاسفانه به‌دلیل نبود رفتار مناسب خصوصی‌سازی در کشور، این موضوع هم در پیچ تئوری‌ها و گاهی تجربه‌های عملی ناموفق باقی مانده است. این موضوع در صنعت خودرو نیز مصداق دارد و از آنجایی که این صنعت پس از نفت به‌عنوان دومین صنعت اصلی کشور به حساب می‌آید، خصوصی‌سازی آن نیازمند برنامه‌های مطالعاتی و دقیق است، به گونه‌ای که درصد خطاها را به حداقل برساند.
 
 
خصوصی‌سازی، نیازمند برنامه مطالعاتی
در زمینه واگذاری سهام شرکت‌های خودروسازی در راستای خصوصی‌سازی این صنعت، دیدگاه‌های مختلفی مطرح می‌شود. برای نمونه یکی از استادان دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت معتقد است فروش سهام شرکت‌های خودروسازی نیازمند تمرکز و مطالعه روی مشخصه‌های سهامدار است. امیرحسن کاکایی  اظهار کرد: متاسفانه در بیشتر اوقات، سهام یک شرکت را سرمایه‌داری خریداری می‌کند که گاهی به تغییر کاربری می‌انجامد یا به شرکتی واردکننده تبدیل می‌شود. بنابراین فروش سهام نیازمند برنامه‌ای مطالعاتی است که تمام خصوصیت‌های واگذاری را علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، از نظر کاری نیز مشخص کند به‌گونه‌ای که خریدار شرایط خرید را بپذیرد در این روش، سرمایه‌گذاران خاص باید وارد عرصه شوند.
در ایران بزرگترین شرکت‌های خودروسازی، گروه صنعتی هستند که شاید بیش از 70 شرکت تابع و زیرمجموعه را مدیریت می‌کنند بنابراین برای واگذاری و فروش سهام این شرکت‌ها ابتدا باید مشخص شود که هدف گروه صنعتی است یا شرکت خودروسازی. کاکایی با اشاره به این مسئله و تاکید بر تعیین مرزهای فروش سهام خودروسازی‌های کشور گفت: اگر هنگام فروش سهام تنها شرکت خودروسازی مدنظر باشد و تعیین‌تکلیف شرکت‌های وابسته به آینده موکول شود، در آینده با تغییر استراتژی‌ها مشکلات مختلفی به وجود خواهد آمد. خودروسازی‌ها به‌عنوان پیچیده‌ترین شرکت‌ها در ایران معرفی می‌شوند زیرا از نظر موقعیت جغرافیایی، نیروی انسانی و... حجم وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند، بنابراین فروش سهام آنها نیز پیچیده خواهد بود.  آگاهی شخص سهامدار از مدیریت و نوع فعالیت شرکتی تولیدی موضوع دیگری بود که این استاد دانشگاه به آن اشاره و تصریح کرد: فروش سهام خودروسازان باید در قالب مناقصه یا مذاکره بین‌المللی با خودروسازان بزرگ انجام شود زیرا اگر مشتری سهام شخص یا شرکتی خارج از خودروسازان حرفه‌ای جهانی باشد، این واگذاری ارزشی نخواهد داشت زیرا خریدار غیرحرفه‌ای تنها به سودهای جنبی توجه دارد که ریسک را بالا می‌برد. وی ادامه داد: چندین سال پیش سهام یکی از شرکت‌های بزرگ و سودآور کشور در بورس به فروش رسید و لقب یکی از بزرگترین معاملات تاریخ بورس را به خود اختصاص داد. در این معامله از آنجایی که به برخی جزییات کوچک اما مهم توجه نشد، این شرکت ورشکسته و اکنون بدهی‌های هنگفتی دارد بنابراین باید از این ماجرا تجربه کسب کرد. به باور استاد دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، درمان مشکلات مالی خودروسازان نیاز به برنامه‌های مطالعاتی با تشریح جزییات واگذاری دارد و از سویی دیگر باید شخص یا شرکت خریدار تایید صلاحیت شود. سهم بالایی از اشتغال کشور به شرکت‌های خودروسازی اختصاص دارد بنابراین فروش سهام آنها با دقت انجام شود. وی همچنین معتقد است موفقیت یک شرکت خودروسازی در گرو خصوصی یا دولتی بودن نیست زیرا برای نمونه در کشور چین خودروسازی‌ها دولتی هستند اما در چند سال گذشته به‌گونه‌ای پیشرفت کرده‌اند که تیراژ تولید سالانه آنها به بیش از 20 میلیون دستگاه رسیده است. کاکایی یکی از راه‌های موفقیت بخش خصوصی پس از ورود به صنعت را در گرو دوری گزیدن دولت از تصمیم‌گیری‌ها دانست و اظهار کرد: اگر شرکتی به بخش خصوصی واگذار شود و برای مثال خریدار تمایل به تعدیل نیرو داشته باشد، دولت نباید به دلیل مسائل سیاسی، اجتماعی و امنیتی در فعالیت آن دخالت کند زیرا با این رفتار خصوصی شدن دیگر معنا ندارد. برای خصوصی‌سازی باید به مدیران مجوزهایی داده شود تا بتوانند تصمیم‌های خود را اجرا کنند. تمایل شرکت‌های خارجی به تاسیس شرکتی خصوصی در کشور نیز از جمله مسائلی بود که این استاد دانشگاه به آن اشاره کرد و گفت: برخی از شرکت‌های خارجی یا خودروسازانی که در چند ماه گذشته به ایران آمده و خواهان سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو هستند، به جای درگیر شدن در قوانین سخت کشور، ترجیح می‌دهند شرکت خصوصی جدیدی راه‌اندازی کنند. در قوانین تناقض‌هایی وجود دارد که مشکل ایجاد می‌کند این در حالی‌است که خصوصی‌سازی به تنهایی مشکل‌ساز نخواهد بود.
 
 
بهره‌وری، دستاورد خصوصی‌سازی
فروش سهام خودروسازان در بورس یکی از راه‌های واگذاری سهام این شرکت‌ها و حرکت آنها به سمت خصوصی‌سازی است که در چندماه گذشته با استقبال خوبی روبه‌رو شده است. اگرچه خرید سهام این شرکت‌ها تنها از سوی افراد حقیقی یا شرکت‌های داخلی انجام شده اما استاد اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است: تاکنون برای شرکت‌های خارجی امکان خرید سهام خودروسازان کشور وجود نداشته اما امکان دارد با تغییر قوانین در شرایط جدید، حضور آنها میسر شود. آلبرت بغزیان  به برخی مزیت‌های خصوصی‌سازی اشاره کرد و توضیح داد: خصوصی‌سازی، بهره‌وری یک صنعت را افزایش می‌دهد و از طرفی دیگر با تزریق منابع، دست دولت باز شده و می‌تواند برای بازسازی و سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه خود استفاده کند. شرکت‌های خارجی با خرید سهام می‌توانند مشکل نقدینگی را برطرف کنند و به عبارتی دیگر خریداری جدید وارد بازار خواهد شد. گاهی سهامداران جدید در پی جابه‌جا کردن سهام و دست کشیدن از صنعتی دیگر هستند. براساس آنچه در این گزارش مورد بررسی قرار گرفت واگذاری سهام شرکت‌های خودروسازی به سهامداران داخلی یا خارجی مستلزم تدوین برنامه‌ای جامع است که بر اساس پژوهش و مطالعاتی کارشناسانه تدوین شده باشد زیرا در غیراین‌صورت امکان دارد سهام این شرکت‌ها به افرادی واگذار شود که به جای رونق این واحدهای صنعتی، آنها را به سمت تعطیلی یا ورشکستی سوق دهند.