پیامدهای حذف شورای رقابت

حالا با مطرح شدن بحث حذف شورای رقابت در تعیین قیمت خودرو برخی برای خروج شورا ثانیه‌شماری می‌کنند و برخی دیگر این شمارش معکوس را خطری جدی می‌دانند. تعیین قیمت خودرو به بهانه وجود انحصار، دو سالی است که توسط شورای رقابت صورت می‌گیرد. تعیین تکلیفی که برای خودروسازان معنای دخالت می‌دهد. اما بنا به ادعای مسوولان شورا، این دخالت به منظور ایجاد بازار رقابتی و ساماندهی وضعیت تولید صورت می‌گیرد. با این حال فعالیت شورا از آغاز به کارش تاکنون با موافقت و مخالفت‌های بسیاری همراه بوده است؛ موافقان و مخالفانی که امروز نسبت به حذف شورا واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهند.

یکی از انتقادات عمده کارشناسان اقتصادی آن است که شورا تاکنون نتوانسته به وظیفه ذاتی خود که ایجاد بازار رقابتی در صنعت خودرو است، عمل کند. با این حال موافقان شورای رقابت معتقدند که وجود شورا برای تنظیم بازار خودرو بسیار ضروری است و شورا براساس وظیفه ذاتی‌اش به قیمت‌گذاری می‌پردازد، اما به اعتقاد مخالفان، حضور شورا نه تنها الزامی نیست بلکه جزو نهادهای غیرضرور است. آنها معتقدند وظیفه قیمت‌گذاری استدلال دقیقی در راستای توجیه دخالت شورای رقابت در صنعت خودرو نیست؛ زیرا حضور این نهاد در بازار خودرو منجر به از بین رفتن توان رقابتی خودروسازان شده است بنابراین بارها خواستار حذف شورای رقابت از دخالت در بازار خودرو شدند.

این دسته از حذف شورا استقبال کرده‌اند؛ به‌طوری‌که عدم حضور شورا در بازار خودرو را حائز هیچ‌گونه پیامدی نمی‌دانند. با این حال بحث خروج شورای رقابت از گردونه تصمیم‌گیری، براساس مصوبه چهارم اسفند 93 مجلس شورای اسلامی در مورد «قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت»، همچنان مطرح است. موضوعی که پیامدهای حذف شورا بعد از دخالت سه ساله در تعیین قیمت خودرو را به‌دنبال دارد.

توسعه صنعت خودرو با حذف شورا؟

بسیاری از کارشناسان اقتصادی بارها بحث حذف شورای رقابت را مطرح و بر آن تاکید کرده‌اند. به عقیده آنها حضور شواری رقابت نه تنها بازار را رقابتی نکرده است؛ بلکه دخالت‌های آن، موجب کند شدن توسعه صنعت خودرو شده است. آنها به آزادسازی قیمت‌ها و تعیین قیمت توسط بازار اعتقاد دارند، بنابراین حذف شورای رقابت از گردونه را یکی از عاقلانه‌ترین تصمیمات صورت گرفته از زمان مطرح شدن بحث قیمت‌گذاری تاکنون می‌دانند.

یکی از مدیران ارشد خودروسازی حضور شورا را بدون منطق اقتصادی می‌داند و معتقد است که حذف آن جنبه‌های مثبت بسیاری را برای خودروسازان به‌دنبال دارد. وی در این باره به دوران پیش از دخالت شورای رقابت سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولیدکننده اشاره می‌کند. شرایطی که کشور ظرفیت خالی در تولید نداشت و تقاضا بیش از عرضه بود. در طول سه سالی که شورای رقابت دخالت در بحث قیمت خودروها دارد پیامدهای منفی برای صنعت خودرو داشته است؛ زیرا در حال حاضر ظرفیت تولید 2 برابر تقاضا شده است و از سوی دیگر واردات خودرو بسیار افزایش یافته است.

به اعتقاد این مدیر ارشد خودروسازی، یکی از پیامدهایی که حضور شورای رقابت در امر قیمت‌گذاری داشته است، پنهان شدن مدیران ناکارآمد زیر چتر قیمت‌گذاری خودرو است؛ زیرا مشخص نیست که چند درصد مشکل صنعت خودرو به تحریم و چند درصد به سوء‌مدیریت بستگی دارد؛ بنابراین حذف شورا شرط لازمی است که منجر به توسعه صنعت خودرو می‌شود. وی معتقد است که با حذف شورا انگیزه برای نوآوری در صنعت خودرو بیش از گذشته می‌شود و خلاقیت منجر به تولید خودروهای با طراحی و ساخت مطلوب تر می‌شود.

شورا؛ عامل ایجاد واسطه‌گری در بازار

یکی از موضوعاتی که همواره به‌عنوان عملکرد مثبت شورای رقابت عنوان شده است، بحث حذف حاشیه بازار از صنعت خودرو بوده است. حالا با مطرح شدن حذف شورای رقابت نگرانی نسبت به اینکه این موضوع بار دیگر در بازار خودرو ایجاد شود، وجود دارد.

با این حال فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو به دنیای اقتصاد می‌گوید: حذف شورای رقابت باعث از بین رفتن دلالی و بازار حاشیه‌ای در صنعت خودرو می‌شود زیرا برای هر کالایی که قیمت‌گذاری دستوری صورت بگیرد در آن رانت ایجاد می‌شود؛ زیرا یک عده با قیمت دولتی خریداری می‌کنند و در حاشیه بازار به‌صورت گران‌تر می‌فروشند. اینکه در حال حاضر قیمت بازار با حاشیه، تفاوتی چندانی ندارد به دلیل افزایش تیراژ تولید و عرضه بیش از تقاضا است.

زاوه با بیان اینکه از زمان قیمت‌گذاری خودرو از سوی سازمان حمایت و بعد از آن شورای رقابت تاکنون بازار حاشیه و دلالی ایجاد شده است، می‌افزاید: قبل از این موضوع هیچ‌گونه بازار حاشیه‌ای وجود نداشت؛ زیرا بازار قیمت را تعیین می‌کرد. بنابراین مهم‌ترین دستاورد حذف شورای رقابت تعیین قیمت توسط بازار است که ممکن است به کاهش قیمت خودروها نیز منجر شود.

حذف شورا، افزایش قیمت‌ها

هر چند دلایل مخالفان شورا برای حذف آن از گردونه فعالیت شرکت‌های خودروساز مختلف است، اما در این میان برخی وضعیت بازار خودرو بعد از شورای رقابت را نه تنها مثبت ارزیابی نمی‌کنند، بلکه معتقدند این موضوع به انحصار خودروسازان در تعیین قیمت دامن زده است.

رضا شیوا، رئیس شورای رقابت نیز معتقد است که 94 درصد بازار خودرو دست دو خودروساز بزرگ است بنابراین همچنان انحصار وجود دارد و این موضوع ممکن است به افزایش قیمت منجر شود.

شیوا با پافشاری بر اینکه اصل 44 قانون اساسی بر موضوع قیمت‌گذاری برای خودروهای زیر 2 هزار سی‌سی، ساخت داخل تاکید کرده است و شورا از این موضوع کوتاه نمی‌آید، می‌گوید: وضعیت بازار خودرو با وجود اتفاقاتی که برای آن در سال‌های گذشته رخ داد، در حال حاضر بسیار مناسب است. اینکه براساس الحاقیه مجلس شورا دخالتی در تعیین قیمت خودرو نداشته باشد، در این هفته مشخص می‌شود؛ اما در صورتی که این موضوع از دست شورا خارج شود، به وزارت صنعت سپرده می‌شود و آنها باید در این باره جوابگو باشند.

وی اضافه می‌کند: در هر صورت بسیاری تاکید دارند که هر سال قیمت خودرو افزایش پیدا کند این در حالی است که با کیفیت کنونی خودروهای داخلی و حضور خودروهای وارداتی باکیفیت و آپشن‌های زیاد، بازار کشش افزایش بیشتر از قیمت‌های فعلی را ندارد. در هر صورت شورا بازار حاشیه را از بین برده است و از لجام گسیختگی قیمت‌‌ها جلوگیری کرده است و اینکه در آینده چه اتفاقی می‌‌افتد، مشخص نیست.