لغو «برجام» راه ینگه دنیا را به ایران باز می‌کند؟

به گزارش پدال نیوز، سارا غضنفری : ورود دو خودروی آمریکایی به ایران شک‌و‌شبهه‌های زیادی را به وجود آورده است. از یک سو، چندی پیش یعنی در آذرماه 94، لیست کالاهای ممنوع‌الورود از آمریکا به ایران اعلام شد که در آن از ممنوعیت ورود وسایل نقلیه نیز نام برده شد. اما از دیگر سو، مسئله‌ای که در این میان علامت سوال باقی مانده است سخنان روز گذشته قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد ممنوعیت واردات کالا از آمریکاست. خسرو تاج، در پاسخ به این سوال فارس درباره این‌که چگونه مجوز، صادر شده است، گفت: «تا ‌آنجا که اطلاع دارم خودرو جزو لیست کالاهای صنعتی ممنوعه قرار نگرفته است و بنابراین مشمول محدودیت نیست.» طی چند روز اخیر سازمان توسعه تجارت، خبری را تحت عنوان مجوز واردات دو نوع خودروی شورولت روی خروجی خود قرار داد که به نظر می‌رسید با این بخشنامه در تناقض است.
در همین زمینه خسرو تاج، داشتن نمایندگی را یکی از پیش‌شرط‌های مجوز واردات خودرو عنوان کرد و افزود: «از آنجایی که هیچ برندی آمریکایی در ایران نمایندگی مجاز ندارد، یک واسطه عمانی نمایندگی این دو برند شورولت را در ایران ایجاد کرده و توانسته است، امکان واردات را فراهم آورد.»
 
با لغو تحریم‌ها، ابهام در ورود خودروهای آمریکایی
ورود خودروهای آمریکایی به ایران دور از ذهن نبود. چندی پیش یک شرکت واردکننده داخلی از بازگشت مجدد خودروهای آمریکایی جنرال‌موتورز و برندهایی چون کرایسلر، شورولت، جی‌ام‌‌سی و بیوک به ایران خبر داده بود. این موضوعی در حالی است که فورد، کرایسلر و جنرال موتورز هیچکدام خبری رسمی از مذاکره با خودروسازان ایرانی منتشر نکرده‌اند و ایرانی‌ها نیز واکنش خاصی در این مورد نداشته‌اند. اما خبر لغو تحریم‌ها در راه است؛ برجامی که تاثیر زیادی بر صنعت کشور خواهد داشت و خودروسازی نیز در این میان از این قاعده مستثنی نیست. سوالی که حالا دهان به دهان می‌چرخد آیا لغو تحریم‌ها پای خودروسازان آمریکایی را نیز به ایران باز می‌کند. سال گذشته زمزمه‌هایی از حضور آمریکایی‌ها در صنعت خودروسازی ایران به گوش می‌رسید.  
 
آیا برجام راه آشتی را باز می‌کند؟
دلواپسان صنعت خودرویی کشور تاکنون نگران بازگشت دوباره فرانسوی‌ها به ایران بودند. فرانسوی‌هایی که در قضیه پژو خلف وعده کردند. اما حالا باید دید نظر آنها درمورد حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران چگونه است؟ وقتی با نمایندگان کمیسیون صنایع مجلس در این مورد حرف می‌زنیم به حضور آمریکایی‌ها در ایران خوشبین نیستند. قاضی‌پور، نماینده ارومیه تنها به این جمله بسنده می‌کند که با آمریکایی‌ها حرفی نداریم و پیرموذن می‌گوید فعلا راجع به این مسائل در این شرایط نظر نمی‌دهم، فعلا باید رکود را از بازار خودرو دور کرد؛ بهتر است راجع به حضور کشورها برای سرمایه‌گذاری جنجال ایجاد نشود. اما بیاتیان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پاسخ به صحت داشتن خبرهایی که در مورد همکاری خودروسازهای آمریکایی با صنعت خودروسازی ایران شایع شده است، می‌گوید: «فکر نمی‌کنم به این زودی صورت بگیرد. برداشته شدن تحریم‌ها دو جنبه دارد. یک جنبه آن تحریم‌هایی است که ناشی از شورای امنیت است و دیگری تحریم‌هایی است که کشوری مانند آمریکا از ابتدای انقلاب تا الان داشته‌اند. بخشی از برداشته شدن تحریم‌ها ربطی به تحریم‌های کشور آمریکا ندارد و طبیعتا تا وقتی که ما مراوده اقتصادی و تجاری‌مان با آمریکا به صورت شفاف درنیاید تحریم‌ها برداشته نمی‌شود، ما نمی‌توانیم امیدی داشته باشیم که شرکت‌های خودروسازی آمریکایی بیایند و در اینجا سرمایه‌گذاری کنند. این فعلا در حد یک گمان است و خیلی نزدیک به واقعیت نیست.»
 
کشورهای خارجی انتقال تکنولوژی را  به خودروسازی بیاورند
ابوالفضل خلخالی، استادیار دانشکده خودرو علم و صنعت درباره حضور خودروسازان آمریکایی در ایران به روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «در بحث صنعت خودرو از نظر خودروسازی مشکل جدی نداریم. تکنولوژی‌هایی که در خطوط  تولید ایران خودرو و سایپا داریم، تکنولوژی‌های به روزی هستند. از نظر تکنولوژی‌ها و توانمندی‌های خودروسازها ضعفی وجود ندارد که اگر یک شرکت آمریکایی بیاید تغییر عمده‌ای اتفاق بیفتد؛ اما در مقابل جایی که نقطه ضعف ما است و باید روی آن سرمایه‌گذاری و فکر کنیم در قطعه سازها و زنجیره تامین است. خودروساز قطعات را می‌خرد و بعد قطعات را سر هم کرده و خودرو را تحویل می‌دهد. به‌طور مثال: ایران‌خودرو یا سایپا؛ ترمز، صندلی، داشبورد نمی‌سازند بلکه این قطعات را از قطعه‌سازان می‌خرند و سرهم می‌کنند.» این کارشناس خودرو، مشکل اصلی را در عدم کیفیت قطعات خودروها می‌داند و می‌گوید:« در حال حاضر اگر خودروی ما کیفیت ندارد تقصیر شرکت‌های خودروساز نیست در واقع قطعه‌سازان کیفیت لازم را ارائه نمی‌دهند. حالا ما باید در بخش تامین‌کننده قطعات برنامه‌ریزی داشته باشیم. آنها را ترغیب کنیم با شریکان تجاری  بین‌المللی وارد معاهده بشوند و بتوانند تکنولوژی‌های کشورهای خارجی را وارد کنند و آنها را ترغیب به سرمایه‌گذاری کنند.» خلخالی، راه ورود و مذاکره با کشورهای خارجی را چنین بیان می‌کند: «برای ورود به گفتگو با کشورهای خارجی چند راه وجود دارد؛ اول این که قطعه را عینا از کشور خارجی وارد کنیم. در این مبحث می‌گوییم سهمی از قطعات باید داخلی باشد و سهمی خارجی باشد. به نظر من 60 تا 70 درصد مجموعه‌ها و قطعات داخل کشور تولید بشوند و در حدود 30 درصد به صورت تجاری وارد بشود. آن 60 تا 70 درصد  داخلی باید مطابق با تکنولوژی‌های روز باشد و باید شریکان تجاری را پیدا کنند دولت هم از قطعه‌سازان حمایت کند و وام‌های با سود پایین بدهد تا آنها بتوانند سرمایه‌گذار خارجی را ترغیب کنند تا با قطعه‌ساز همکاری مشترک داشته باشند تا در محل کشور ایران و نیروی کار داخلی به صورت انتقال تکنولوژی با یکدیگر همکاری کنند.»
 
تاریخچه حضور خودروی آمریکایی در ایران
در روزگاری که پیکان و ژیان در ایران تولید می‌شدند لوکس‌ترین خودروی آمریکا یعنی کادیلاک و شورولت و فورد در ایران تولید می‌شد. هر ایرانی کادیلاک را به نام ماشین آمریکایی می‌شناسد که تا پیش از تولیدش در ایران هیچ کجا خارج از خاک آمریکا تولید نشده بود. اما پس از انقلاب رابطه صنعت خودرو ایران و آمریکا هر روز تیره و تیره‌تر شد، تا اینکه پس از تسخیر سفارت آمریکا روابط کاملا قطع شد. این تیرگی روابط به‌قدری بود که هر شرکتی که بخشی از آن توسط شرکت‌های آمریکایی خریده می‌شد همکاری‌اش را با ایران قطع می‌کرد. یک نمونه از این اتفاق، قطع همکاری دوو با کرمان‌خودرو پس از خریدش توسط جنرال‌موتورز بود. با روی کار آمدن دولت جدید امیدها برای همکاری دوباره با آمریکایی‌ها شکل گرفته است اگرچه هنوز دلواپسان موافق چنین رابطه‌های تجاری‌ای با آمریکایی‌ها نیستند.
 
ابهاماتی که در ورود خودروهای آمریکایی به ایران وجود دارد
اگر چه بنابر قانون جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت، ورود کالاهای آمریکایی به کشور ممنوع شده، اما در این بین دو ابهام در مورد ورود خودروهای این کشور وجود دارد که مسوولان وزارت صنعت هنوز آنها را برطرف نکرده‌اند. اولین ابهام این است که مشخص نیست آیا صرف آمریکایی بودن این خودروها، مانع ورودشان به ایران است یا اینکه ورود آنها از مبدا این کشور (ایالات‌متحده آمریکا) ممنوع است؟
به‌عنوان مثال در حال حاضر جنرال‌موتورز به‌عنوان شرکتی آمریکایی، در دیگر کشورها نیز سایت تولیدی دارد و مشخص نیست که این خودروساز می‌تواند محصولات تولیدی‌اش در خارج از آمریکا را راهی ایران کند یا با «ورود ممنوع» وزارت صنعت، معدن و تجارت روبه‌رو خواهد شد. با این شرایط، وزارت صنعت بهتر است ابتدا این مساله را مشخص کند که فقط ورود خودروهای آمریکایی تولیدی در این کشور ممنوع است یا اینکه ممنوعیت مورد نظر شامل حال محصولات تولیدی این کشور در سایت‌های خارجی‌اش نیز می‌شود؟ ابهام بعدی در مصرفی یا سرمایه‌ای بودن خودروهای آمریکایی است، چه آنکه طبق قانون وزارت صنعت، ورود کالاهای مصرفی آمریکایی به کشور ممنوعیت دارد. این در شرایطی است که بر سر مصرفی یا سرمایه‌ای بودن «خودرو» بحث وجود دارد و از همین رو وزارت صنعت باید این مساله را هم مشخص کند که «خودرو» کالای سرمایه‌ای به‌شمار می‌رود یا مصرفی؟ طبعا اگر «خودرو» از دید وزارت صنعت «کالای سرمایه‌ای» باشد، به‌شرط رفع ابهام اول، ورود خودروهای آمریکایی به کشور بلامانع خواهد