خطر پارکینگ‌های زیرزمینی برای تهران

"سپیده شفائی"، متخصص شهرسازی با انتقاد از برآورد نکردن خطرات گودبرداری‌های عمیق در کلان‌شهر تهران می‌گوید: اینکه بیاییم و با گذاشتن یک کد S و تصمیم‌گیری‌های موردی و مقطعی به بخشی از ساخت و سازهای غیرمنطقی در کلان‌شهرها وجهه منطقی و قانونی بدهیم به خطا رفته‌ایم؛ زیرا تصمیماتی از این دست در شهرسازی کلان است و در مورد آن نیز باید کلان فکر شود. اینکه موضوعاتی به این اهمیت به کمیسیون ماده 5 برود و تصمیمات مقطعی برای آنها اخذ و پس از آن ساختمان‌های 40 و 50 طبقه ساخته شوند، وضعیت شهرسازی امروز ما در کلان‌شهر تهران می‌شود.

به همین منظور، ساماندهی به وضعیت شهرسازی کنونی نیازمند سندی است تا غیر از سطح زمین، تکلیف بسیاری دیگر از مسائل شهرسازی نظیر عمق زمین و حق هوا را روشن کند؛ اینکه ساخت و سازها باید در چه چارچوب‌هایی، کجا و به چه افرادی تعلق گیرد؟

از سوی دیگر، گودبرداری از نظر حفظ جان انسان‌های داخل و خارج از گود، ساختمان‌های مجاور و فراهم کردن شرایط ایمن و مطمئن، یکی از کارهای پیچیده و خطرناک مهندسی به شمار می‌رود که معمولا در ساخت و سازهای تهران توجه چندانی به آن نمی‌شود.

در سال‌های اخیر با افزایش تراکم و تعداد طبقات و نیاز به تأمین پارکینگ و سایر سطوح خدماتی در ساختمان‌ها، عمق گودبرداری نیز بیشتر شده است. اما در بیشتر موارد از همان روش‌های سنتی در گود‌های کم‌عمق گذشته استفاده می‌شود. بسیاری هنوز فکر می‌کنند که به کارگیری تمهیدات ایمنی لازم در گودبرداری هزینه و زمان بیهوده‌ای را به کار تحمیل می‌کند، در حالی‌که گودبرداری اصولاً جزو کارهای پیچیده و بسیار خطرناک مهندسی محسوب می‌شود و به ویژه در گودهای با عمق زیادتر نیازمند بررسی‌های همه‌جانبه، دقت و نظارت و در نهایت صرف وقت و هزینه قابل ملاحظه‌ای است تا جان و مال مردم از این طریق به خطر نیافتد.

گودبرداری‌ها از نظر انواع، به دو گروه کلی حفاظت شده یا مهاربندی شده و حفاظت نشده یا مهاربندی نشده تقسیم می‌شوند. در گودبرداری‌های حفاظت نشده یا مهاربندی نشده پایداری شیب‌ها یا جداره‌های قائم گودبرداری‌ها در خاک‌های چسبنده بدون هیچ‌گونه مهاربندی توسط شرایط مکانیکی خاک تامین می‌شود.

علامت خطرناک بودن گود، بررسی‌ها و احتیاط‌های همه‌جانبه‌ای را ضروری می‌کند که در این زمینه باید به ضعیف یا حساس ‌بودن ساختمان مجاور، ضعیف بودن خاک، عمیق بودن گود، مدت بازماندن گود و آب‌های سطحی و زیرسطحی توجه کرد.

هدف اصلی اجرای ایمن گودبرداری‌های ساختمانی، حفظ جان و مال انسان‌های داخل و خارج از گود و جلوگیری از بروز حوادث است و این مهم میسر نمی‌شود مگر این‌که همه‌ی افراد دست‌اندرکار پروژه‌های گودبرداری ساختمانی و سازمان‌های ذی‌ربط به وظایف و مسئولیت‌های خود در این زمینه آگاه بوده و به آن عمل کنند. کلیه‌ی گودبرداری‌های ساختمانی صرف‌نظر از این‌که دیواره‌های آن بعد از گودبرداری پایدار بماند یا نماند، بایستی به وسیله‌ی سازه‌های نگهبانی مهاربندی شود که این کار یکی از اصول مهم و پیچیده‌ی مهندسی به شمار می‌رود و باید توسط افراد باصلاحیت و باتجربه طراحی، اجرا و نظارت شود.