فاصله دو قیمت در بازار خودرو

دنیای اقتصاد نوشت: در سال 90 که نرخ ارز حدود 1100تومان بود، قیمت خودرو در کارخانه و بازار نه‌تنها همسانی داشت، بلکه در ماه‌هایی قیمت برخی خودروها در بازار ارزان‌تر از قیمت کارخانه‌ای همان خودروها بود. اما با توجه به اعمال تحریم‌ها و به موازات آن، رشد نرخ ارز در یک‌دهه گذشته شاهد هستیم که گسل قیمتی بازار و کارخانه عمیق‌تر شده است. بررسی نرخ ارز طی یک‌دهه اخیر گویای این نکته است که هرگاه ثبات بر بازار ارز حاکم بوده، فاصله قیمت میان کارخانه و بازار چندان زیاد نبوده؛ اما شروع نوسانات ارزی به‌سرعت تاثیر خود را روی وضعیت شرکت‌های خودروساز و بازار نشان داده و باعث عمیق‌تر شدن فاصله قیمتی میان کارخانه و بازار شده است.

البته نوسان نرخ ارز خود تحت‌تاثیر عوامل سیاسی- اقتصادی قرار دارد. به تعبیر دیگر، نرخ ارز به کوچک‌ترین تغییر ایجادشده در فضای سیاسی- اقتصادی واکنش نشان داده و نمودار آن روند صعودی یا نزولی به خود گرفته است. نمونه بارز این مساله را می‌توان در دوران تحریم به‌وضوح دید. در بازه 10ساله، اقتصاد کشور دوبار سایه تحریم‌ها را بر سر خود  دیده است و در هر دو مقطع، شاهد جهش نرخ ارز بودیم. در تحریم‌های اولیه نرخ ارز جهش حدود سه‌برابری را تجربه کرد؛ اما نوسانات ارزی در دوره دوم تحریم‌ها تکانه‌های شدیدتری داشت. بر این اساس، طی چهارسالی که از بازگشت تحریم‌های اقتصادی می‌گذرد، نرخ ارز طی یک حرکت خزنده از حدود 3‌هزار تومان تا حوالی 30‌هزار تومان رفت و این روزها در کانال 28‌هزار تومانی لنگر انداخته است. رشد حدود 10برابری نرخ ارز باعث عمیق‌تر شدن شکاف قیمتی کارخانه و بازار شد.

بر این اساس، افزایش نرخ ارز از یک‌طرف دست زنجیره خودروساز را برای تهیه مواد اولیه و قطعات در پوست گردو گذاشته و از طرف دیگر باعث شده است تا فعالان بازار، قیمت خودروها را با نرخ ارز منطبق کنند و قیمت خودرو همپای نرخ ارز رشد کند.

سنجش گسل

بررسی روند قیمت کارخانه و بازار

بررسی فاصله قیمتی میان قیمت‌های کارخانه و بازار خودرو در بازه 10ساله از 1390 تا 1400 نشان می‌دهد، فاصله قیمت دلاری خودرو به نوعی از فاصله قیمت ریالی آن تبعیت کرده است. به همین منظور قیمت چهار خودروی پرتیراژ را در بازه زمانی ذکرشده در سه مقطع بررسی می‌کنیم تا به‌خوبی تاثیر نرخ ارز بر قیمت کارخانه‌ای، قیمت بازار و همچنین نقش نرخ ارز در ایجاد شکاف قیمتی میان آن دو را تحلیل کنیم. نرخ ارز در فروردین‌ماه 90 حدود ‌هزار و 100تومان بوده، اما در فروردین‌ماه سال 1400 نرخ ارز معادل 27‌هزار تومان در نظر گرفته شده است.

از پژو 405 شروع می‌کنیم. تولید این خودرو در سال 99 متوقف شد. در این سال قیمت این خودرو در مبدا براساس نرخ ارز حدود 2‌هزار و 670دلار بود. این در حالی است که قیمت همین خودرو در سال مذکور در بازار حدود 7‌‌هزار و 900دلار بوده است. بنابراین شاهد فاصله قیمتی حدود 197درصدی میان قیمت بازار و کارخانه هستیم. دلیل این فاصله قیمتی را می توان در زیان بیش از پیش ایران‌خودرو در تولید پژو 405 و همچنین تقاضای هیجانی برای آن به دلیل توقف تولید جست‌وجو کرد. اما همین روند در سال 95 با فاصله کمتری دنبال شد.

در آن سال، قیمت کارخانه‌ای پژو405 حدود8‌‌هزار و 150دلار بوده است اما همین خودرو در آن زمان در بازار با قیمتی معادل حدود 8‌‌هزار و 460دلار معامله می‌شد. بنابراین شکاف قیمتی این خودرو در آن زمان حدود 4‌درصد بوده است. اما قیمت این خودرو در سال 90 روند متفاوتی را طی کرد. در حالی که قیمت پژو 405 در سال 90 در بازار حدود 12‌هزار دلار بوده، در کارخانه با قیمتی حدود 12‌هزار و 75دلار عرضه می‌شده است. بنابراین شاهد بودیم که قیمت کارخانه به نسبت قیمت بازار حدود یک‌درصد بیشتر بوده است.