چگونه مانع از آتش سوزی در جایگاه‌های سوخت شویم؟

برای کاهش خطر جانی و مالی در هنگام حضور در جایگاه‌های سوخت، رعایت برخی نکات الزامی است؛ نکاتی که رعایت کردن آن‌ها بسیار ساده است.

اساس این نکات برای انواع وسایل نقلیه و جایگاه‌های سوخت یکسان است، اما در برخی موارد، تفاوت‌هایی نیز وجود دارد که در ادامه به بیان آن‌ها پرداخته ایم.

نکات ایمنی مشترک در جایگاه‌های عرضه بنزین، CNG و LPG عبارتند از:

1. وسیله نقلیه باید پیش از سوخت‌ گیری خاموش شود: روشن گذاشتن وسیله نقلیه هنگام سوخت‌گیری یکی از مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی در جایگاه‌های سوخت سراسر دنیاست. وقتی موتور وسیله نقلیه روشن باشد، یعنی اجزای مختلف آن در حال کار کردن هستند و تماس مداوم این اجزا با هم، ممکن است جرقه‌ای ایجاد کند و منجر شود. حتی ضبط صوت و فندک خودروها نیز در حین سوخت گیری نباید روشن باشد.
2. سیگار کشیدن در جایگاه سوخت ممنوع است: سیگار کشیدن یکی از دلایل عمده آتش سوزی در جایگاه های سوخت است و به همین دلیل، قانون منع استعمال دخانیات در آن ها وضع شده است.
3. نباید موقع سوخت‌گیری به داخل وسیله نقلیه برگشت: قرار دادن نازل داخل باک و برگشتن به داخل وسیله نقلیه، کار اشتباه و حادثه‌سازی است که بعضی از راننده‌ها آن را انجام می‌دهند.کارشناسان معتقدند که ممکن است اندکی بنزین روی دست یا حتی لباس راننده بعد از تماس با نازل باقی بماند یا حتی بخار سوخت به داخل اتاق خودرو راه پیدا کند. بنابراین وقتی او بلافاصله وارد خودرو می‌شود، جرقه‌ای که ممکن است در اثر اصطکاک بین لباس و صندلی ماشین زده شود، می‌تواند باعث آتش گرفتن یک جایگاه سوخت شود.
4. سوخت نباید روی زمین بنزین بریزد: علاوه مسئله بر صرفه جویی، باید توجه داشت که وجود قطره‌ای سوخت روی زمین و بی‌احتیاطی یک راننده هنگام ترمز گرفتن ناگهانی، باعث ایجاد اصطکاک بین لاستیک ماشین و آسفالت زمین جایگاه سوخت و در نتیجه به آتش کشیدن آنجا خواهد شد. به‌منظور پیشگیری از بروز این مشکل، کمی از سر باک بنزین خودرو باید خالی بماند.
5. استفاده از موبایل در جایگاه سوخت ممنوع است: صحبت کردن با تلفن همراه در جایگاه سوخت، خطری به مراتب بیشتر از سیگار کشیدن دارد. تحقیق‌های مختلف نشان داده است که سیگنال‌هایی که هنگام مکالمه با تلفن همراه وارد فضا می‌شوند، می‌تواند با بخار بنزین ترکیب شود و انفجار مهیبی را به وجود بیاورد.
6. فاصله استاندارد هنگام سوخت گیری با وسیله نقلیه جلویی باید رعایت شود: در هنگام بروز حادثه، وسایل نقلیه دیگر نباید درگیر شوند.
7. در هنگام سوخت گیری سرنشینان باید خارج شوند.
8. همواره تلاش شود تا یک کپسول آتش نشانی کوچک در وسیله نقلیه وجود داشته باشد.

متاسفانه بار‌ها مشاهده شده که به دلیل رعایت نکردن همین نکات ساده، یک جایگاه سوخت که با هزینه بسیاری ایجاد شده منفجر می‌شود و از آن مهمتر، جان افراد بی شماری به خطر می‌افتد.

نکات ایمنی ویژه وسایل نقلیه استفاده کننده از سوخت CNG عبارتند از:

1. در صورت متوجه شدن بوی گاز از خودرو در اسرع وقت به یکی از مراکز معاینه فنی یا کارگاه‌های مجاز مراجعه کنید.
2. قبل از مراجعه به محل سوخت گیری، از سالم بودن سیستم گازسوز خودرو اطمینان داشته باشید.
3. از اعتبار عمر مخزن خود اطلاع داشته باشید، چون مخازن CNG عمر محدودی بین ۱۵ تا ۲۰ سال دارند.
4. در صورت نیاز و عمر مخزن بیش از ۶ سال از نتیجه آزمون هیدرواستاتیک اطمینان داشته باشید.
5. از شستن صندوق عقب خودرو گازسوز پرهیز کنید، چون آب جمع شده باعث آسیب جدی به مخزن CNG می‌شود.
6. به صورت روزانه اطراف مخزن CNG خودرو خود را بازدید کنید، چون در برخی موارد آب تجمع یافته و باعث خوردگی شدید مخزن می‌شود.
7. در صورت تصادف حتما به یکی از مراکز آزمون و بازرسی مخازن CNG مراجعه نمایید و از سالم بودن مخزن خود اطمینان داشته باشید.
8. در صورت اطلاع از آتش سوزی خودرو هرگز بدون انجام بازرسی و تست مخزن CNG سوخت گیری نکنید.
9. از دستکاری مخازن CNG جدا خودداری کنید که باعث خطرات جبران ناپذیری می‌شود.
10. از استاندارد بودن جایگاه و اخذ تاییدیه استاندارد جایگاه سوخت گیری اطمینان داشته باشید.
11. به برچسب دارای نشان استاندارد آزمون دوره‌ای پخش کننده‌ها (نازل ها) توجه کنید.
12. هرگز خودتان اقدام به سوخت گیری نکنید و این عمل باید توسط اپراتور صورت گیرد.
13. حین سوخت گیری تمامی سرنشینان پیاده شده و دور از محوطه مستقر شوند.
14. حین سوخت گیری صندوق عقب خودرو را باز کنید.
15. هرگز به تجهیزات جایگاه سوخت گیری دست نزنید.

در این قسمت لازم است اشاره کنیم که علاوه بر خودرو‌های استفاده کننده از CNG (گاز طبیعی) که به عنوان گازسوز شناخته می‌شوند، برخی از خودرو‌های گازسوز هم LPG استفاده می‌کنند. LPG یا گاز مایع، اخیرا مجوز مجلس شورای اسلامی برای ورود به سبد سوخت کشور را گرفته، اما هنوز جایگاه‌های عرضه سوخت یا مخازن خودروی استاندارد برای آن به میزان انبوه تولید نشده است.

مالکان خودرو‌هایی که سوخت دوم آن‌ها گاز LPG است، برای شارژ مجدد، از سیلندر‌های ۱۱ کیلویی ذخیره سازی گاز مایع استفاده می‌کنند. به یاد داشته باشید که استفاده از این سیلندر‌ها به جای مخزن اصلی، مخاطره آمیز است. بنابراین، اگر شما هم جزو دارندگان وسایل نقلیه‌ای هستید که بدون رعایت استاندارد‌های لازم از این نوع سوخت استفاده می‌کنید، لازم که موارد زیر را رعایت کنید:

1. هرگز از سیلندر‌های ۱۱ کیلویی ذخیره سازی گاز مایع به جای مخزن اصلی استفاده نکنید.
2. توجه داشته باشید که سوخت گیری با وارونه کردن سیلندر‌های گاز مایع، در اغلب موارد با اتصالات و شیلنگ‌های نامناسب انجام می‌شود، بنابراین، خطر نشت گاز زیاد شده و در صورت کوچکترین اصطکاک و جرقه بلافاصله انفجار صورت خواهد گرفت.
3. از آنجا که سیلندر‌های ۱۱ کیلویی هیچ وقت کاملا تخلیه نمی‌شوند و مقداری گاز درون آن‌ها باقی می‌ماند، برای ایمنی بیشتر از قراردادن آن‌ها در کنار منابع حرارتی اجتناب و از غلطاندن و پرتاب سیلند‌رهای گاز مایع جدا خودداری کنید.
4. در صورت بروز آتش سوزی در کپسول‌های گاز مایع: اول خونسردی خود را حفظ و مواد قابل اشتعال اطراف آن را از کنار شعله دور کنید، سپس سعی کنید پشت به جهت وزش باد به سیلندر شعله ور نزدیک شده و شیر گاز را قطع کنید تا آتش خاموش شود. نباید کپسول گاز مایع که شعله ور شده است را به صورت افقی رها کرد، زیرا باعث خروج گاز به صورت مایع شده و شعله‌ی آتش چند برابر خواهد شد. در صورت امکان، بدنه‌ی سیلندر را با آب و البته به صورت بارانی خنک نگهداری کرده تا از انفجار احتمالی آن جلوگیری شود، اگر شیر سیلندر گاز معیوب و با بسته شدن گاز قطع نشد، با احتیاط کامل به فضای باز انتقال دهید و در حین حرکت مراقب تغییر مسیر شعله‌ها نیز باشید.
5. لامپ روشنایی صندوق عقب را خارج کنید چون در هنگام خاموش و روشن شدن آن در زمان باز و بسته کردن صندوق، احتمال بروز جرقه وجود دارد.
6. از شیلنگ‌های فشارقوی مخصوص سوخت گیری LPG استفاده کنید زیرا سایر شیلنگ‌های گاز برای مصارف خانگی و کم فشار ساخته شده اند و مناسب سوخت گیری به علت خشک شدن و احتمال شکستگی و پارگی نیستند.
7. هنگامی که مخزن را هواگیری می‌کنید، هیچ گاه فکر نکنید هوایی که خارج می‌شود آتش نخواهد گرفت. این هوا نیست بلکه همان تبخیر گاز درون مخزن و قابل اشتعال است. پس ضروری است سوخت گیری را خارج از پارکینگ ساختمان، حیاط، کوچه و محله انجام داد.
8. به هیچ عنوان در کنار خیابان‌های پر رفت و آمد و کوچه‌ها سوخت گیری نکنید، چون احتمال دارد رانندگان یا عابران، سیگار خود را روشن یا از داخل ماشین خود به بیرون پرتاب کنند.
9. متعلقات گاز سوز وسیله خود را فقط به دست تعمیرکاران وارد، تعمیر یا بازبینی کنید و شخصا از دستکاری آن‌ها بپرهیزید.
10. شیلنگ تخلیه هوا را از صندوق عقب خود دور کنید تا گاز خارج شده، محوطه صندوق عقب و اتاق خودرو را پر نکند.
11. اتصالات شیلنگ شارژ خود را دو بست شیلنگی ببندید. در نظر داشته باشید، فشار گاز مایع بالا است و اگر اتصالات محکم بسته نشده باشند، شیلنگ از اتصالات خود جدا شده و باعث بروز خطر ‌می‌شود.
12. در صورت استفاده از صافی، از صافی آلومینیومی استفاده کنید زیرا بار‌ها مشاهده شده که صافی‌های پلاستیکی به علت فشار بالای گاز ‌می‌شکنند.
13. شیر کپسول گاز را چند دور بیشتر باز نکنید تا بتوانید در مواقع ضروری آن را ببندید.
14. اگر خودرویی در نزدیکی شما شارژ انجام می‌دهد، حداقل ۱۰ متر از همدیگر فاصله بگیرید.

بر اساس این گزارش، رعایت نکات ایمنی موضوعی است که در مورد جایگاه‌های سوخت جای هیچگونه اغماضی ندارد. زیرا با یک سهل انگاری کوچک، ممکن جان چندین نفر به خطر بیفتد، ضمن این که سوخت موجود در جایگاه ها، سرمایه ملی محسوب می‌شود.