مفهوم واژه‌های مرسوم در حوزه واردات خودرو، CBU، CKD، SKD و DKD

صنعت خودروسازی ایران سال‌هاست که به‌جای تولید مولد و متکی‌به‌خود در تولید خودرو به صنعت مونتاژ و اسمبل محصولات روی آورده است.

همچنین با توجه به بالا بودن تعرفه واردات خودرو و مقرون‌به‌صرفه نبودن خرید توسط مصرف‌کننده داخلی و به‌تازگی ممنوعیت واردات خودرو، کارخانجات خودروساز داخلی با واردکردن قطعات منفصله خودرو که به طبع شامل تعرفه گمرکی به‌مراتب کمتری می‌شود؛ و با مونتاژ این قطعات در داخل، سعی بر این دارند که بیشتر تمرکز خود را بر مونتاژ خودروها بپردازند تا خودروی وارداتی را باقیمت کمتر عرضه کنند و اشتغال و چرخ تولید را در کشور گسترش دهند.

به‌طور عامیانه می‌توان گفت، اگر شخصی  یک خودروی مدرن مثل هیوندا آزرا ۲۰۱۹ کامل از خارج وارد کند، آن شخص یک خودرو CBU وارد کشور کرده است، یعنی یک خودروی کامل ساخته‌شده در کشور اصلی مثلاً کره جنوبی را وارد کشور کرده است، طبق قانون هم این نوع واردات خودرو مشمول بیشترین حق گمرکی است.

حال اگر همین شخص خودرو آزرا را به‌صورت قطعات جداشده مثل موتور، بدنه، گیربکس و لوازم مصرفی وارد کشور کند در اصطلاح یک SKD یا واحد نیمه مجزا  را انجام داده است. این نوع از واردات از گمرکی کمتری برخوردار است

ازاین‌رو، واردات خودرو و تولید در  به ایران به چهار صورت انجام می‌شود: CBU، CKD، SKD و DKD

CKD: مخفف کلمات: Completely Knocked Down (قطعات کاملاً منفصل)

SKD: مخفف کلمات: Semi Knocked Down (قطعات نیمه‌کامل)

CBU: مخفف کلمات: Completely Built-up (به‌صورت پیش‌ساخته) است. CBU به خودروی کامل آماده تحویل به مشتری گفته می‌شود.

Disassembly Knock Down :DKD

برای آشنایی شما با تعاریف بالا به‌صورت مختصر هرکدام از روش‌های واردات قطعات خودرو (CBU، CKD، SKD و DKD) را به‌طور مختصر توضیح می دهیم:

CKD

CKD بسته‌ای کامل، شامل تمام قطعاتی است که برای تولید وسیله نقلیه باید سوار شود. این‌یک تکنیک خاصی است که تولیدکنندگان خودرو، همانند تولیدکنندگان اتوبوس و وسایل نقلیه  ریلی، برای فروش قطعات سوار نشده  خود به نمایندگان خود در کشورهای دیگر بکار می‌برند تا از آن طریق از مالیات واردات محصول سوار شده فرار کنند یا حداقل به بهانه  ایجاد اشتغال، معافیت مالیاتی (بازگشت بخشی از مالیات) دریافت کنند.

قطعات نیمه سوار شده  (قطعاتی که مونتاژ اولیه شده‌اند) وارداتی SKD نام دارند و پس از ورود به کشور خارجی، مونتاژ نهایی روی آن‌ها صورت می‌گیرد. هر دو نوع KD ها بسیار زیاد در صنعت خودرو مورداستفاده قرار می‌گیرند همانند KDX یا صادرات قطعات برای سوارشدن در کشور خارجی و برعکس آن مانند اتومبیل‌هایی که قطعات آن در کشور اصلی خود سوار می‌شوند و محصول کامل به بازار مقصد تزریق می‌شود که بانام BUX(Built-Up Export) شناخته می‌شوند.

هزینه  تولید کالا با استفاده از بسته‌های صادراتی KD (شامل تمام قطعات سوار نشده خودرو) در کشور مقصد ارزان‌تر تمام می‌شوند به‌خصوص در مواردی که به‌ندرت تجهیزات روباتیک برای نصب قطعات یافت شود نظیر محصولات کوچک که ماشین‌ها قادر به نصب قطعات آن‌ها نیستند.

به‌علاوه نیروی کار در مقایسه با کشور تولیدکننده  اصلی به‌مراتب کمتر است CKD. به کارخانجات داخلی اجازه می‌دهد برای توسعه  بازار در یک صنعت خاص از پیش‌کسوتان و شرکت‌های باتجربه بهره گیرند درعین‌حال شرکت‌های صادرکننده هم به بازارهای جدیدی دسترسی پیدا خواهد کرد که به‌غیراز این راه، مسیری برای این دسترسی وجود ندارد.

در فرم‌های ابتدایی، خودرو وارداتی تنها موتور، باتری و سیستم انتقال نیروی سوار نشده دارد که این قطعات سوار نشده یا همراه محصول اصلی به‌صورت قطعات اسمبلی یا از طریق شرکت سومی وارد می‌شوند، به این معنی که چرخ‌ها و تمام قطعات داخلی در شرکت اصلی سوار می‌شوند؛ فقط برای دریافت معافیت مالیاتی بیشتر، واردکننده نیاز به بیشتر بومی‌کردن تولید در کشور خارجی دارد که یک راه آن اشتراک گذاشتن قسمتی از تولید با تولیدکنندگان بومی است؛ نظیر تولید لاستیک‌ها، چرخ‌ها، صندلی‌ها، سیستم روشنایی، باتری، شیشه، پلاستیک داخلی و غیره یا حتی موتور و سیستم انتقال نیرو در کشور مقصد. در برخی موارد حتی بدنه استیل هم ممکن است در کشور مقصد پرس و جوش و رنگ شود که این مورد کارآمد تولید به روش KD را تنها دو قدم از تولید کامل عقب نگاه می‌دارد.

کشورهای درحال‌توسعه می‌توانند سیاست‌های تجاری و اقتصادی را از طریق جایگزینی واردات با تولید داخلی دنبال کنند. کمپانی‌هایی با  عملیات CKD به کشور کمک می‌کنند که با جایگزینی تدریجی قطعات تولید داخل با قطعات CKD، صنعت را رونق دهند

CBU

CBU  که از مخفف کلمات Complete Batch Unite است که به معنی به‌صورت پیش ساخته‌شده است،  این نوع واردات خودرو دقیقاً کاری است که نمایندگی‌های مجاز واردات خودرو در داخل انجام می‌دهند. واردات خودرو به‌صورت کامل از کشور تولیدکننده مثل ژاپن و کره یا اروپا وارد ایران شده  و  توسط نماینده منتخب که مجوز از وزارت صمت گرفته است مسئول خدمات فروش و پس از فروش محصول CBU در ایران می‌شود.

SKD

روش SKD هم مانند  CBU در کارخانجات تولیدکننده و مونتاژ کننده داخلی انجام می‌شود با این تفاوت که در داخل این کارخانه‌ها  یک سری از قطعات به دلیل فناوری بالا، پروسه تولید خاص و انحصاری خودروساز اصلی و … به‌صورت آماده از کشور مبدأ وارد و در این کشورمان سرهم‌بندی یا مونتاژ می‌شود.

برای مثال یک شرکت‌های مادر تولیدکننده خودرو با تکنولوژی بالا مثل رنو، هیوندا یا پژو؛  مونتاژ و اسمبل خودروهای خودشان را  به خودروسازان داخلی مثل ایران‌خودرو، سایپا و کرمان موتور می‌دهند که برخی قطعات مهم مانند موتور، سیستم تعلیق، گیربکس و … از کشور مبدأ وارد و در کشور دوم در کارخانه مونتاژ می‌شوند.

DKD

روش DKD نیز روش دیگری است که شاید تا به حال کمتر راجع به آن شنیده شده باشد. در این روش خودرو به صورت آماده تا مرزهای ورود به بازار کشور حمل می شود، قبل از ورود به مرز خودرو به چند بخش تقسیم می شود و بعد از ورود به کشور دوباره سر هم می شود. از نمونه این روش می توان به تولید ابتدایی برخی محصولات هیوندای در کرمان موتور اشاره کرد.