سهم شهرداری در آلودگی‌ هوای تهران چقدر است؟

روز گذشته، رییس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران به ارائه آماری تکان دهنده از بالا رفتن آمار مرگ و میر به دلیل آلودگی هوا خبر داد و گفت: هر روز که هوای تهران ناسالم تر است، تعداد متوفیات تهران به شکل معناداری افزایش پیدا می کند.

در روزهای عادی بهشت زهرا (س) به طور متوسط روزانه 150 میهمان دارد اما در روزهای دی ماه که آلودگی هوا به اوج می رسد تعداد میهمانان بهشت زهرا به 180 نفر در روز افزایش پیدا می کند.

او این را هم گفت که مرگ و میر در کلانشهر تهران در روزهای آلوده، نسبت به روزهایی که هوای تهران عادی است 20 درصد افزایش می یابد اما به این نکته اشاره ای نکرد که چند درصد از این آلودگی را اقدامات نادرست و نسنجیده شهرداری ایجاد می کند و وعده هایی که برای رفع این آلاینده ها داده شده، تا چه حد عملی شده است.

حقانی، رییس کمیته شورای شهر تهران در این باره به خبرآنلاین گفت: محور سیاست ها و برنامه ها و پروژه های شهرداری باید مسئله محیط زیست باشد در حالی که این طور نیست. متاسفانه در برنامه ها همه جوره مسائل مربوط به محیط زیست را برنامه ریزی کردیم اما برای شهرداری، محور نیست.

او ادامه داد: آلاینده های شهر تهران و عوامل ایجاد آلودگی برای همه روشن است اما آن بخشی که می بایست توسط شهرداری برای کم کردن و رفع این آلودگی پیش بینی و اجرا شود، انجام نمی شود.

حقانی گفت: شورای شهر تنها دستگاه ناظر است و می بایست تذکر بدهد و متاسفانه این عدم اهتمام را در شهرداری می بینیم. ما تذکر می دهیم که مثلا آنقدر میلیارد تومان باغات را بخرید چرا بقیه کارها را انجام داده اید ولی این کار را انجام نمی دهید؟ چرا بودجه و هزینه در جاهایی مصرف می شود که خارج از برنامه است؟ چرا 30 کیلومتر در سال فقط 17 کیلومتر آن ساخته شده است؟ همه این ها را گفتیم و پیگیر هم هستیم که متاسفانه صورت نگرفته است.

وقتی حمل و نقل عمومی آلودگی را نه تنها کم نمی کند، زیاد هم می کند!

یکی از مهمترین عوامل آلودگی کلانشهر تهران، استفاده بیش از حد از خودروهای شخصی و مصرف بالای بنزین است. استاندارد نبودن بنزین و البته مشکلاتی که خودروهای فعلی دارند، و عدم توجه به معاینه فنی خودروها سبب شده تا بیشترین نگاه ها به این سمت باشد.

تنها راه حل برای کم شدن عبور و مرور توسط اتوموبیل شخصی و تک سرنشین، افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی است. توسعه کامل سیستم حمل و نقل عمومی و ریلی همیشه جزو شعارهای مسئولان شهری بوده و همیشه هم تلاش هایی در این زمینه صورت گرفته که این تلاش ها نتوانسته وضعیت را به شکل مطلوبی تغییر دهد.

روی مترو که حسابی نمی شود باز کرد. کم بودن قطارها و ظرفیت هایشان، محدود بودن ایستگاه ها و گسترش آرام و کم سرعت این وسیله حمل و نقل ریلی، موجب شده تا این وسیله ناکافی به نظر برسد.

رییس کمیته محیط زیست شورای شهر در این رابطه به خبرآنلاین گفت: «به دلیل این که سوخت های فسیلی حاصل از لوله اگزوزها بیشترین آلایندگی را ایجاد می کند، در برنامه دوم پنجساله پیش بینی کردیم که سال 93 باید 30 کیلومتر مترو ساخته شود.»

از آن طرف تاکسی ها و اتوبوس ها که تنها گزینه های باقی مانده محسوب می شوند، خودشان استاندارد نبوده و آلاینده اند. به اعتراف مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی شهر تهران، ‌اتوبوس های شهر تهران وضع مناسبی ندارد و 50 درصد آن ها فرسوده است.

به گفته او هم اکنون شش هزار و 500 دستگاه اتوبوس در شهر تهران به ارائه خدمات می پردازند که 3500 دستگاه فرسوده است.
وعده ورود اتوبوس های هیبریدی به سیستم حمل و نقل عمومی پایتخت هم داده شد که این اتفاق با سرعت بسیار بسیار کم افتاد به طوری که تعداد این اتوبوس ها با توجه به گستردگی شهر تهران اصلا قابل اعتنا نیست.

حقانی هم در این زمینه به خبرآنلاین گفت: نیمی از 7 هزار اتوبوس تهران فرسوده و دودزا هستند. کل 1100 دستگاه مینی بوس که در سیستم از آن ها استفاده می شود از رده خارج و فرسوده و دودزا هستند و باید از ناوگان حمل و نقل عمومی خارج شوند.

او با انتقاد از این که پول حمل و نقل عمومی در جای دیگر خرج می شود گفت: قول داده بودیم تا پایان سال پیش 10 هزار موتورسیکلت هیبریدی جایگزین کنیم. تعداد زیادی تاکسی را نوسازی کنیم؛ این اتفاق ها نیفتاد.

حقانی در مورد بهانه شهرداری در مورد عدم تخصیص بودجه توسط دولت گفت: دولت قبل که در هشت سال قبل هیچ کاری نکرد. الان هم متاسفانه بودجه ای ندارد و نمی تواند به شهرداری کمک کند.

به گفته کارشناسان، بخش عظیمی از آلودگی های شهر تهران به دلیل آلایندگی اتوبوس های فرسوده است که استفاده از آن ها به جای آن که کمکی به نفس مردم بکند، بدتر آن را به شماره می اندازد.

از آن طرف ناوگان تاکسیرانی شهر تهران در مجموع دارای 80 هزار دستگاه خودروست که یک چهارم این تعداد فرسوده اند و آلایندگی ایجاد می کنند. برای این قضیه هم اقداماتی مثل تعویض تاکسی های فرسوده توسط شهرداری انجام شد که بیشتر به طرح های آرمانی شباهت دارد تا عملی و در عمل مشکلات زیادی را برای تاکسیداران ایجاد کرد.

از سوی دیگر شهرداری به جای ساخت مترو، سراغ اتوبان سازی رفته است. از جمله طبقه دوم بزرگراه صدر. رییس کمیسیون شهرسازی شورای شهر دراین باره به خبرآنلاین گفته است: کلا شورای شهر مخالف دو طبقه کردن اتوبانهاست، نمونه هم می خواستیم اتوبان صدر را دیدیم که تاثیر چندانی در روان سازی ترافیک نداشت و در بحث سیما و منظر شهری آسیبهایی وارد کرده و کلا بخش زیادی از مردم آن منطقه از زندگی ساقط شده اند. لذا معتقدیم شهر تهران، امکان توسعه مترو دارد. این چه کاری است اتوبان را دو طبقه کنیم؟ برخی از کشورها که اتوبان دو طبقه می زنند به دلیل این است که آبهای زیرزمینی شان بالاست، در تهران، این سفره آبهای زیرزمینی پایین است و امکان توسعه مترو داریم برای چه باید اتوبان را دو طبقه کنیم؟

افزایش آلودگی در پی از بین رفتن ریه های شهر

سیاست غلط شهرداری در ساخت و ساز اتوبان ها موجب شد تا باغات شمال و اطراف تهران از بین برود. درختانی که ریه های تنفسی برای این کلانشهر حساس محسوب می شدند.

در بررسی هایی که در یک کافه خبر صورت گرفت، مشخص شد که  مساحت باغات در شهر تهران سال 68، 14 هزارو 167 هکتار بود و در سال 81 به 10 هزار و 286 هکتار و سال 88 به 9 هزار و 932 هکتار رسید. یعنی 4 هزارو 200 هکتار از باغهای تهران در این سالها کم شده است.

حقانی در این کافه خبر گفت: در حال حاضر حدود 2 درصد یعنی 1216 هکتار از اراضی شهر تهران باغ است و 2.7 درصد یعنی 1660 هکتار اراضی کشاورزی است. شهرداری سرانه را 15.5 متر اعلام می کند و در برنامه دوم توسعه به 17 متر هم رساندیم اما هنوز تعریف دقیقی از سرانه استاندارد در شهر تهران نداریم.

او در این گفتگو یکی از دلایل تخریب باغات و ریه های شهر تهران را افزایش جمعیت دانست و گفت: در طرح جامع تهران که سال 49 تصویب شد، جمعیت تهران 4 و نیم میلیون نفر پیش بینی شده بود بعد در طرح ساماندهی سال 70، 7 میلیون و 200 هزار نفر پیش بینی شد و بعد در طرح جامع سال 86 افق آن 9 میلیون نفر پیش بینی شد که ، تا 10 و نیم میلیون نفر هم رسانیده شد.درحالیکه پیش بینی جمعیت در افق طرح 7.8 میلیون نفر بوده است. الان با کسانی که از شهرهای اقماری برای کار می آیند حدود 13 میلیون نفر است.

البته در این افزایش جمعیت، شهرداری و دولت سابق هم بی تقصیر نیستند. به گفته سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر در کافه خبر، در روزهای آخر دولت گذشته، شخص آقای احمدی نژاد در شورای عالی شهرسازی و معماری کشور حضور یافت و گفت چه کسی گفته 8.7 میلیون نفر می تواند این شهر ساکن شود؟ تهران می تواند پذیرای 10.5 میلیون نفر شود. مگر 2 میلیون نفر اضافه شود، چه می شود؟ این حرف منتج به این شد که کارگروه ها در همان اتاقهای اطراف ظرف نیم ساعت، یک پیش نویس آوردند و در نهایت یک مصوبه 8 بندی تصویب شد که هر کدام به نوبه خود، بارگزاری شهر را اضافه کردند و عملا طرح تفصیلی را تغییرات کلی دادند.

به گفته او، به موجب یک بند از این مصوبه، می شد در باغات به هم پیوسته 4 طبقه با تراکم 30 درصدی ساخت و به موجب بقیه مفاد طرح تفصیلی که تعیین می کند که اراضی بیش از 3 برابر مساحت مبنا (300 متر) باشد، می توانند یک طبقه اضافه بگیرد و اگر 5 برابر بیش از مساحت مبنا باشد می تواند 2 برابر بگیرد. عملا چون باغات بزرگ هستند، 2 طبقه اضافه را می توانند مجوز بگیرد. عملا تمامی باغات با این مصوبه از بین رفت.

علاوه بر تخلفاتی که افراد سوجو در زمینه تخریب باغات انجام داده اند، و برخورد قاطعی با آن ها نشد، خود شهرداری هم بنا بر مصالحی دست به این گونه خرابی ها زد.

همچنین دراین باره، پیروز حناچی، معاون شهرسازی وزیر راه و شهرسازی به خبرآنلاین می گوید: با تراکم فروشی شهرداری، تهران 12 سال زودتر از برنامه به سقف جمعیتی خود رسیده است؛ 14 میلیون نفر.

درختانی که نابود شدند

کارشناسان حوزه شهری معتقدند که با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر تهران که به دلیل کوه های بلند اطراف آن، بی شباهت به کاسه نیست و آلودگی امکان بیرون رفتن از آن را ندارد، یکی از مهمترین عوامل کم شدن آلاینده ها توجه به ریه های تنفسی داخل شهر است. در این شرایط، تلاش برای حفظ درختان از کاشت درخت جدید اهمیت بیشتری دارد و عجیب است که مسئولان شهری اهمیت این موضوع را درک نکرده باشند. در همه جای دنیا برخورد با متخلفان در زمینه قطع درختان به عهده مسئولان شهری است در حالی که در کلانشهر تهران، خود شهرداری به دلیل برنامه ریزی های غلط شهری، مجرم این ماجراست!

این اتفاق یا به صورت عمدی (مانند جنگل های لویزان و چیتگر) در تهران رخ می دهد و یا به صورت غیرعمدی و به دلیل مدیریت غلط (مثل بی توجهی به درختان خیابان ولیعصر).

در همین زمینه چندی پیش رییس کمیته محیط زیست شورای شهر گفت که نزدیک به 12 هزار اصله درخت در لویزان برای امتداد بزرگراه امام علی قطع شد. همچنین تعداد زیادی درخت در ضلع غربی پارک جنگلی چیتگربه خاطر امتداد جاده از تونل حکیم قطع شد. این اتفاقات اگر چه بعضا موجب شکایت هایی از شهرداری شده و سر و صدای آن برای مدتی بلند شده اما هرگز نتوانسته بازدارندگی لازم را داشته باشد و شهرداری هر جا که لازم بداند، اقداماتی از این دست انجام خواهد داد.

حقانی در این خصوص به خبرآنلاین گفت: من در گزارشاتم، در صحبت ها و در نطق های پیش از دستور همواره گفته ام که در 10 - 15 سال اخیر چهار پنج هزار هکتار باغات شهر از بین رفته است و درختان قطع شده است.

او ادامه داد: دلیل این کارها این است که شهرداری می خواهد پول در بیاورد از ساخت و ساز و خرج شهر کند. در حالی که همین پول درآوردن و خرج شهر کردن چیزی را غیر از ضرر برای مردم ندارد.

رییس کمیته محیط زیست شورای شهر گفت: ما با تراکم فروشی، اضافه بنا، گذشتن از طرح تفصیلی و نادیده گرفتن طرح های جامع در واقع زیرساخت ها را از بین می بریم و پا روی معیارها و استانداردها می گذاریم.

او ادامه داد: در این شهر بارها و بارها وزارت نیرو کارت زرد داده است که آب نیست. اگر آب نیست چرا باز تراکم فروخته می شود؟ چرا ساخت و ساز تا این حد انجام می شود؟ چرا چشمه ها و دره ها و رودها از بین می رود؟ از طرف دیگر خشکسالی مزید بر علت است. این ایام که آلودگی هوا زیاد است، شهرداری اعلام می کند که این تعداد درخت برای از بین بردن و کم کردن آلودگی کاشته می شود. اولا این که تعدادی که می گوید محقق نمی شود و کاشته نمی شود. دوما این که آیا درخت 50- 60 ساله ای را که در باغ از بین می بریم، از نظر اکولوژی جایگزینش یک نهال می شود؟ آیا پنجاه شصت سال دیگر، نهالی که امروز در این شرایط نامتعادل طبیعی در این شهر داریم می کاریم ایا پنجاه شصت سال دیگر شرایط درختی که امروز قطعش کردیم را خواهد داشت؟

حقانی گفت: ما بارها در مورد تخریب باغات تذکر داده ایم. از بین رفتن زمین های زراعی. مزارع و باغات در حریم شهر تهران اما گوش شنوایی نیست.

با این که از بین رفتن ریه های تنفسی شهر تهران و آلاینده بودن ناوگان حمل و نقل عمومی و عدم اهتمام برای گسترش آن تنها عوامل ایجاد آلودگی هوا نیست اما از شهرداری به عنوان یکی از نهادها با بودجه کلان و اختیارات زیاد انتظار می رود بیشتر از این که به اقدامات نمایشی و ظاهری بپردازد، با مدریت و برنامه ریزی و انجام فعالیت های زیرساختی، برای جان مردم ارزش بیشتری قائل باشد.