چرا همکاری صنعت خودرو چین با ونزوئلا شکست خورد؟

به گزارش پدال نیوز، در کشور ونزوئلا فساد و سقوط قیمت نفت، تمامی برنامه ها و مشوق های خرید خودرو در این کشور را نقش بر آب کرد.

نیم میلیون دستگاه خودرو، از جمله تعداد قابل توجهی مدل های چینی، در سال 2007 در کشور ونزوئلا فروخته شد، عددی که برای یک کشور 28 میلیونی در آن زمان تحسین برانگیز بود. قرار بود که بخش صنعت خودروی ونزوئلا الگوی همکاری های چین-ونزوئلا و در کل الگوی همکاری های صنعتی باشد. اما حالا بعد از گذشت یک دهه، به ندرت در خیابان های ونزوئلا، خودروی چینی در حال تردد است. سؤال این است که چه اتفاقی افتاد؟

در سال 2004، به ازای 10.4 ونزوئلایی، یک خودرو وجود داشت که در آن زمان با تعداد خودرو به ازای هر نفر در برزیل (9.9) تقریباً برابری می کرد. و در مقایسه خیلی بهتر از کلمبیا (17.8) و اکوادور (23.9) بود. این اطلاعات بر اساس آمار اتاق خودروی ونزوئلا استخراج شده است.

برنامه ی دولتی تخصیص یارانه و اعتبار (وام) به سمت خرید خودروهای ارزان و کوچک هدایت شده بود طوری که خرید خودروی نو به مراتب در مقایسه با دست دوم راحت تر و مقرون به صرفه تر شده بود. 66 درصد از خودروهای فروخته شده در سال 2007، خودروهای وارداتی بودند که به اتکای سوبسیدهای دولتی وارد و فروخته شده بود.

در سال 2008، تعداد ناوگان در حال تردد در این کشور از رقم 5.2 میلیون دستگاه گذشت که رشد 113 درصدی در یک دهه را نشان می داد طوری که بر اساس گفته ی لیلیدو رامیرز Lílido Ramírez از اساتید دانشگاه این کشور، نسبت تعداد خودرو به ازای افراد به یک به 5.4 رسید که به انتخاب دوباره هوگو چاوز در سال 2012 هم کمک کرد.

بعد قیمت نفت سقوط کرد. ونزوئلا دیگر نمی توانست برای خرید خودرو یارانه اختصاص بدهد و مونتاژ قطعات وارداتی در این کشور رو به کاهش گذاشت. بعد که دوباره قیمت نفت روند نزولی بیشتری پیدا کرد، صنعت خودروی ونزوئلا هم شروع به ناپدید شدن کرد. در سال 2014 تعداد خودروهای مونتاژ شده در این کشور به 8,508 دستگاه رسید. خیلی از کارخانه های مونتاژ خودرو در ونزوئلا اکنون فلج شده و این صنعت بیش از 3 میلیارد دلار آمریکا زیان انباشته دارد که در سال های 2012 تا 2014 روی هم جمع شده است. حتی وبسایت های اتاق خودروی ونزوئلا از عهده به روز رسانی هم برنیامدند و برخی رسانه های این کشور گزارش کرده اند که از ژانویه تا سپتامبر 2019، فقط 321 دستگاه خودرو در این کشور مونتاژ شده است.

در دوران رونق فروش خودرو، سر و کله ی چند برند چینی در ونزوئلا پیدا شد. از جمله جونوی Jonway، هایما، گاک، گونو Gonow، چانگان، هاوتای Hawtai، جیلی، چانا، هافی و غیره. حال بعد از گذشت 15 سال، فقط چند مدل جیلی، چری و چانا در خیابان های این کشور دیده می شوند و در نمایشگاه های فروش خودرو در این کشور دیگر برند چینی دیده نمی شود.

یکی از شهروندان کاراکاس که یک کامیون زوتیه خریداری کرده در مصاحبه با دیالوگو چینو می گوید: «[خودروهای چینی] یک بار مصرف هستند. من بعد از 180 هزار کیلومتر باید کل موتور این خودرو را عوض کنم. با این که گفته بودند موتور آن میتسوبیشی است.»

ماریو گوالانو، دندانپزشک از شهر ماراکای که تجربه مشابهی دارد در خصوص خرید ZNA‌ می گوید: «همین که خودرو را خریدم، عیب های آن شروع شد با این که گفته بودند قطعات آن قطعات برند نیسان است. این خودروها [ی چینی] به هیچ دردی نمی خورند.»

بسیاری از نمایشگاه ها و نمایندگی های فروش و خدمات پس از فروش خصوصی بدون آن که قراردادی با چینی ها داشته باشند از دوران شکوفایی و سوبسید تا توانستند بهره مند شدند. یکی از این نمایندگی های خصوصی به نام La Venezolana در سال 2013 محکوم به کلاهبرداری از 6 هزار نفر شد که قول برندهای زوتیه، بریلیانس و کاوی Kawei‌ به مشتریان خود داده بود. این نمایندگی فقط 98 دستگاه خودرو به کشور ونزوئلا وارد کرد که سر از مؤسسه های عمومی درآورد و مشتریان هنوز به پول خود نرسیده اند و خسارت شان جبران نشده اند با این که در اوت 2019 دادگستری این کشور رأی به نفع مشتریان صادر کرد.

هوگو چاوز رئیس جمهور سابق این کشور برای آن که جلوی سقوط صنعت خودروی این کشور را بگیرد قراردادی با حکومت چین بست که در این کشور کارخانه مونتاژ چری و دانگ فنگ ایجاد کند. در همان زمان هم ونیراتو جوینت ونچر با ایران هم به امضا رساند.

با این که همکاری چین با ونزوئلا از سال 1974 شروع شده است، در زمان چاوز، این نزدیکی چین با ونزوئلا به وضعیت بی سابقه ای از لحاظ سیاسی و فنی رسید. در همین زمان ونزوئلا از چین رادار، هواپیما و سه ماهواره خریداری کرد. برای این کار ونزوئلا به طور متوالی مجبور به اخذ وام از چینی ها شد که تا سال 2016 رقم آن به 45 میلیارد دلار رسید که کانال انجام آن «صندوق چین-ونزوئلا» بود.

با این که مقدار، شرایط و مفاد قرارداد بین چین و ونزوئلا همچنان مبهم هستند، حالا دیگر چین هیچ علاقه ای به تخصیص خط اعتباری به کاراکاس ندارد و از ونزوئلا خواسته است برای جبران،‌ صادرات نفت خود را به چین افزایش دهد. همین حالا ونزوئلا، مقام چهارم تأمین کننده نفت چین است.

در سال 2010، هوگو چاوز به اتفاق محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ایران از ونیراتو –جوینت ونچر ونزوئلا و ایران- بازدید کردند و بر نقش و اهمیت ژئوپلتیک صنعت خودرو تأکید ورزیدند.

ورود خودروهای چینی به ونزوئلا از سال 2005 از نمایشگاه اتواکسپوی کاراکاس آغاز شد. در آن زمان خودروساز خصوصی گریت وال چین موفق به عقد قرار داد برای تولید در یکی از کارخانه های تعطیل شده ونزوئلا در استان کرابوبو شد. در سال 2009، با 70 میلیون دلار آمریکا مدل های ون و سواری مقرون به صرفه با رنو مونتاژ شدند. بعد از واردات 1000 دستگاه خودرو، به دلیل عدم حمایت حکومت ونزوئلا، این کارخانه هم به جای خودرو به مونتاژ لیتفراک روی آورد. همین اقدام هم به حکومت بهانه داد که در سال 2013 به زور کارخانه را به اشغال درآورند. دو روز بعد از توقف فعالیت گریت وال در آن کارخانه، چری ونزوئلا کار را در این کارخانه به دست گرفت. اتحادی بین چری دولتی چین و خانواده یامین Yammine‌ در ونزوئلا شکل گرفت که هنوز هم کارخانه مونتاژی کوچک در لاس تخریاس Las Tejerías برند چری را در تعداد محدود تولید می کند. این خانواده بعد از 6 ماه اجاره،‌ کارخانه را به قیمت 16 میلیون دلار خریدند.

بعد از رسوایی پاناما، گزارشی از تحقیق و تفحص در روزنامه ArmandoInfo افشا کرد که شبکه ای از کمپانی ها قطعات چری را به ونزوئلا وارد می کنند تا از نرخ سوبسید و اختلاف قیمت ارز با بازار آزاد بهره مند شوند. با این که در ونزوئلا مردم هنوز چری را یک شرکت دولتی و عمومی تلقی می کنند. در سال 2019 تلویزیون دولتی ونزوئلا اعلام کرد که 1200 دستگاه خودرو چری آماده تحویل به خانواده های ونزوئلایی است و در این خبر اعلام کرد که با راه اندازی Motor Automotriz‌ این کشور قصد احیای صنعت خودرو در این کشور را دارد. پیش از آن که سال 2019 به پایان برسد، این شرکت تنها 20 دستگاه خودرو به پلیس فروخت، با این که این خودروها حتی توان پاس کردن استانداردهای ایمنی را نداشتند.

در سال 2008 کنسرسیوم صنعتی فناوری چین در ونزوئلا به نام Civetchi‌ به همکاری گروه خصوصی Fasiroli شکل گرفت تا برند دولتی دانگ فنگ را وارد و مونتاژ کند و علاوه بر ونزوئلا به بازارهای اکوادور و کلمبیا هم صادر کند.

این کنسرسیوم در حقیقت اتحاد یک خانواده ونزوئلایی با سبقه ای دیرینه با مقام چهارم برندهای چینی بود و این خانواده چاوز را متقاعد کرده بودند که اولین کامیون ونزوئلایی را با کمک دانگ فنگ بسازند. مثل گریت وال،‌ این همکاری با کندی پیش رفت و شراکت با دولت هم در سال 2012 شکل گرفت. سه سال بعد، کارخانه ی این کنسرسیوم در والنسیا تحت تحقیق و تفحص قرار گرفت و اتهام هایی نظیر اختلاس و سوء استفاده از اختلاف قیمت ارز با بازار آزاد به آن وارد شد.

این بار دیگر حکومت این کشور این اتهام ها را سبک نگرفت و خوزه دیوید کابیو، وزیر صنعت وقت و برادر دیوسدادو کابیو، فرد شماره 2 حزب حاکم برای سر و سامان دادن به اوضاع منصوب کرد که در نهایت، بخش خصوصی، کنترل خود بر این کنسرسیوم را از دست داد.

در فوریه سال 2017، بر اساس حکمی expropriation decree مصادره شد. سه هفته پیش از این حکم، خوزه رامون هرندانز، از قضات شهر کارابوبو، به عنوان رئیس هیئت بازرسی دستگیر شد.

در کمال تجعب، در دسامبر 2016، وزارت ارتباطات ونزوئلا گزارش در وصف و تحسین هرناندز منتشر کرد. در این گزارش به تمجید گروه فاسیرولی پرداخته بود که موفق به خرید قطعات خودرو برای مونتاژ در ونزوئلا از طریق فروش خودرو در کشورهای دیگر شده است. بر اساس این گزارش 40 درصد از این خودروهای مونتاژ شده به بخش عمومی و 60 درصد به برنامه دولت اختصاص یافته که به Venezuela Productiva و فروش کنترل شده معروف است.

چند روز قبل از مصادره، وبسایت KonZapata خبری منتشر کرد که هرندانز در مصاحبه ای با تلویزیون دولتی گفته است که در خصوص فروش کنترل شده، هیچ پرداختی بابت خودروهای تحویل شده صورت نگرفته است. همین مصاحبه او باعث افول وی شده و بعد از آن مصاحبه به اتهام فروش 89 خودرو و عدم تأمین تایر زاپاس تحت پیگیرد قانونی قرار گرفت.

فساد در همکاری های صنعتی چین-ونزوئلا باعث شد که امکان زنده نگه داشتن صنعت خودروی این کشور از دست برود با این که در این همکاری ها انتقال دانش فنی وعده داده شده بود.

عمر بوتیستا، رئیس اتاق خودروی ونزوئلا می گوید: «ناپدید شدن گسترده خودروها به دلیل قیمت بالا و کاهش قدرت خرید مردم به دلیل تورم شدید،‌ باعث کاهش شدید در تقاضا برای خودرو شده است».