راه‌حل تاکسیرانی برای معضل دریافت کرایه‌های خودسرانه تاکسی‌های گردشی

به گزارش پدال نیوز به نقل از تسنیم، حمل و نقل عمومی معمولا به سیستم‌های ریلی و اتوبوسی اطلاق می‌شود چراکه سفر با آنها به صورت جمعی صورت می‌گیرد به همین دلیل هم بسیاری از کشورها، تاکسی را جزو حمل و نقل عمومی حساب نمی‌کنند اما در کلانشهر تهران حدود 80 هزار تاکسی وجود دارد که دومین ناوگان بزرگ دنیا محسوب می‌شود و هم‌پای مترو و اتوبوس نقش قابل توجهی در به جابه جایی شهروندان  ایفا می‌کند از این رو بسیاری از افراد آن را جزو حمل و نقل عمومی تلقی می‌کنند.

اما این سیستم حمل و نقلی در پایتخت، همواره با چالش‌ها و مشکلات تعددی مواجه بوده است؛ از فرسودگی ناوگان و مشکلات بیمه تاکسیران‌ها گرفته تا دریافت کرایه خودسرانه و سلیقه‌ای برخی تاکسیران‌ها به ویژه در تاکسی‌های گردشی و در زمان کاهش تعداد سرنشین‌ها در روزهای کرونایی.

از سال‌ها پیش دریافت کرایه خودسرانه یکی از معضلاتی بوده که مسئولان مربوطه با اعلام سامانه 1888 یا سامانه 30004246 برای ارسال پیامک، از شهروندان خواسته‌اند، نسبت به ثبت این دسته از تخلفات اقدام شود تا بتوانند با برخورد با تاکسیران‌های متخلف به این اوضاع سامان‌ دهند اما این امر موفقیت چندانی نداشته است از این رو با علیرضا قنادان، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران به گفت‌وگو پرداختیم تا بدانیم راه حل جدید این سازمان برای حل این چالش چیست.

مشروح این گفت‌وگو در متن زیر تقدیم مخاطبان تسنیم می‌شود:

تسنیم: با اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی و کاهش تعداد مسافران تاکسی و تقسیم کرایه بین سه سرنشین برای تاکسی‌های گردشی، چالش‌هایی ایجاد کرده است و برخی از تاکسی‌های گردشی کرایه نفر چهارم را به صورت سلیقه‌ای بین سایر مسافران تقسیم می‌کنند، سازمان تاکسیرانی برای این مشکل تدبیری دارد؟

قنادان: مبنای سنتی محاسبه نرخ در تاکسی‌های گردشی، تاکسیمتر است و تاکسیران‌ها از گذشته تمایل زیادی به استفاده از تاکسیمتر داشتند و هنوز هم همین‌طور هستند زیرا کرایه‌هایی که در حال حاضر در تاکسی‌های گردشی از مسافر دریافت می‌شود از کرایه‌ای که تاکسیمتر تعیین می‌کند کمتر است؛ چندین بار هم تلاش شد که تاکسیمتر را مجددا راه اندازی کنیم اما همیشه گروهی که بیشترین اعتراض را داشتند و زیر بار کرایه تاکسیمتر نمی‌روند شهروندان هستند زیرا کرایه تاکسیمتر متغیر است و به ویژه در ساعات پر ترافیک تهران کرایه مسافرین بیشتر می‌شود.

تسنیم: تاکسیمتر در حالت توقف هم در حال محاسبه کرایه است و این امر هزینه تمام شده مسافر را گران می‌کند، به همین دلیل مردم موافق استفاده از آن نیستند.

قنادان: بله، منطقاً هم باید اینطور باشد؛ اساسا در همه جای دنیا منطق تاکسیمتر صرفاً بر اساس کیلومتر پیموده شده نیست، بلکه در تاکسیمتری که در همه تاکسی‌ها نصب می‌شود، میزان پیمایش و زمان سفر یعنی سرعت متوسط حرکت خودرو در مسیر تعیین کننده نرخ است چراکه وقتی تاکسی در یک مسیر پرترافیک متوقف باشد، خودرو روشن و در حال مصرف سوخت و استهلاک است بنابراین قیمت تمام شده سفر بالا می‌رود.

برای تاکسی‌های خطی نیز هنگام محاسبه کرایه از طریق سامانه نرم‌افزاری موجود در سازمان تاکسیرانی، سرعت متوسط سفر مسیر خط در نظر گرفته می‌شود؛ اما اگر بخواهیم کاملا عادلانه قضاوت کنیم حتی در تاکسی‌های خطی نیز باید تاکسیمتر وجود داشته باشد زیرا وقتی مسیرشان را بدون ترافیک طی می‌کنند باید کرایه کمتر و در ساعت پیک ترافیک، کرایه بیشتری از مسافر اخذ کنند. با این حال هم‌اکنون در تاکسی‌های خطی متوسط هزینه به عنوان کرایه در نظر گرفته شده و عدد ثابتی اعلام می‌شود.

تسنیم: با توجه به اینکه استفاده از تاکسیمترهای سنتی یک شیوه رو به منسوخ شدن در دنیاست و سابقه تاریخی نشان می‌دهد که در عرف شهر تهران هم طرح موفقی نبوده است، راه حل مدنظر سازمان تاکسیرانی چیست؟

قنادان: بله البته آنچه رو به منسوخ شدن است، سخت افزار و تکنولوژی کنونی تاکسیمتر است اما منطق نرخ‌گذاری بر اساس سرعت متوسط همچنان پابرجاست؛ مثلا در همین تاکسی‌های اینترنتی که شیوه مدرن‌تر درخواست خدمات و نرخ‌گذاری را دارند هم نرخ‌گذاری پویا و بر اساس ترافیک مسیر در لحظه درخواست سفر است.

گاهی اوقات من نظراتی می‌شنوم یا می‌خوانم که تاکسیران‌ها یا سازمان تاکسیرانی با اجرای تاکسیمتر مخالف هستند درحالی که به هیچ وجه اینطور نیست و ما مشتاق استفاده از آن هستیم اما مشکل عرف جامعه و عادت مردم است که حاضر به پرداخت کرایه متغیر تعیین شده توسط تاکسیمتر نیستند.

در این بین برخی تاکسیران‌ها از تاکسیمتر استفاده می‌کنند تا به مسافر نشان دهند آنچه او پرداخت می‌کند از هزینه واقعی محاسبه شده با تاکسیمتر کمتر است. مشکل دیگری که همواره اجرای تاکسیمتر را از قدیم با چالش مواجه کرده مسئله پرداخت الکترونیک است زیرا کرایه‌های تاکسیمتری معمولا عدد رند نیست.

با این حال ما هم معتقدیم تجهیزات سخت افزاری قدیمی تاکسیمتر روی تاکسی‌های گردشی دیگر پاسخگو نیست و تکنولوژی‌های جدیدتری قابل استفاده است.

از این رو یکی از اقداماتی که آغاز کرده‌ایم رایزنی با خودروسازان است تا تجهیزاتی شامل  AVL (سیستم موقعیت‌یاب خودرو که کمک می‌کند شرکت یا سازمان بتواند از طریق اینترنت، از راه دور مکان و سرعت حرکت وسیله نقلیه مورد نظر خود را ردیابی کند)، GPS (سیستم موقعیت‌یاب جهانی و مسیریاب ماهواره‌ای) و همچنین پرداخت الکترونیک (درگاه پرداخت الکترونیک) در قالب یک دستگاه روی تاکسی‌هایی که تولید می‌شود قرار گیرد و با اپلیکیشن‌های موجود امکان پرداخت کرایه وجود داشته باشد. اگر چنین کاری محقق شود مشکل تا حد بسیار زیادی مرتفع می‌شود.

تسنیم: اما این دستگاه هم مشکل اصلی مردم با هزینه تمام شده را حل نمی‌کند.

قنادان: بله! بالاخره تغییر عرف جامعه  آن هم در این سطح وسیع کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است.

ما فیلم‌های قدیمی از مصاحبه مردم و تاکسیران‌ها در دهه 40 و 50 خورشیدی در آرشیو سازمان تاکسیرانی را داریم که نشان می‌دهد آن زمان هم مسئله کرایه تاکسی و استفاده از تاکسیمترهای قدیمی مکانیکی بین تاکسیران‌ها و مسافران چالش آفرین بوده است.

اگر با کمک تکنولوژی روز طرحی حساب شده به صورت یکپارچه روی تاکسی‌ها اجرا شود، از نظر ما عملی خواهد بود؛ اما  آنچه بیان کردم یکی از راه‌ حل‌های تعیین شده بود که ممکن است، زمان‌بَر باشد ضمن اینکه دستگاه مذکور در وهله اول روی تاکسی‌هایی نوساز آتی، نصب خواهد شد و استفاده از آن در تاکسی‌های موجود که برخی از آنها نیز فرسوده هستند چندین سال به طول می‌انجامد بنابراین روش دیگری هم در مرحله تحقیق و توسعه مدنظر داریم.

واحد تحقیق و توسعه و مرکز هوشمند سازمان تاکسیرانی در حال تهیه سامانه‌ای هستند تا به جای استفاده از تجهیزات سخت افزاری از تجهیزات نرم افزاری برای محاسبه نرخ استفاده شود، اما پیش نیاز انجام محاسبات تعیین کرایه روی نرم افزار این است که سیستم پرداخت الکترونیک یکپارچه شهرداری تهران راه اندازی شده باشد که در مورد آن سال گذشته پیشرفت خیلی خوبی داشتیم اما متاسفانه مسئله شیوع ویروس کرونا فعالیت‌های عملیاتی میدانی آن را متوقف کرد، اگر این مشکل پیش نمی‌آمد عملیاتی شدن طرح تا پیش از پایان سال 98 اتفاق می‌افتاد.

با این حال همکارانم در حال اجرای پروژه در مرحله آزمایشی هستند تا QR کد (کد پاسخ سریع که با اسکن آن توسط تلفن همراه هوشمند می‌توان به سایت مربوطه متصل شد) را به صورت یکپارچه در تاکسی‌ها راه‌اندازی کنیم. در این صورت به عنوان یک گام زیربنایی بزرگ درباره تاکسی‌های گردشی می‌توانیم کرایه دقیق تنظیم شده را از طریق نرم افزار موبایل اپلیکیشن محاسبه کنیم.

در صورت تحقق این برنامه شرایط استفاده از تاکسی‌های گردشی می‌تواند مشابه زمانی باشد که شهروندان از تاکسی‌های اینترنتی استفاده می‌کنند و میزان کرایه پیش از آغاز سفر مشخص است، بنابراین کرایه بر اساس میزان سرعت متوسط سفر و ترافیک لحظه‌ای تعیین شده و میتوان آن را به صورت الکترونیکی پرداخت کرد.

تسنیم: در تاکسی‌های اینترنتی مسافر و راننده اطلاعات هزینه سفر را از یک سرور مشترک دریافت می‌کنند در این شیوه چگونه اطلاعات به مسافر و راننده داده می‌شود؟

البته همانطور که گفتم بخش تعیین کرایه تاکسی این پروژه فعلا در حد ایده و در حال تحقیق و طراحی است اما در صورت اجرا در این سامانه نیز اپلیکیشن‌ها به سامانه مرکزی شهرداری متصل می‌شوند و طبق قیمت‌گذاری مصوب شورای اسلامی شهر در سازمان تاکسیرانی کرایه مشخص خواهد شد و مسافر می‌تواند آن را از طریق کیف الکترونیک یا به صورت نقدی پرداخت کند.

در واقع در این سیستم اپلیکیشن مسافر و راننده به سامانه مرکزی متصل می‌شود و اگر مسافر اپلیکیشن را نداشته باشد راننده تاکسی حتما خواهد داشت. اما تحقق این برنامه منوط به زیرساخت نظام پرداخت الکترونیک است. یعنی تاکسیمتر و روش محاسبه آنقدر برای ما مهم نیست که پرداخت الکترونیک مهم است چراکه کلید حل مشکلات این حوزه محسوب می‌شود.

همانطور که گفتم سامانه یکپارچه پرداخت در مرحله اجرای آزمایشی است و به سرعت در کل تاکسی‌ها به اجرا درمی‌آید زیرا شهرداری تهران متولی این کار است و به صورت یکپارچه منتشر خواهد شد. بر این اساس شهروندان می‌توانند از طریق همه اپلیکیشن‌های پرداخت الکترونیک یا اَپ‌های موبایل بانک پرداخت کرایه را انجام دهند.

تسنیم: اجرای فراگیر این اقدامات چقدر زمان می برد؟

این برنامه‌ها در اولویتمان قرار دارد اما تعیین زمان دقیق برای آن، به دلیل اینکه مسئله کرونا عملیات میدانی کار را بسیار کند کرده و از طرف دیگر چند سازمان درگیر اجرای آن هستند امکانپذیر نیست. راه اندازی سامانه یکپارچه جزو اولویت‌های پروژه‌های شهر هوشمند تهران است که با همکاری سازمان تاکسیرانی و دبیرخانه شهر هوشمند تهران در حال پیگیری آن هستیم و زمان انرژی زیادی به خود اختصاص داده است.